AGROEKOSYSTEM - ONE HEALTH - WSPÓLNE ZDROWIE

Wiele ptaków posiada kontrastowe, np. czarno-białe, upierzenie. Sroki, pingwiny czy bociany, najprawdopodobniej bardzo łatwo dzięki takiemu układowi barw zapamiętujemy. Co ciekawe, czarno-białe zwierzęta – również właśnie dzięki takiemu prostemu układowi kolorów - stały się elementem pop-kultury. Orki, panda wielka, szop pracz czy zebra, to tylko najprostsze przykłady. Jednak z punktu widzenia biologii, to nie jak my ludzie, odbieramy te zwierzęta jest najważniejsze. Liczy się jak te cechy związane są z ich parametrami życia. Przecież utrzymanie kontrastu jest bardzo kosztowne, zwłaszcza, że białe pióra szybko się brudzą. Prawdopodobnie troszkę przypomina to noszenie białej eleganckiej koszuli i czarnego fraku, a na podstawie wieczornego zestawu inni potrafią ocenić nasz status na przyjęciu czy w operze. U ptaków, sąsiadujące ze sobą pióra białe i czarne są ważnym wskaźnikiem jakości osobniczej, np. w doborze płciowym – tak partnerzy pozyskują informacje o własnej wartości, albo w komunikacji rodzice pisklęta – im bardziej kontrastowo ubarwione młode, tym mogą być postrzegane przez dorosłe jako zdrowsze.

W dyskusjach o potrzebie ochrony ptaków drapieżnych zwykle podkreślana jest ich rola bioindykacyjna. Drapieżniki są tam, gdzie mają co jeść, gdzie gniazdować, zatem wybierają bogate siedliska. To powszechnie znane podejście nie zadowoliło jednak badaczy z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu i Uniwersytetu Szczecińskiego, a wyniki ich dociekań ukazały się właśnie na łamach amerykańskiego czasopisma Ecology.

Miasta to nie tylko betonowe, nieprzyjazne żywym organizmom twory. Presja, jaką nakładają na próbujące w nich egzystować organizmy, wynika głównie z ich wewnętrznej różnorodności – mnogości i fragmentacji mikroekosystemów, różnic temperatur, czy poziomu zanieczyszczeń. W efekcie, część gatunków zmienia swój behawior tak, by zapewnić sobie przetrwanie w miastach, które z kolei oferują im w zamian szereg korzyści. Relatywnie niewielkie zagrożenie ze strony naturalnych drapieżników, większa dostępność materiałów do budowy gniazd, łagodniejszy mikroklimat i duża obfitość pokarmów (głównie tych dostarczanych przez ludzi – odpadki jedzenia, czy pokarm dostarczany kotom) to kluczowe czynniki przesądzające o atrakcyjności miast dla gatunków, które charakteryzują się większą tolerancją na obecność człowieka.

Żyć jak pies z kotem – wszyscy dobrze znają to powiedzenie. W trudnych relacjach psio-kocich, które możemy zauważyć we własnych domach czy na podwórkach, zazwyczaj to pies jest zwierzęciem wyraźniej manifestującym swoją niechęć do kota.

Obecność drapieżnika szczytowego jakim jest człowiek ma ogromny wpływ na zwierzęta, które dostosowują się do życia w naszym sąsiedztwie. Proces synantropizacji kształtuje rytm dobowy gatunków zamieszkujących ludzkie osiedla. Najłatwiej jest to zauważyć w miastach, gdzie ssaki takie jak kuna domowa Martes foina czy coraz częściej pojawiający się w naszym kraju inwazyjny szop pracz Procyon lotor zmieniły swój tryb życia z dziennego na nocny. Nocą zmniejsza się prawdopodobieństwo spotkania człowieka, więc zwierzęta chętniej poszukują pokarmu buszując w śmietnikach lub przeczesują pobliskie osiedla i parki w poszukiwaniu nowego terytorium.

Późnym latem i wczesną jesienią przemierzając Polskę niemal wszędzie dostrzeżemy żółte połacie kwitnących roślin. Drobne, żółte, widoczne ze sporej odległości kwiatostany należą do nawłoci kanadyjskiej. Zwłaszcza pszczelarze kiedyś uwielbiali te rośliny, dawały bowiem pszczołom pożytek w końcu sezonu wegetacyjnego rodzimych gatunków. Bo nawłoć, to rodzima nie jest, a jak sama nazwa wskazuje do Europy została sprowadzona z Kanady, już w XVII wieku, jako roślina ozdobna.

Wędrówki ptaków budzą emocje. Co specjalnie nie dziwi, bo ptasie migracje są po prostu wspaniałym fenomenem przyrody. Wiosną czekamy na przyloty, zaś jesienią żegnamy się z gatunkami występującymi u nas na czas lęgów. Bywało, że odniesienie do fenomenu wędrówki pozostawało tak olbrzymi syndrom, że skutkowało nawet nadawaniem nazw ptaków z określeniem gatunkowym wędrowny – sokół czy albatros. Pojawił się też podróżniczek, i właśnie o tym gatunku chcę nieco więcej wspomnieć.

