AGROEKOSYSTEM - ONE HEALTH - WSPÓLNE ZDROWIE

Kolega podesłał mi krótki wywiad dr. Jacka Bartosiaka dla Radia WNET. Wysłuchałem z przyjemnością i nawet rozpocząłem poszukiwania całości wspominanego tekstu wymyślonej przemowy premiera na stronach Strategy & Future. Z sukcesem zresztą. Napisać nawet mogę, że prowokacja o zmianie modelu pracy naukowej i funkcjonowania uniwersytetów całkiem mnie przekonuje.

Okna dla skowronka powstają przez podniesienie siewnika o kilka metrów podczas wysiewu ziarna lub są tworzone już po wysiewie podczas kolejnych czynności na polach. Każde okno powinno mieć co najmniej 20 m² przy założeniu od 2 do 10 okien na hektar.

Jeszcze kilka lat temu nawet studentom biologii trzeba było tłumaczyć, że jerzyk Apus apus to nie jaskółka, a ich zauważalne podobieństwo wynika z powietrznego trybu życia i adaptacji do akrobatycznych pogoni za owadami. Bo jerzyki to mistrzowie aerodynamiki. Większą część życia jerzyk spędza w locie. W powietrzu zbiera pożywienie i materiał na gniazdo, pije krople deszczu, kopuluje i śpi, szybując z wiatrem na dużej wysokości (do 2,5 km). Może pozostawać w locie bez przerwy przez 2 do 3 lat. Ląduje przede wszystkim podczas okresu lęgowego, budując gniazdo i karmiąc pisklęta.

Bocian biały Ciconia ciconia należy do najlepiej i najdłużej badanych gatunków dzikich zwierząt, nadaje się więc szczególnie dobrze do oceny zmian parametrów biologicznych w czasie. Gniazda zakłada w obrębie siedzib ludzkich, jest więc względnie łatwym obiektem badań, a dzięki wielowiekowemu powiązaniu z człowiekiem jest w wielu krajach darzony wyjątkową sympatią, zaś w Polsce wręcz traktowany jako część dziedzictwa narodowego i ikona krajobrazu wiejskiego. Dzięki tym cechom już u początków nowoczesnej ornitologii podejmowano próby oszacowania wielkości populacji bociana oraz powiązania jej dynamiki z potencjalnymi zmiennymi modyfikującymi: przemianami obszarów rolnych, agrotechniki, klimatu.

Delfiny, wspaniałe ssaki morskie, budzą ogromne zainteresowanie ludzi. Tak spore, że w USA, corocznie 14 kwietnia obchodzi się Dzień Delfina, a wydarzenie to już kilkanaście lat temu dotarło do Europy. To wtedy delfinaria udostępniają swoje tereny, otwierają się wystawy, pojawiają się specjalne artykuły edukacyjne i dyskutuje się o potrzebie ochrony waleni. No dobrze, delfiny są piękne, charyzmatyczne, ale żeby zaraz dyskutować o nich w Polsce? Okazuje się, że można, a nawet trzeba.

Rosja poinformowała, że jako pierwsza na świecie utworzyła i zatwierdziła szczepionkę przeciwko koronawirusowi SARS-CoV-2 dla zwierząt. Preparat ma być przeznaczony do stosowania dla psów i kotów oraz dla zwierząt futerkowych. Czy taka szczepionka faktycznie jest potrzebna? 

Ze względu na spadające koszty bezzałogowe statki powietrzne (UAV), często nazywane dronami, stanowią nie tylko obiekt marzeń lubiących technikalia dziewcząt i chłopców, ale także stanowią poważne i coraz częściej wykorzystywane narzędzie w badaniach i ochronie ptaków.

Wielkanoc to fantastyczny czas na pytania o naturę ptasich jaj. Skojarzenie to niemal oczywiste, bo przecież jaja są uniwersalnym symbolem życia. - Przygotowywanie pisanek to część wielkanocnych tradycji. Farbowanie w wodzie z cebula, malowanie farbkami, nakrapianie woskiem i rycie wzorów – wszystko to pamiętam z dzieciństwa - śmieje się prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Od razu jednak dodaje, że jednak nasza ludzka wyobraźnia pisankowa, to jednak nic przy prawdziwym zróżnicowaniu ptasich jaj w naturze.

To musiało się tak skończyć, bo lubię i owce (kliknij) i psychiatrię (kliknij), więc po prostu sięgnąłem po nową książkę Czarna owca medycyny. Gdybym jej lekturę miał wcześniej za sobą, to już pasowałaby to paru opowieści. Jednak, wspomniany polski tytuł, w pełni brzmi następująco: Czarna owca medycyny. Nieopowiedziana historia psychiatrii, autorstwa prof. Jeffreya A. Libermana pojawił się na polskim rynku w dopiero końcu ubiegłego roku (Wydawnictwo Poznańskie - kliknij). W USA co prawda książkę tę wydano wcześniej, bo już w 2015 roku, za to pod tytułem, który zupełnie nie zwrócił mojej uwagi: Shrinks. The untold story of psychiatry. 

