Oleiste i strączkowe

Dane MRiRW pokazują, że w okresie I - VII.2020 Polska zaimportowała netto 62,30 tys. ton rzepaku i 59,21 tys. ton oleju rzepakowego. Oznacza to mniejszy o połowę import netto nasion, ale dwukrotnie wyższy niż rok temu import netto oleju rzepakowego. W ciągu pierwszych 7 miesięcy 2019, sprowadziliśmy netto 122,59 tys. ton nasion rzepaku i 29,81 tys. ton oleju. Import netto rozumiany jest jako przewaga importu nad eksportem.

Światowe zbiory rzepaku będą prawdopodobnie większe niż zakładano w poprzednim miesiącu. Niemniej jednak globalne zapotrzebowanie na rzepak przekroczy skalę zbiorów. Taka sytuacja ma miejsce już trzeci sezon z rzędu. 

Zrzeszone w Polskim Stowarzyszeniu Producentów Oleju tłocznie przerobiły w I półroczu 2020 roku łącznie 1 524 mln ton rzepaku, co oznacza wzrost w stosunku do analogicznego okresu w 2019 roku aż o 158 tys. ton. Produkcja oleju surowego osiągnęła dzięki temu poziom 610 tys. ton, natomiast śruty rzepakowej 855 tys. ton. Kiedy zestawimy najnowsze statystyki łączne członków Polskiego Stowarzyszania Producentów Oleju z tymi z II połowy 2019 roku okazuje się, że sezon 2019/2020 był pod omawianym względem rekordowy dając ponad 3,1 mln ton przerobionych nasion rzepaku (w sezonie 2018/2019 było 2,8 mln ton).

W swoich najnowszych szacunkach Komisja Europejska zakłada zbiory rzepaku na poziomie 16,7 mln ton. W porównaniu do ubiegłego roku, to prawie o trzy procent mniej i byłby to najsłabszy wynik od 14 lat. Początek sezonu był utrudniony ze względu na obfite opady w wielu krajach UE. Po łagodnej zimie, na wielu obszarach,presja szkodników była wysoka. Suchy początek wiosny również pogorszył warunki wegetacyjne.

Wielu rolników w ostatnich latach wykazało większe zainteresowanie roślinami strączkowymi. - Dziś rolnicy stają przed problemem sprzedaży zebranych nasion. Wytwórnie pasz działające w Polsce w około 80% powiązane są kapitałem związanym z produkcją soi, a tym samym nie wykazują zainteresowania krajowym białkiem. Wręcz niektórzy producenci roślin strączkowych mówią o zmowie wytwórni pasz – uważa poseł Jarosław Sachajko, wiceprzewodniczący sejmowej komisji rolnictwa. Zdaniem posła jedynym rozwiązaniem, prowadzącym do przynajmniej 50% niezależności kraju od importowanej śruty sojowej, jest przymus administracyjny zmuszający wytwórnie pasz do zakupu krajowych surowców białkowych.

Na zdecydowanej większości powierzchni upraw rzepaku w kraju, rolnikom przyjdzie jeszcze trochę poczekać na rozpoczęcie żniw. Niemniej pierwsze kombajny ruszyły już w pola. Sygnały z inicjalnych w tym sezonie wyników zbiorów tej rośliny są skrajne. W komentarzach rolników pod różnymi publikacjami pojawiają się wpisy o plonach na poziomie 2 ton z hektara, ale są też głosy o zbiorach grubo powyżej 5 t/ha, czemu jednak nie dają wiary inni komentujący. Niemniej rokowania ekspertów są optymistyczne i przewidują zdecydowanie większe zbiory w tym sezonie niż rok i dwa lata temu.

W okresie styczeń - marzec 2020 wywieziono z kraju 64,24 tys. ton nasion (99% do Niemiec), w porównaniu do tylko 30,17 tys. ton w analogicznym okresie 2019 r. W I kwartale 2020 Polska sprowadziła jednak 126,68 tys. ton rzepaku, wobec 138,29 tys. ton rok wcześniej. 

Zrzeszone w Polskim Stowarzyszeniu Producentów Oleju tłocznie przerabiając 2,96 mln ton nasion rzepaku wyprodukowały w 2019 roku ponad 1,7 mln ton pasz rzepakowych. Kluczowym pod względem wolumenowym produktem była tu śruta poekstrakcyjna, której podaż wyniosła 1634 tys. ton wobec 1542 tys. ton w 2018 roku. Ponadto Członkowie PSPO dostarczyli na rynek 68 tys. ton makuchu. Łączny progres w podaży lokalnie wytworzonych pasz białkowych pochodzących z przerobu rzepaku o 114 tys. ton nie miał jednak przełożenia na wzrost ich eksportu, co potwierdza, że systematycznie rośnie popularność śruty rzepakowej w krajowej produkcji zwierzęcej. 

Oficjalne dane pokazują, że w okresie od stycznia do sierpnia br. Polska zaimportowała netto 141,5 tys. ton rzepaku i 49,1 tys. ton oleju rzepakowego. Jest to dużo mniej niż przed rokiem, kiedy to w ciągu pierwszych 8 miesięcy, sprowadziliśmy netto 392,3 tys. ton nasion rzepaku i 62,9 tys. ton oleju.

Obfite opady śniegu i opady podczas żniw drastycznie zmniejszyły zbiory rzepaku w Kanadzie. Teraz, przed końcem zbiorów, polarne powietrze dopełnia dzieła zniszczenia. Wielu rolników pozostawiło swoje uprawy na polach. Prognozy zbiorów na tę chwilę nie są o wiele gorsze niż przewidują to analitycy, ale rzeczywistość może okazać się zdecydowanie mniej optymistyczna.

Według MRiRW w okresie styczeń-czerwiec 2019 Polska wyeksportowała 100 764 ton rzepaku, w porównaniu do 46 089 ton rok wcześniej. Oznacza to wynik o 119% lepszy niż w tym samym okresie 2018 roku. W tym czasie jednak zaimportowaliśmy aż 226 603 ton rzepaku, sprowadzając go z Czech, Słowacji, Niemiec, Ukrainy i Węgier.

Minister rolnictwa od dłuższego czasu przedstawia koncepcję zmniejszania deficytu krajowego białka paszowego poprzez zastępowanie białka importowanego białkiem rodzimej produkcji. – Uprawa soi w Polsce jest nie tylko możliwa, ale bardzo potrzebna, aby przynajmniej w części uniezależnić się od importu białka paszowego – podkreślił minister Jan Krzysztof Ardanowski podczas Krajowego Dni Soi. Szef resortu przyznał, że wielkim problem jest uzależnienie produkcji zwierzęcej w naszym kraju od zewnętrznego źródła białka, jakim jest modyfikowana genetycznie śruta sojowa. W Polsce na jej zakup przeznacza się rocznie około 4 mld zł.

Rzepak koszony już jest w całym kraju. Na południu Polski i na Podlasiu plony są mizerne i wynoszą niejednokrotnie zaledwie 1,5 t/ha. W innych częściach kraju rolnicy uzyskują maksymalnie 4 tony z hektara. Aktualnie średnia cena rzepaku wynosi wg naszych danych nieco ponad 1520 zł/t.

Komisja Europejska podniosła (w stosunku do maja) swoje prognozy produkcji nasion rzepaku w Polsce. Najnowsze szacunki zakładają produkcję na poziomie 2,48 mln ton, w porównaniu do 2,39 mln ton oczekiwanych miesiąc temu i 2,16 mln ton zebranych w 2018 roku.