Do pisania o książce Corvina zabierałem się jak przysłowiowy pies do jeża. Z wcześniejszych doniesień recenzenckich dostępnych w sieci, zdążyłem się zorientować, że inni mieli podobnie. Bo jest to wyzwanie i każdy z lekturą Corviny musi uporać się na swój własny, głęboko indywidualny sposób. Mnie ujęła minimalistyczna okładka i tytuł. Później przyszło potwierdzenie. Ptaki krukowate są bardzo inteligentne, ale nieco szalone.
Zdawało się, że zaczynam to wszystko rozumieć. Nad własnymi rozterkami rozczulał się nie będę, ale jako podsumowanie lektury pozwoliłem sobie na taką oto fotografię:
No dobrze, musiałem, przecież to porównanie obu okładek od razu rzuca w oczy. Gdybym szukał gatunków, u których rozum może odlecieć, krukowate wspinają się, przepraszam wlatują, bardzo wysoko.
Z każdym czytanym (dodajmy licznym, bo jest ich ponad dwieście!) rozdziałem byłem pewien tylko jednego pisząc o krukach, Petr Rákos tak naprawdę pokazuje ludzi. Z wadami, zaletami, odlotami, nieprzewidywalnymi zachowaniami i ich wyjaśnieniami. Miesza gatunki, jak badacz ptaków na imprezie trunki. Nawiązania kulturowe są przeogromne, a jednak brak jakiejś wspólnej nici. Troszkę zapożyczeń z legend arturiańskich, nieco od św. Franciszka, wplątanie Indian i Francuzów. Ale wszystko to idealnie wpisuje się w kosmopolityczny charakter kruka Corvus corax. Symbolika, dziwne nawiązania językowe do kultury hiszpańskiej i portugalskiej, liczne neologizmy. Nawet recenzje książki umieszczone na końcu są zupełnie odlotowe i Autor musiał się sporo napracować by oddać literacko – naukowy klimat. Moim zdaniem z powodzeniem, choć ta ornitologiczna recenzja mogłaby zostać napisana ostrzej. Może recenzent bał się mrocznych i agresywnych ptaków?
Czasami się zatrzymywałem, próbowałem zrozumieć, ale chyba na próżno. Petr Rákos był czeskim (choć wtedy raczej czechosłowackim) lekarzem psychiatrą. Pewnie niejedno widział, niejedno słyszał i przy tym świat kruków mógł być swoistą ornitologiczną wyprawą literacką realizowaną po godzinach. Brał to, brał tamto, dołożył, zinterpretował i podał nam do czytania. Krukowate są wszystkożerne, ale potrafią wybierać najlepsze kawałki.
Czytałem książkę i zastanawiałem się nie tylko nad tym jak zdania i fabułę (no dobrze, to może niewłaściwe do końca słowo) budował Petr Rákos, ale jak z tym wszystkim poradziła sobie tłumaczka Olga Czernikow. Na tyle na ile znam literaturę, język czeski, nieco tamtejszej kultury i ptaki mogę powiedzieć tylko jedno. Pani Olgo jest Pani translatorsko wyśmienita! Nie mnie komentować zmyślne nowe słowa, czy przedziwne konstrukcje, ale jedno z określeń pozawalam sobie zacytować. Jest po prostu bliskie mej zawodowej i ptasiarskiej duszy, oto ono: palmę pierwszeństwa dzierżyła dzierzba. Każdy kto zna dzierzby, zresztą ptaki dość blisko spokrewnione z krukowatymi, wie, że i Rákos i tłumaczka Czernikow, mają po prostu rację. Aż chce się krzyknąć: máš vole pravdu! To może dodam, że u dzierzb jest taki afrykański rodzaj Corvinella, a nawet gatunek Corvinella corvina po polsku nazwana dzierzbalem kreskowanym.
Nie komentuję.
A będąc przy głosie zasugeruję interpretatorom Rákosa jeszcze jeden wątek. Nazwisko Rákos ma węgierskie pochodzenie i tutaj wplata się ciekawa rzecz. W 1970 roku, a więc czasach młodości autora, w Budapeszcie założono grupę muzyczną Corvina, nazwą nawiązującą do Bibliotheca Corviniana. W 1974 roku grupa ta wystąpiła nawet w Sopocie, ale ważniejszy był inny ciekawy wątek – węgierska grupa w 1974 roku wydała album w języku czeskim zatytułowany właśnie Corvina. Radzę odsłuchać na YouTube, chociaż znalazłem, wyłącznie chyba lepiej znane węgierskie utwory. To byłby trop skąd te mieszanki stylów.
