AGROEKOSYSTEM - ONE HEALTH - WSPÓLNE ZDROWIE

Mam wrażenie, że we współczesnych badaniach fauny krajobrazu kulturowego, zarówno rozważając sprawy związane z rolnictwem, jak i z procesami urbanizacyjnymi nieco zapominamy o procesach historycznych. Że rozważania ograniczamy do ostatnich kilkudziesięciu lat, albo jak mawiają złośliwi tylko do momentu opisanego w pracach bez problemu wyszukiwanych przez internetowe bazy danych. Tymczasem wiadomo, że historia ma swoje konsekwencje, także dla współczesnego obrazu fauny.

Do prawidłowego funkcjonowania potrzebujemy okresu intensywnej pracy, jak i wypoczynku. Czasem, wiem to bardzo dobrze po sobie, trudno jednak wzajemne relacje intensywnych badań i należnego czasu wolnego, należycie zbalansować. Jednak organizm, prędzej czy później, upomina się po swoje. Dla rolników lato to czas żniw, dla naukowców chwila wytchnienia po uniwersyteckiej dydaktyce, a zatem czas na spokojniejsze refleksje. Lektury pod przysłowiową gruszą, wycieczki rowerowe, zwiedzanie zabytków czy odwiedzanie interesujących obiektów przyrodniczych. Dla każdego coś dobrego, dla każdego coś innego!

Na początku lipca na terenie jednego z parków w Poznaniu odnaleziono nietoperza zakażonego wirusem wścieklizny. Powiatowy lekarz weterynarii natychmiast wyznaczył wokół tego miejsca 10-kilometrowy obszar zagrożony, a media rozgłosiły ostrzeżenia dla mieszkańców, w szczególności właścicieli psów i kotów.

Często się zastanawiam, dlaczego w jednych miejscach się czuję lepiej, a w innych ot tak sobie? I bynajmniej nie chodzi o to co jem czy popijam, ani nawet o spotykanych ludzi, a tylko o pewną percepcję widoków z okna czy drogi. Rzecz jasna i ludzie i produkty lokalne ze sobą zwykle dobrze współgrają, lecz jednak wiąże je razem coś jeszcze. To krajobraz.

Wydzielina kleszczy z gatunku Amblyomma americanum może powodować alergię na czerwone mięso (baraninę, cielęcinę, wieprzowinę i wołowinę). Do objawów należą obrzęk warg, gardła, trudności w oddychaniu i spadek ciśnienia krwi, w niektórych przypadkach poważnie zagrażające życiu. W Stanach Zjednoczonych notowane przypadki odkleszczowej alergii są coraz częstsze.

Nie jestem wielkim miłośnikiem autobiografii, szczególnie pełnych rodzinnych wątków i historycznych kontekstów. Zapewne one są ważne dla autora i najbliższych, ale czego może się z nich dowiedzieć tak zwany przeciętny czytelnik? Wszystko zależy od tego jak czyta i czego chce się dowiedzieć? Czy będzie chłonął ze zrozumieniem jak gąbka, czy też każda informacja odbije się od niego niczym od przysłowiowej ściany? A jeśli książka jest jeszcze gruba (w przypadku omawianej pozycji to 432 strony, na szczęście sporo miejsca zajmują unikalne czarno-białe zdjęcia i ryciny) to trzeba dodatkowej determinacji. Nie ukrywam, miałem ją, bo prof. Stefana Alwina poznałem osobiście, znam Jego bliskich, a co więcej nawet odnalazłem siebie na jednym ze zdjęć (łezka się w oku zakręciła, był to rok 1992!).

Pomysł na powyższy tytuł to intelektualna pamiątka z jakiejś, bardzo dawnej, konferencji. Prowadzący obrady zaczął się głośno zastanawiać, dlaczego wśród ornitologów i miłośników ptaków jest tak wielu o ptasio brzmiących nazwiskach. Zerknijmy tylko na krajowe podwórko. No i kogóż my tu mamy. Całe stadko, przywołuję z pamięci: Krogulec, Mazurek, Kania, Dudek oraz polskie warianty ptasich nazwisk: Sokołowski, Czaplicki, Gawroński, Grzywaczewski, Czajkowski, Ptaszyk. Pewnie jak bym się chwilkę zastanowił przypomniałbym sobie i innych.

