AGROEKOSYSTEM - ONE HEALTH - WSPÓLNE ZDROWIE

Pogodzenie ze sobą różnych funkcji rolnictwa: produkcyjnej, środowiskowej i społecznej nie jest łatwe. Gra to świetny sposób na zrozumienie tego problemu przez rolników, a może jeszcze bardziej decydentów.

Wraz ze zbliżającymi się dniami Babci i Dziadka, odpowiednio 21 i 22 stycznia, zastanawiamy się czy babcie i dziadkowie występują w świecie zwierząt? Z tym pytaniem zwróciliśmy się do prof. Piotra Tryjanowskiego, badacza zachowań zwierząt z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

W czasie lockdownu w dużych miastach na całym świecie wielu ludzi zgłaszało obserwacje szczurów – napotykali się na nie na ulicach, w budynkach, w biały dzień. Zachowanie gryzoni często opisywali jako agresywne. Naukowcy postanowili przyjrzeć się tym zgłoszeniom. Czy szczury rzeczywiście zmieniły swoją aktywność w czasie pandemii? I czy mogą stanowić dla nas zagrożenie?

Obecnie stosowane systemy wpływu pestycydów na pszczoły mogą opierać się na błędnych założeniach. Brakuje nam też wiedzy dotyczącej dzikich owadów zapylających. To wnioski ekspertów z EFSA (Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności) pracujących nad nowym projektem ochrony pszczół w UE. Jak chcą pomóc tym cennym owadom?

Ptaki drapieżne charyzmatyczne, majestatyczne, wspaniałe, budzące zachwyt, ale czasami i irytację. Może nie dzisiaj, ale kiedyś miały bardzo pod górkę. Choć trafiały na herby i sztandary, nadawały nazwy rodom, miastom i osadom, budziły respekt i szacunek, to je prześladowano – na zasadzie konkurencji z kimś kto korzysta z dóbr tego samego łowiska. Zmieniała się systematyka ptaków drapieżnych, podejście do tej grupy przez gawiedź, ornitologów, czy przyrodników wszelkiej maści.

Często wraz z początkiem Nowego Roku rozpoczynamy serie postanowień. Rzadko jednak udaje się wytrwać do końca i odmienić swoje życie. Nie sprzyja czas, nie sprzyjają okoliczności, a pomysły dotyczące własnej, silnej woli są mocno przeszacowane i zwyczajnie nierealistyczne. Dlatego proponujemy coś, co naprawdę dla każdej i dla każdego może być nowym wyzwaniem, pracą nad sobą (ale delikatną), z jednocześnie pozytywnym wpływem na zdrowie. To amatorskie obserwacje ptaków. Nie tylko podglądanie i cieszenie się ptasią obecnością, ale nauka rozpoznawania gatunków. Przydadzą się lornetka, atlas ptaków i notes, ale wcale nie są konieczne. Przynajmniej nie na początku. Na pierwszym etapie to zabawa praktycznie bez kosztowa. Sporo ważnych informacji znajduje się w Internecie, a przecież ze smartfonami i tak się prawie nie rozstajemy. Po prostu przyglądamy się zaobserwowanym ptakom, notujemy, zapamiętujemy cechy widzianych osobników, a być może robimy nawet fotografie dokumentacyjne. Wiele gatunków, zwłaszcza na terenie miast, pozwala się podejść całkiem blisko. Pstryk i dokumentacja gotowa, a w przypadku trudności z rozpoznaniem pomogą inni.

Boże Narodzenie i czas do Sylwestra to chwila na nadrobienie lektur, niekoniecznie bezpośrednio związanych z pracą zawodową czy innymi zainteresowaniami. Pomimo tego, że obiecałem opinię, a sam zestaw podejmowanych zagadnień wydawał mnie się i zobowiązaniem, i wyzwaniem, to „Książka o śmieciach” Stanisława Łubieńskiego musiała chwilkę poczekać. I było warto po nią sięgnąć. Jest bowiem w niej i o ptakach, i o podobnych do naszych badaniach, i z interesującym zacięciem literackim to wszystko podane. Poza tym, nie ma co się oszukiwać, bożonarodzeniowe opakowania, butelki po trunkach i takie tam drobnostki, to też śmieci. Wiedzą o tym firmy sprzątające, a szybki rzut oka w kalendarz wskazuje: wystaw śmieci(!): zwykłe, segregowane a nawet bio. Wszystko pomiędzy 28 a 31 grudnia. Uff, chyba wiedzą, że coś w pojemnikach będzie, bo powietrza nie opłaca się przecież przewozić.

Był rok 1979. Już ponad rok pracowałem wraz z żoną Barbarą na pograniczu Wenezueli i Kolumbii nad wpływem melioracji sawanny (llanos) nad przebogatą tam awifauną. Część czasu w każdym miesiącu spędzaliśmy w stolicy Wenezueli Caracas. Dowiedziałem się, że przyjeżdża tam wraz z synem i lekarzem Arkady Fiedler i jestem zaproszony na spotkanie organizowane w ramach Jego pobytu przez naszą Ambasadę. Arkady Fiedler miał już wówczas 85 lat i nie należało się dziwić, że wszyscy obawiali się sentymentalnej podróży nad Ukajali, dokąd ze względu na wiek zresztą nie dotarł.

Przy tradycyjnym bożonarodzeniowym żłóbku nie dziwią wół, osioł czy owca. Świetnie wpisały się w tradycje, o czym na tych łamach wspominałem w wywiadzie (kliknij tutaj). Jednak związki ptaków z Bożym Narodzeniem wciąż zaskakują, przynajmniej w Polsce.

Obecnie widok ptaków w mieście nie jest dla nas niczym zaskakującym. Na każdym kroku spotykamy gołębie Columba livia czy kawki Corvus monedula. Warto jednak wspomnieć, że ptaki zamieszkiwały miasta już w czasach starożytnych. Gatunkiem, który śmiało możemy nazwać jednym z protoplastów synurbizacji jest pustułeczka Falco naumanni. Obszar jej występowania obejmuje głównie Europę południową. Należy ona do rodziny sokołowatych, a jej bliskim kuzynem jest gniazdująca w Polsce pustułka Falco tinnunculus.

Przemysł alkoholowy w ostatnich latach włącza się w kampanie na rzecz ochrony dzikich gatunków zwierząt. W ten sposób dofinansowuje akcje mające na celu ochronę przyrody. Zwykle dotyczy to tzw. gatunków ikonicznych, jak ptaki, ssaki czy motyle. Zwierzęta łatwo zauważalne i społecznie akceptowalne.

Geofagią określa się celowe spożywanie ziemi oraz substancji glebo podobnych takich jak glina lub kreda. To zjawisko jest powszechne nie tylko w świecie zwierząt. Prozdrowotne właściwości gleby cenione są po dziś dzień przez mieszkańców Chin, wschodniej części Afryki oraz Australii. Spożywana gleba stanowi przede wszystkim cenne źródło minerałów. Szczególnie glina jest znana ze swoich detoksykujących i antyalergicznych właściwości.

Koronawirusa SARS-CoV-2 wykryto u norek na fermach w wielu państwach świata. Te w Danii okazały się być źródłem nowej, zmutowanej wersji patogenu. Dlaczego mutacje koronawirusa mogą być groźne i jak im zapobiegać wyjaśniamy na podstawie opinii ekspertów.

Dlaczego jesienią czujemy się tak jakoś podlej? Dlaczego z nadzieją patrzymy w kalendarz, pomijamy wzrokiem zimę i czekamy na wiosnę? Śmiem twierdzić, że wiele osób po prostu czeka na ptasie piosenki.