USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Ptactwo domowe może stanowić znaczną część diety lisów zamieszkujących tereny wiejskie. Zdarza się im również napadać na nowonarodzone jagnięta czy prosięta. Jakie metody są skuteczne w starciu ze sprytnym drapieżnikiem?
Za atak lisa nie dostaniemy rekompensaty
Duże drapieżniki, takie jak wilki i niedźwiedzie, budzą zdecydowaną niechęć wśród hodowców zwierząt na wolnym wybiegu. Poświęcono już wiele debat i badań naukowych mających rozwiązać konflikty z ich udziałem. Opracowano dokładne, skuteczne strategie ochrony przed wilkami czy niedźwiedziami, a za ich ataki na zwierzęta domowe rolnicy mogą liczyć na rekompensatę. Więcej na ten temat pisaliśmy niedawno tutaj: Jak ochronić stado przed wilkami?
Niestety inaczej ma się sprawa z mniejszym drapieżnikiem – lisem rudym. W ostatnich latach jego liczebność w naszym kraju znacznie wzrosła. Spotkać go już można niemal wszędzie, nawet w środku dużych miast. Lisy to niezwykle inteligentne i plastyczne drapieżniki. Szybko przyzwyczaiły się do życia w sąsiedztwie człowieka i przystosowały do korzystania ze źródeł pokarmu przez niego oferowanych.
Lisy uznawane są obecnie za najważniejszego drapieżnika występującego na obszarach wiejskich. Chętnie dobierają się do utrzymywanego na wolnym wybiegu drobiu, a czasami i innych zwierząt, m.in. nowonarodzonych jagniąt czy prosiąt. W przypadku powodowanych przez niego szkód państwo nie oferuje rekompensat. Jedyną dozwoloną formą ochrony naszych zwierząt przed rudym drapieżnikiem pozostaje solidne zabezpieczenie gospodarstwa. Nie można samodzielnie prowadzić jego odstrzału czy wystawiać na niego pułapek.
Drób należy do przysmaków lisa
Badania przeprowadzone w populacjach lisów na obszarach wiejskich w naszym kraju ujawniły, że drób domowy stanowi istotną część diety drapieżnika. Oczywiście sytuacja ta może różnić się w zależności od regionu, lokalnej liczebności lisów oraz liczby i zabezpieczeń ferm drobiu. Analizy prowadzone dla obszarów wiejskich o ekstensywnym charakterze pokazały, że głównym pokarmem lisa były tam gryzonie (niemal 50% ich diety), ale chętnie polowały również na ptaki (ok. 35% diety), z czego dużą część stanowił drób domowy – kury. W innych badaniach w diecie drapieżnika napotykano również na indyki.
Pokazuje to, że lisy żyjące blisko człowieka w oczywisty sposób nauczyły się korzystać z drobiu domowego jako ważnego źródła pokarmu. To, oraz inne pożywienie w pobliżu domostw człowieka (np. wyrzucane resztki żywności) mogło przyczynić się do gwałtownego wzrostu liczebności populacji lisów na obszarach rolniczych. Dodatkowy, łatwy do zdobycia pokarm sprawił, że drapieżniki zaczęły preferować sąsiedztwo z ludźmi od swoich naturalnych siedlisk. Z pewnością przyczyniła się do tego zmniejszona presja łowiecka w ostatnich latach. Również prowadzenie szczepień lisów na wściekliznę – co miało niezwykle korzystny wpływ w kontekście zdrowia zwierząt domowych i ludzi – spowodowało wzrost liczebności populacji lisów i więcej konfliktów z ich udziałem.
Dla lisa kury domowe to bardzo łatwy cel:
Jak ochronić kurnik przed lisem?
Przy projektowaniu budynku i wybiegu dla drobiu należy wziąć pod uwagę inteligencję lisa, oraz jego umiejętności do podkopywania się, przeskakiwania przeszkód oraz przeciskania przez nawet niewielkie przejścia. Solidna konstrukcja budynku dla zwierząt, uniemożliwiające podkopanie się, czy dostanie do środka od góry, zabezpieczy go również przed innymi drapieżnikami, m.in. z rodziny łasicowatych, mogącymi mieć apetyt na nasze ptactwo.
W przypadku niewielkiego wybiegu idealnym sposobem na ochronę ptaków jest wybudowanie woliery, która będzie chronić drób ze wszystkich stron przed potencjalnym atakiem. Dobrym pomysłem, możliwym do realizacji również na większym obszarze, jest zastosowanie ogrodzeń. Ogrodzenie powinno mieć m.in. 1,5 metra wysokości i być wkopane w ziemię, najlepiej na głębokość 0,5 m, lub być wywinięte na ok. 1 m długości, i przyłożone ziemią lub kamieniami. Aby zapobiec wspinaniu się lisa, na szczycie ogrodzenia należy wywinąć górną krawędź na zewnątrz lub wzmocnić ją drutem kolczastym. Ogrodzenie musi być solidne – cienką metalową siatkę lis łatwo wygnie zębami i tym samym stworzy sobie w niej przejście.