***
Przyznaje, że Petr Rákos to było dla mnie swoiste ptasio-psychiatryczno-literackie objawienie. Nie jestem pewien, czy książka ma szerszą wartość terapeutyczną, przypuszczam, że mogła pomagać autorowi w autoterapii i refleksji nad życiem. Nie mnie o tym decydować. Przykro mi tylko, że nie wiedziałem o tej książce wcześniej, pewnie byśmy uwzględnili w wątku o ptakach i lekarzach na łamach naszej Ornitologii terapeutycznej (por. rozdział III.4 – a cały spis treści tutaj - kliknij.)
***
Dla porządku jeszcze dodam, że książkę zakupiłem w świetnej cieszyńskiej księgarnio-kawiarni Kornel i Przyjaciele (więcej tutaj - kliknij) do której zawsze wstępuje podczas zaolziańskich wypraw (czyli naprawdę często!). Jeśli będziecie w Cieszynie, koniecznie podejdźcie w to miejsce – ul. Sejmowa 1 to ścisłe centrum miasta. Będziecie zachwyceni. Kawą, książkami, kołaczami, obsługą i ogólna atmosferą. Gorąco polecam!
***
Na swoje usprawiedliwienie dodam, że choć niemal od dziecka uwielbiałem kruki i wszelkie ptaki krukowate, to czasem czegoś nie dostrzegam. Winę, czy też raczej swoje gapiostwo (to luźne nawiązanie do lokalnej nazwy gawrona Corvus frugilegus), zmywam tym, że poświęciłem im niemałą część swoich prac, ale też redagując książkę o ich występowaniu w Polsce.
Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red./eds.) 2006. Ptaki krukowate Polski. / Corvids of Poland. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Inne artykuły.
Ewidentnie ostatnio krukowate gdzieś zginęły wśród innych ptasich obiektów, choćby w pracach poświęconych urbanizacji i zachowaniom alkoholowym. Ale jeszcze do nich wrócę. Obiecuję!
Jerzak L., Bocheński M., Kuczyński L., Tryjanowski P. 2000. Repeatability of size and shape of eggs in the urban population Magpie Pica pica (Passeriformes: Corvidae) population. Acta zool cracov. 43: 165-169.
Tryjanowski P. 1990. Zbiorowe tokowisko kruków (Corvus corax). Lub. Przegl. Przyr. 1,3: 53.
Tryjanowski P. 1994. Muscheln in der Nahrung der Kolkraben (Corvus corax). Orn. Mitt. 46: 72.
Tryjanowski P. 1995. Elsternest im Schornstein. Orn. Mitt. 47: 269.
Tryjanowski P. 1996. Soziale Verteidigung eines Elsternestes gegen die Hauskatze. Orn. Mitt. 48: 81.
Tryjanowski P., Bednorz J, Surmacki A, 2004. Effect of prior nesting success on the site fidelity in the raven Corvus corax: a casual experiment. Ardea 92: 251-254.
Tryjanowski, P. 2001. Does the European hare Lepus europaeus avoid raven Corvus corax nests in farmland? Z. Jagwiss. 47: 63-66.
Tryjanowski, P. 2001. Proximity of raven (Corvus corax) nest modifies breeding bird community in an intensively used farmland. Ann. Zool. Fennici 38: 131-138.
Tryjanowski, P., Kuczyński, L., Antczak, M., Skoracki, M., Hromada, M. 2001. Within-clutch repeatability of egg dimensions in the jackdaw Corvus monedula: a study based on a museum collection. Biologia, Bratislava 56: 211-215.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.  Wszystkie artykuły autora
Może zainteresuje Cię również:
Motyle, motyle, poczekajcie choć chwilę…
… i poczekały, przynajmniej na tyle, że przyjrzeli im się ba
Powrót do przeszłości. Zimowe relacje ze zwierzęta
Zima wyostrza nie tylko apetyt, ale i nasze relacje ze zwier
Amerykański Dzień Świstaka i nasze Święto Matki Bo
W czasach, gdy nie było barometrów, termometrów i wiatromier
Babcia i dziadek w zwierzęcym świecie
Wraz ze zbliżającymi się dniami Babci i Dziadka, odpowiednio
Upierzone myśliwce
Ptaki drapieżne charyzmatyczne, majestatyczne, wspaniałe, bu
Ptasiarskie postanowienia noworoczne. Dla poczatku
Często wraz z początkiem Nowego Roku rozpoczynamy serie post
Książka (po prostu) o śmieciach
Boże Narodzenie i czas do Sylwestra to chwila na nadrobienie
Profesor Jan Pinowski - Moje spotkanie z Arkady Fi
Był rok 1979. Już ponad rok pracowałem wraz z żoną Barbarą n
Ptaki na Boże Narodzenie
Przy tradycyjnym bożonarodzeniowym żłóbku nie dziwią wół, os
Przyrody ratowanie ginem wspomagane!