Psowate towarzyszyły nam przez dziesiątki tysięcy lat. Z czasem psy postanowiły pozostać naszymi wiernymi towarzyszami, a my zaprosiliśmy je do swoich domów. Natomiast wilki Canis lupus wybrały schronienie w lesie z dala od ludzkich siedzib stając się symbolem zła i okrucieństwa, ale także siły i niezależności. Obecnie wilk nadal stara się unikać kontaktu z człowiekiem, ale rozwijająca się infrastruktura i malejące z obszary leśne powodują, że nasze ścieżki coraz częściej się przecinają. Jak żyć w sąsiedztwie wilka? Badacze z Uniwersytetu Zachodniej Australii - literatura na końcu tekstu - zadali to pytanie mieszkańcom Parku Narodowego Bale w Etiopii, których sąsiadem jest rzadko spotykany wilk etiopski Canis simensis.

Czy na zakażenie SARS-CoV 2 narażeni są nasi domowi pupile oraz zwierzęta gospodarskie? Co wiemy na temat zachorowań u zwierząt na nowego koronawirusa po miesiącach obserwacji oraz badań?

Pandemia COVID-19 wywarła silny wpływ na funkcjonowanie wielu sektorów gospodarki, jednakże sektorem, który został szczególnie dotknięty jest sektor (agro)turystyczny. Agroturystyka to branża, w której dochody są trwale tracone, ponieważ niewykorzystane produkty czy usługi np. zakwaterowanie, nie mogą być sprzedane w kolejnych latach.

Kilka lat temu na łamach specjalistycznego periodyku Acta Ornithologica z licznym gronem współautorów zastanawialiśmy się, jak wymyślone i de facto narzucane z Brukseli rozwiązania wpływają na ptaki krajobrazu rolniczego w Polsce. Pytanie to jest o tyle zasadne, że poprzez pewne zapóźnienia systemowe, bioróżnorodność krajobrazu rolniczego u nas, czy może szerzej w Europie środkowej i wschodniej ciągle, jest wyższa niż na zachodzie kontynentu. Biorąc pod uwagę negatywne zmiany liczebności populacji ptaków krajobrazu rolniczego, ale także innych komponentów tworzących bioróżnorodność, powstały i nadal powstają specjalne programy mające ochronić, a chociażby znacząco zmniejszyć tempo negatywnych zmian przyrody.

W naszym dziale (kliknij), ale też w czasopiśmie Biologia w Szkole (kliknij), ostatnimi czasy omawiałem nie tylko tradycyjnie książki czy artykuły naukowe, ale także postanowiłem przyjrzeć się grom planszowym. Temat, co przyznaję nieco mnie zaskoczyło, wzbudził zainteresowanie i dzisiaj jego drobna kontynuacja. Wakacje zbliżają się ku końcowi, zaraz zacznie się jesień, a w raz z nią długie wieczory, kiedy jakieś rozrywki trzeba zaproponować i sobie, i naszym milusińskim. Z racji zainteresowań po raz kolejny postanowiłem przyjrzeć się grze, której bohaterem są zwierzęta. Jednakże, po bliższym zastanowieniu stwierdziłem, że sam nie będę kompetentnym graczem i recenzentem. Wszak to gra dla młodszych dzieci i warto ja przekazać w kompetentne ręce. Tak gra trafiła do rodziny Malwiny i Łukasza Jankowiaków, a Malwina – absolwentka biologii UAM w Poznaniu, ale przede wszystkim mama sympatycznych dzieci, zgodziła się podzielić ze mną, a za moim pośrednictwem, swoimi refleksjami dotyczącymi gry.

W lipcu 2020 roku ruszył ogólnopolski „Program naturalnego zwalczania insektów”, którego organizatorem jest wiodący na rynku producent budek lęgowych, karmników oraz hoteli dla ptaków, ssaków i owadów: MKW Pracownia Przyrodniczo-Rolna, z siedzibą w Kiełczu (woj. lubuskie). Kompleksowe, naturalne zwalczanie insektów to nowatorska inicjatywa, będąca w pełni alternatywna dla nieobojętnych dla środowiska i ludzi środków chemicznych.

Pstrokate szpaki czy kawki często bywają obserwowane i fotografowane nie tylko przez zawodowych obserwatorów ptaków, ale i zupełnie zaskoczonych przechodniów. Po raz pierwszy na świecie opisano zjawisko aberracji barwnych w szerokiej skali – analizując prawie tysiąc przypadków dotyczących 74 gatunków. Zadanie to wykonał zespół badaczy z Polski i Czech, a wyniki ich (w zasadzie też mogę spokojnie napisać – naszej!) pracy właśnie ukazały się w prestiżowym czasopiśmie IBIS. Badacze wykorzystali internetowe źródła danych, w postaci zdjęć i filmów nietypowo ubarwionych ptakach umieszczonych w internacie. Tego typu narzędzia są coraz częściej wykorzystywane w badaniach ekologicznych i ewolucyjnych. Inicjatorem i pomysłodawcą badań był Adam Zbyryt z PTOP, a samo podejście to kolejny krok w rozwoju nauki obywatelskiej, pozwalającej znacząco obniżyć koszty i zwiększyć intensywność gromadzenia danych.