USD -
3.7675
EUR -
4.5447
GBP -
5.2861
DKK -
0.6112
Do pisania o książce Corvina zabierałem się jak przysłowiowy pies do jeża. Z wcześniejszych doniesień recenzenckich dostępnych w sieci, zdążyłem się zorientować, że inni mieli podobnie. Bo jest to wyzwanie i każdy z lekturą Corviny musi uporać się na swój własny, głęboko indywidualny sposób. Mnie ujęła minimalistyczna okładka i tytuł. Później przyszło potwierdzenie. Ptaki krukowate są bardzo inteligentne, ale nieco szalone.
Zdawało się, że zaczynam to wszystko rozumieć. Nad własnymi rozterkami rozczulał się nie będę, ale jako podsumowanie lektury pozwoliłem sobie na taką oto fotografię:
No dobrze, musiałem, przecież to porównanie obu okładek od razu rzuca w oczy. Gdybym szukał gatunków, u których rozum może odlecieć, krukowate wspinają się, przepraszam wlatują, bardzo wysoko.
Z każdym czytanym (dodajmy licznym, bo jest ich ponad dwieście!) rozdziałem byłem pewien tylko jednego pisząc o krukach, Petr Rákos tak naprawdę pokazuje ludzi. Z wadami, zaletami, odlotami, nieprzewidywalnymi zachowaniami i ich wyjaśnieniami. Miesza gatunki, jak badacz ptaków na imprezie trunki. Nawiązania kulturowe są przeogromne, a jednak brak jakiejś wspólnej nici. Troszkę zapożyczeń z legend arturiańskich, nieco od św. Franciszka, wplątanie Indian i Francuzów. Ale wszystko to idealnie wpisuje się w kosmopolityczny charakter kruka Corvus corax. Symbolika, dziwne nawiązania językowe do kultury hiszpańskiej i portugalskiej, liczne neologizmy. Nawet recenzje książki umieszczone na końcu są zupełnie odlotowe i Autor musiał się sporo napracować by oddać literacko – naukowy klimat. Moim zdaniem z powodzeniem, choć ta ornitologiczna recenzja mogłaby zostać napisana ostrzej. Może recenzent bał się mrocznych i agresywnych ptaków?
Czasami się zatrzymywałem, próbowałem zrozumieć, ale chyba na próżno. Petr Rákos był czeskim (choć wtedy raczej czechosłowackim) lekarzem psychiatrą. Pewnie niejedno widział, niejedno słyszał i przy tym świat kruków mógł być swoistą ornitologiczną wyprawą literacką realizowaną po godzinach. Brał to, brał tamto, dołożył, zinterpretował i podał nam do czytania. Krukowate są wszystkożerne, ale potrafią wybierać najlepsze kawałki.
Czytałem książkę i zastanawiałem się nie tylko nad tym jak zdania i fabułę (no dobrze, to może niewłaściwe do końca słowo) budował Petr Rákos, ale jak z tym wszystkim poradziła sobie tłumaczka Olga Czernikow. Na tyle na ile znam literaturę, język czeski, nieco tamtejszej kultury i ptaki mogę powiedzieć tylko jedno. Pani Olgo jest Pani translatorsko wyśmienita! Nie mnie komentować zmyślne nowe słowa, czy przedziwne konstrukcje, ale jedno z określeń pozawalam sobie zacytować. Jest po prostu bliskie mej zawodowej i ptasiarskiej duszy, oto ono: palmę pierwszeństwa dzierżyła dzierzba. Każdy kto zna dzierzby, zresztą ptaki dość blisko spokrewnione z krukowatymi, wie, że i Rákos i tłumaczka Czernikow, mają po prostu rację. Aż chce się krzyknąć: máš vole pravdu! To może dodam, że u dzierzb jest taki afrykański rodzaj Corvinella, a nawet gatunek Corvinella corvina po polsku nazwana dzierzbalem kreskowanym.
Nie komentuję.