Przemysł alkoholowy w ostatnich latach włącza się w kampanie
Ptasie trele (nie tylko na listopadowe dni)
Dlaczego jesienią czujemy się tak jakoś podlej? Dlaczego z n
Nekropolie bogate w ptaki
Cmentarze są często pięknymi fragmentami i stałym elementem
Gniazda orlików magnesem dla innych zwierząt
W dyskusjach o potrzebie ochrony ptaków drapieżnych zwykle p
Jak pies z kotem … w Indiach
Żyć jak pies z kotem – wszyscy dobrze znają to powiedzenie.
Przereklamowane podróże podróżniczka
Wędrówki ptaków budzą emocje. Co specjalnie nie dziwi, bo pt
Co zrobić ze Wschodem Europy? Ptaki, przyroda i ni
Kilka lat temu na łamach specjalistycznego periodyku Acta Or
Zwierzaki – gra (nie tylko) dla dzieci
W naszym dziale (kliknij), ale też w czasopiśmie Biologia w
Nietypowo ubarwione ptaki - częściej obserwowane w
Pstrokate szpaki czy kawki często bywają obserwowane i fotog
Obserwacje ptaków naprawdę pomagają zdrowiu. Nawet
Ptaki zachwycają ludzi od tysiącleci. Kiedyś głównie jako źr
FAUNA. Zoogeograficzna wycieczka
Quizy i zgadywanki przeżywają swojego czasu renesans. W leni
Pomiędzy COVID-19 a toksoplazmozą: koty, bogactwo
Skąd się biorą koronawirusy? Jak szybko się rozprzestrzeniaj
Komary w (afrykańskich) miastach
Tego lata komary budzą wyjątkowe emocje. Ludzie się chyba po
Pijane ptaki – fenomen natury czy zachowania zniek
Jedną z najpopularniejszych na świecie używek, zaraz za niko
Szczury w czasach pandemii bardziej niebezpieczne
Bakcyl dżumy nigdy nie umiera i nie znika (…) nadejdzie być
Agresja w rysiej rodzinie
Ryś euroazjatycki (Lynx lynx) jest najmniejszym przedstawici
Wielki koncert Natury
Melodyjny trel z udziałem nawet 50 solistów w Rosarium na Cy
Ile waży bocianie gniazdo?
Bocian biały Ciconia ciconia to jeden z gatunków wręcz ideal
Dzieciństwo w świecie zwierząt
Początek czerwca z przyczyn wiadomych (kliknij) często skłan
Memy w służbie ochronie przyrody
W trakcie rozważań nad trudnościami w ochronie przyrody, czę
Poradnik PTAcom – ptasie problemy mogą zostać rozw
Co roku miliony ptaków giną w kolizjach z szybami. Ptaki ich
Prof. Piotr Tryjanowski: Jaskółki i jerzyki to spr
Przed kilkoma dniami opublikowaliśmy opinię jednego z rolnik
W pogoni za kukułką
W momencie, kiedy piszę te słowa (16 kwietnia 2020 r.) pierw
Čoban – nr 2 – zima 2019/2020
Z pewnym opóźnieniem omawiam najnowszy, drugi, numer zina –
Uzupełnienie: Jak spowolnić wzrost brojlerów na pr
W tekście dotyczącym spowolnienia wzrostu brojlerów (kliknij
Kombajn do zbierania much po wioskach… Budki półot
Do pierwszego tytułu namówił mnie kolega – wiadomo klikalnoś
„Korona” a zwierzęta – pandemia z trochę innej per
W obliczu pandemii wirusa COVID-19 wszyscy znaleźliśmy się w
Szpaki, budki i czereśnie
Z pokolenia na pokolenie, sam jestem tego przykładem, a i dz
Bociany i krowy: platforma gniazdowa na podwórku t
Chcąc pomóc bocianom i przywołać je do posesji – nie wystarc
Gra: Ptaki Europy – dodatek do Na skrzydłach
Na łamach czasopisma Biologia w Szkole* przedstawiłem n
Birdwatching w czasach zarazy
Przymusowy pobyt w domach w związku z zarządzonymi przepisam
Nie tylko w ptasim świecie
Ostatnio książek o ptakach i przyrodzie pojawia się całkiem
Skowronki i sowy wśród ornitologów i ptasiarzy
Wśród nas są tacy, którzy siedzą i pracują po nocach, ale te