Tak naprawdę, w miarę możliwości, najlepiej jest stosować ogrodzenia zamknięte od góry. Najskuteczniej ochronią ptactwo przed lisem oraz wszelkimi innymi drapieżnikami (w tym ptakami drapieżnymi atakującymi z powietrza). Dobrą alternatywą są również ogrodzenia elektryczne, które sprawdzą się szczególnie na dużych wybiegach. Niezależnie od zastosowanego ogrodzenia należy na bieżąco kontrolować jego stan i prowadzić konserwację.
W ochronie naszego ptactwa skutecznie pomóc może również obecność psa stróżującego. Do obrony drobiu przed lisem w większości przypadków nie będziemy potrzebować wyspecjalizowanej rasy psa i skomplikowanego szkolenia. Już samo spacerowanie naszego psa wokół podwórka lub wybiegu na którym utrzymujemy drób zniechęci lisy do ataku. Ważne, aby taki obchód miał miejsce o nieregularnych porach, kilka razy w ciągu dnia. Lisy szybko uczą się naszych przyzwyczajeń i wykorzystują chwile nieuwagi.
Bardzo ważne, aby zadbać również o otoczenie naszego gospodarstwa – padłe ptaki czy resztki żywności powinny być trzymane w szczelnie zamkniętych pojemnikach, z dala od kurnika. Inaczej mogą przyciągnąć lisy i przyzwyczaić je do stołowania się na naszej fermie.
Ataki na owce i prosięta
Chociaż zdarzenia te w naszym kraju należą raczej do rzadkości, lisy mogą atakować również nowonarodzone jagnięta, koźlęta, czy prosięta chowane ekstensywnie. Brakuje statystyk dla naszego państwa, jednak patrząc na liczby odnotowane w krajach utrzymujące owce na dużą skalę widać, że lisy mogą stanowić problem dla hodowców. W badaniach przeprowadzonych w Australii stwierdzono, że lisy zabijają ok. 3-4% zdrowych i nawet 17% chorych i osłabionych jagniąt. W Wielkiej Brytanii poszczególni farmerzy notowali straty na różnym poziomie - od 1 zabitego jagnięcia przypadającego na 1250 maciorek w stadzie do 1 jagnięcia przypadającego na 4 maciorki.
Trzeba wziąć pod uwagę, że w wielu przypadkach ataki na wypasane zwierzęta przeprowadzają zdziczałe psy domowe. Jeśli nie byliśmy świadkami zdarzenia, możemy wtedy błędnie obwinić o nie wilki lub lisy. Tak czy siak, przed wszystkimi tymi drapieżnikami wypasane zwierzęta ochronią te same metody, które zaleca się przy ochronie stad przed wilkami. Więcej na ich temat: Jak ochronić stado przed wilkami? W ochronie wypasanych zwierząt przed lisami za szczególnie korzystne uznaje się przeszkolone psy stróżujące.
Ataki lisów na prosięta uważa się za jeszcze rzadsze, chociaż istnieje możliwość, że są niedoszacowane. W większości opisanych przypadków stwierdzono, że lisy odwiedzają gospodarstwa trzody chlewnej w celu znalezienia zwłok padłych świń, jeśli nie są dobrze zabezpieczone. W jednych badaniach w Australii stwierdzono jednak, że lisy potrafią również porywać żywe prosięta. Przeprowadzono je w komercyjnym gospodarstwie z wolnym wybiegiem utrzymującym ponad 3,5 tysiąca loch i produkującym ok. 1000 prosiąt tygodniowo. Na obszarze fermy w strategicznych miejscach, w tym w szopach, w których lochy przebywały z prosiętami, rozmieszczono kamery. Przez 5 miesięcy monitorowano, czy chlewnię odwiedzają lisy.
Nawet 14 razy w ciągu jednej nocy lisy wchodziły na obszar gospodarstwa w celu zabrania zwłok martwych prosiąt, zostawionych przez pracowników na stosie. W 8 przypadkach lisy porwały żywe prosię, w kilku przypadkach spod nosa lochy, która właśnie je karmiła. Naukowcy i hodowca uważają jednak, że w rzeczywistości ofiar lisów było znacznie więcej, nie zostały jednak zarejestrowane. Około 20% prosiąt „zniknęło” w niewyjaśniony sposób w ciągu tygodnia po narodzinach. Badanie to pokazuje, że solidne zabezpieczenia przed rudym drapieżnikiem – oraz dbanie o właściwą utylizację zwłok – są ważne również w przypadku ekstensywnych gospodarstw trzody chlewnej.
Lis porywający prosię z gospodarstwa w Australii. Źródło: Fleming, Patricia A., et al. "Predation by red foxes (Vulpes vulpes) at an outdoor piggery." Animals 6.10 (2016): 60.
Źródła:
Jankowiak, Lukasz, Marcin Antczak, and Piotr Tryjanowski. "Habitat use, food and the importance of poultry in the diet of the red fox Vulpes vulpes in extensive farmland in Poland." World Applied Sciences Journal 4.6 (2008): 886-890.
Fleming, Patricia A., et al. "Predation by red foxes (Vulpes vulpes) at an outdoor piggery." Animals 6.10 (2016): 60.