A będąc przy głosie zasugeruję interpretatorom Rákosa jeszcze jeden wątek. Nazwisko Rákos ma węgierskie pochodzenie i tutaj wplata się ciekawa rzecz. W 1970 roku, a więc czasach młodości autora, w Budapeszcie założono grupę muzyczną Corvina, nazwą nawiązującą do Bibliotheca Corviniana. W 1974 roku grupa ta wystąpiła nawet w Sopocie, ale ważniejszy był inny ciekawy wątek – węgierska grupa w 1974 roku wydała album w języku czeskim zatytułowany właśnie Corvina. Radzę odsłuchać na YouTube, chociaż znalazłem, wyłącznie chyba lepiej znane węgierskie utwory. To byłby trop skąd te mieszanki stylów.
***
Przyznaje, że Petr Rákos to było dla mnie swoiste ptasio-psychiatryczno-literackie objawienie. Nie jestem pewien, czy książka ma szerszą wartość terapeutyczną, przypuszczam, że mogła pomagać autorowi w autoterapii i refleksji nad życiem. Nie mnie o tym decydować. Przykro mi tylko, że nie wiedziałem o tej książce wcześniej, pewnie byśmy uwzględnili w wątku o ptakach i lekarzach na łamach naszej Ornitologii terapeutycznej (por. rozdział III.4 – a cały spis treści tutaj - kliknij.)
***
Dla porządku jeszcze dodam, że książkę zakupiłem w świetnej cieszyńskiej księgarnio-kawiarni Kornel i Przyjaciele (więcej tutaj - kliknij) do której zawsze wstępuje podczas zaolziańskich wypraw (czyli naprawdę często!). Jeśli będziecie w Cieszynie, koniecznie podejdźcie w to miejsce – ul. Sejmowa 1 to ścisłe centrum miasta. Będziecie zachwyceni. Kawą, książkami, kołaczami, obsługą i ogólna atmosferą. Gorąco polecam!
***
Na swoje usprawiedliwienie dodam, że choć niemal od dziecka uwielbiałem kruki i wszelkie ptaki krukowate, to czasem czegoś nie dostrzegam. Winę, czy też raczej swoje gapiostwo (to luźne nawiązanie do lokalnej nazwy gawrona Corvus frugilegus), zmywam tym, że poświęciłem im niemałą część swoich prac, ale też redagując książkę o ich występowaniu w Polsce.
Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red./eds.) 2006. Ptaki krukowate Polski. / Corvids of Poland. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Inne artykuły.
Ewidentnie ostatnio krukowate gdzieś zginęły wśród innych ptasich obiektów, choćby w pracach poświęconych urbanizacji i zachowaniom alkoholowym. Ale jeszcze do nich wrócę. Obiecuję!
Jerzak L., Bocheński M., Kuczyński L., Tryjanowski P. 2000. Repeatability of size and shape of eggs in the urban population Magpie Pica pica (Passeriformes: Corvidae) population. Acta zool cracov. 43: 165-169.
Tryjanowski P. 1990. Zbiorowe tokowisko kruków (Corvus corax). Lub. Przegl. Przyr. 1,3: 53.
Tryjanowski P. 1994. Muscheln in der Nahrung der Kolkraben (Corvus corax). Orn. Mitt. 46: 72.
Tryjanowski P. 1995. Elsternest im Schornstein. Orn. Mitt. 47: 269.
Tryjanowski P. 1996. Soziale Verteidigung eines Elsternestes gegen die Hauskatze. Orn. Mitt. 48: 81.
Tryjanowski P., Bednorz J, Surmacki A, 2004. Effect of prior nesting success on the site fidelity in the raven Corvus corax: a casual experiment. Ardea 92: 251-254.
Tryjanowski, P. 2001. Does the European hare Lepus europaeus avoid raven Corvus corax nests in farmland? Z. Jagwiss. 47: 63-66.
Tryjanowski, P. 2001. Proximity of raven (Corvus corax) nest modifies breeding bird community in an intensively used farmland. Ann. Zool. Fennici 38: 131-138.
Tryjanowski, P., Kuczyński, L., Antczak, M., Skoracki, M., Hromada, M. 2001. Within-clutch repeatability of egg dimensions in the jackdaw Corvus monedula: a study based on a museum collection. Biologia, Bratislava 56: 211-215.