Któż nie lubi oliwek? To wszak podstawa kuchni śródziemnomorskiej, fantastyczny dodatek do wina, sera i medytacji.

W naszym dziale OneHealth często poszukujemy rzeczy nietypowych, nieoczywistych, ale promujących poznanie przyrody i zachowanie jej we właściwym stanie. Czy możemy tego dokonać jedynie w gronie zadeklarowanych ochroniarzy przyrody i pozostać na przekonywaniu przekonanych? Moim zdaniem zdecydowanie – nie! Dlatego też wyszukuje interesujących pozycji pisząc o nich zarówno na naszym portalu, jak i w innych miejscach.

Od półwiecza w wielu, zwłaszcza tych najbardziej popularnych, mediach, słyszymy jeden, jasny przekaz – Ziemia ginie pod naporem mas ludzkich. Przedstawicieli Homo sapiens jest za dużo. Gatunek ten niebezpiecznie zmienia Niebieską Planetę i zmierza w kierunku samozagłady. Z drugiej strony, powoli przebija się demograficzna i ekonomiczna troska o losy poszczególnych społeczeństw. Na oceanie wzrostu pojawiają się pęknięcia, a przykładowi Japonii demografowie przyglądają się z wielu stron. Okazuje się, że to powtarzalny wzorzec. Dzieci wszędzie jest coraz mniej, programy pomocowe sprawdzają się w sposób co najwyżej umiarkowany – znaczy zatrzymują negatywne trendy, ale to za mało, by miał kto płacić na przyszłe emerytury i zaawansowane programy medyczne.

Tradycyjne stare sady tworzą przeważnie drzewa silnie rosnące i wysokopienne o dużej rozpiętości koron i posadzone w szerokich rozstawach. Dla odmiany sady towarowe wyróżnia niskopienność, drzewa słabiej rosną, ale szybko wchodzą w fazę owocowania oraz posadzone są w niewielkich rozstawach. Odróżnia je również dobór odmian drzew owocowych. Obecnie nie sadzi się już sadów tradycyjnych, jednocześnie znikają one z krajobrazu. Resztki ich, tam gdzie przetrwały, są karczowane i zastępowane nowymi odmianami. Handel wielkotowarowy nie akceptuje dawnych odmian jabłek, więc stare odmiany bezpowrotnie znikają.

Gdyby zapytać rolników, właścicieli łąk, o wodniczkę to raczej bezładnie rozłożą ręce. O wodniczce – składowej części komórki roślinnej zwanej wakuolą - pewnie słyszeli na lekcjach biologii, ale żeby kojarzyć ją z ptakiem potrzeba nieco bardziej specjalistycznych zainteresowań. Tymczasem wodniczka, ta wodniczka o naukowej nazwie Acrocephaluspaludicola jest najrzadszym i zarazem jedynym globalnie zagrożonym gatunkiem z rzędu wróblowych, występującym w kontynentalnej części Europy. Polska w jej ochronie odgrywa szczególna rolę, gdyż na terenie naszego kraju żyje około 25 procent całej światowej populacji. Wielkość jej populacji dramatycznie spadła, co związane jest z zanikiem siedlisk występowania: torfowisk niskich oraz podmokłych łąk. Czy można tym negatywnym trendom zapobiec? Jak to zrobić?

W winie łączy się kultura i natura. Ludzkie pomysły, ciężka praca i dary ziemi. Dobrze wykonane wino z nawiązką oddaje właściwości lokalnego klimatu, a nawet powie czy robione było z miłością i szacunkiem dla zasobów przyrody. Jak jednak wino czuć nie tylko sercem i duszą, ale znaleźć i nieco pokarmu dla rozumu? Uważam, że świetnie w tym pomoże nowa książka prof. Marka Rekowskiego Przewodnik po świecie wina.

Nie wszystkie organizmy czekają na deszcze – tak można by w nieco strywializowany sposób śmiechem próbować sobie radzić z ogarniającą nas suszą. Przypatrzmy się takim siedliskom i takim organizmom.