Wiejskie drogi: drzewa, kombajny i wykluczenie spo
O problemach transportu i komunikacji na terenach wiejskich
Problem średnich miast
Na swoich stronach internetowych Klub Jagielloński, stowarzy
Z Bystrzycy w Beskidy
Leżąca tuż przy polskiej granicy, na terenie Śląska Cieszyńs
Wywiad z profesorem Piotrem Tryjanowskim: Na miast
Kilka osób zapytywało o polską wersję wywiadu z prof. Piotre
Ptaki krajobrazu rolniczego zimą
Zima za pasem. Jeszcze śniegu praktycznie nie widać i wcale
Historia nauki
Przysłuchując się debacie publicznej, jak i rozmowom koleżan
Doktorat honoris causa dla prof. Piotra Tryjanowsk
Przyznaję, że z takim wyróżnieniem jednego z naszych przyjac
Dokarmianie ptaków w tropikach – wszystko nieco in
Dokarmianie ptaków z wykorzystaniem celowo przygotowywanych
Tropikalne fascynacje
Nietypowo mi się zebrało na refleksje z okazji Święta Niepod
Kolejny sezon badań w brazylijskim cerrado
O sytuacji środowiskowej w Ameryce Południowej, a szczególni
Co dalej z rynkiem mięsnym? Miejsce małych gospoda
Tak postawionym pytaniem można by podsumować czternaste spot
Poznańskie zwierzęta w dawnych czasach: historia m
Mam wrażenie, że we współczesnych badaniach fauny krajobrazu
Biały kruk, czyli dzieje jednego życia między Pryp
Nie jestem wielkim miłośnikiem autobiografii, szczególnie pe
Nazwisko zobowiązuje! Zwłaszcza tak bardzo ptasie…
Pomysł na powyższy tytuł to intelektualna pamiątka z jakiejś
Drzewostan słowiański
W naszym dziale OneHealth często poszukujemy rzeczy nietypow
Znaczenie starych tradycyjnych sadów dla ptaków
Tradycyjne stare sady tworzą przeważnie drzewa silnie rosnąc
Na Majówkę: enologia dla początkujących
W winie łączy się kultura i natura. Ludzkie pomysły, ciężka
Nowe fakty o ASF - XV Forum Zootechniczno-Weteryna
12 kwietnia na Uniwersytecie Przyrodnicznym w Poznaniu odbył
Gdzie w krajobrazie rolniczym znajdują się najcenn
Krajobraz rolniczy pełni istotną funkcję nie tylko jako miej
W koncepcji OneHealth też jest miejsce na psychikę
Felietony zebrane w książce prof. Łukasza Święcickiego zatyt
Wiosenne przygotowanie pastwiska
Kto ma owce ten ma co chce! – głosi stare porzekadło. Jednak
Wspólne zdrowie na pustyni
Czasem z życiu nawet najtwardszego naukowca wygrywają sentym
Zwierzęta zmieniają medycynę – historia One Health
Świat się zmienia, a przynajmniej wiele procesów dzieje się
Przyroda parków podworskich: powiat pleszewski
Wielu przyrodników, zwłaszcza związanych ze środowiskiem aka
Jaszczurki z francuskich winnic
Gady, znacznie rzadziej niż ptaki i ssaki stanowią obiekt we
Badania w Pantanalu i Cerrado – Brazylia 2018
Badania w tropikach rządzą się swoimi prawami. Jeśli w Polsc
Jestem Startowcem, prof. Piotr Tryjanowski, film
Celem stypendiów START jest wyróżnienie najzdolniejszych mło
Patrzmy na ptaki! Tak, ale z rozumem… Obserwacja
Jak zapewne zauważyli Czytelnicy tej części portalu, naszym
Dokarmiać ptaki zimą? Tak, ale z głową!
Ludzie uwielbiają dokarmiać ptaki! Sikorka w karmniku i dzie
Jelenie (coraz bardziej) w cenie!
Hodowla jeleniowatych - głównie jeleni szlachetnych, sika i
Jak pasterstwo zmienia świat...
Na konferencję organizowana przez Instytut Rozrodu Zwierząt
AgroEkoSystem – One Health – Wspólne Zdrowie
Rolnictwo, rzecz jasna, musi mieć spore zaplecze ekonomiczne