W połowie marca po raz kolejny przypominamy sobie słowa naszego wieszcza Adama Mickiewicza: Bo już bocian przyleciał do rodzinnej sosny: I rozpiął skrzydła białe, wczesny sztandar wiosny. A wszystko to przez bociana białego. Przecież nie ma bardziej polskiego gatunku niż właśnie on? Jego wiosenny pojaw wyczekiwany jest przez mieszkańców naszego kraju. Ekscytacja zaś bocianem potęgowana jest przez media, bowiem mało tematów, które tak intensywnie pobudzają ludzi do fascynacji przyrodą, niezależnie od przekonań politycznych, religijnych i społecznych.

Pasożytnictwo lęgowe jest zjawiskiem dobrze znanym w ptasim świecie. Powszechnymi przykładami takich pasożytów są kukułkowate, których na świecie żyje aż 140 gatunków, ale w Polsce tylko jeden, za to świetnie znany gatunek, kukułka zwyczajna Cuculus canorus.

Z autorami książki Ornitologia terapuetyczna – prof. Piotrem Tryjanowskim - zoologiem i dr. n. med. Sławomirem Murawcem – lekarzem – psychiatrą, rozmawia dr Stanisław Świtek.

… i poczekały, przynajmniej na tyle, że przyjrzeli im się badacze z województwa lubuskiego i poświęcili im pięknie wydaną książkę: Atlas rozmieszczenia motyli dziennych parków krajobrazowych województwa lubuskiego (ZPKWL, Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra 2020). Od razu też pragmatycznie dodajmy, że książka ta dostępna jest także w wersji elektronicznej - zupełnie za darmo.

Zima wyostrza nie tylko apetyt, ale i nasze relacje ze zwierzętami. Tak dzikimi, jak i hodowlanymi. Dzikie ptaki przylatują bliżej domostw, a sarny nagle przestają uciekać z dużej odległości. Stają, pozwalają się podejść i czekają co się wydarzy. Na bezsensowną ucieczkę szkoda energii. Zima to okres, kiedy tradycyjnie spłacaliśmy podziękowania za pomoc w tępieniu szkodników, dokarmiając ptaki. Dzisiaj samo dokarmianie budzi coraz głębsze refleksje i kontrowersje, czy jest potrzebne czy nie? Tym razem nie chcąc się wdawać w spory, musimy zauważyć, iż tegoroczna zima przypomina te znane nam – przynajmniej autorom - z dzieciństwa, ze śniegiem po kolana i siarczystym mrozem. Wydaje się, że zwierzęta – owce – które mamy pod bokiem też stały się jakieś inne, a śnieżna dla nich nowość przypomina o prawdziwym cyklu natury.

Na obszarze Włoch u świń w komercyjnych gospodarstwach wykryto wirusy, których rezerwuarem są nietoperze. Znalazły się wśród nich koronawirusy, astrowirusy oraz ortoreowirusy. Czy nietoperze stanowią nowe zagrożenie dla bezpieczeństwa ferm?

Wpływ zmian klimatycznych na środowisko naturalne i żyjące w nim zwierzęta jest ogromny. Ocieplenie klimatu powoduje między innymi zachwianie corocznego zjawiska migracji ptaków. Coraz więcej gatunków, które dotychczas opuszczały nasz kraj na zimę nie podejmuje wędrówki do ciepłych krajów. Przykładem takiego gatunku jest najwyższy ptak Polski - żuraw Grus grus, który od kilku lat jest gatunkiem coraz liczniej zimującym. Wzrost temperatury na Ziemi odczuwają także ptaki za oceanem. Jednym z nich jest pójdźka ziemna Athene cunicularia zamieszkująca otwarte tereny od Kanady przez Amerykę Środkową aż do Ameryki Południowej. 

W czasach, gdy nie było barometrów, termometrów i wiatromierzy, ludzie przewidywali zmiany pogody po prostu obserwując i stosownie interpretując świat roślin i zwierząt. Tak narodziło się osobliwe amerykańskie święto znane jako Dzień Świstaka, obchodzone dnia 2. lutego. Za Atlantykiem to prawdziwe szaleństwo: specjalnie przygotowywane strony internetowe, prasa lokalna i międzynarodowa, najbardziej znane telewizje i rozgłośnie radiowe informują o sytuacji w niewielkim miasteczku Punxsutawney w Pensylwanii.

Gwałtownie rosnący poziom zaśmiecania środowiska jest jednym z największych problemów naszych czasów. Porozrzucane papierki, butelki po napojach czy puszki po piwie stanowią przykry, ale nieodłączny element krajobrazu.

Do pisania o książce Corvina zabierałem się jak przysłowiowy pies do jeża. Z wcześniejszych doniesień recenzenckich dostępnych w sieci, zdążyłem się zorientować, że inni mieli podobnie. Bo jest to wyzwanie i każdy z lekturą Corviny musi uporać się na swój własny, głęboko indywidualny sposób. Mnie ujęła minimalistyczna okładka i tytuł. Później przyszło potwierdzenie. Ptaki krukowate są bardzo inteligentne, ale nieco szalone.

Pogodzenie ze sobą różnych funkcji rolnictwa: produkcyjnej, środowiskowej i społecznej nie jest łatwe. Gra to świetny sposób na zrozumienie tego problemu przez rolników, a może jeszcze bardziej decydentów.