USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Ekspozycja na wysokie temperatury wpływa na cielęta jeszcze przed przyjściem na świat. Stres cieplny odczuwany przez krowę powoduje zmiany w płodach, które utrzymują się przez całe późniejsze życie produkcyjne. Obniżają wielkość ciała, odporność i wydajność mleczną. Te negatywne zmiany są trwałe i mogą się dziedziczyć w kolejnych pokoleniach.
Szkodzi jeszcze przed przyjściem na świat
Stres cieplny to jedno z największych wyzwań współczesnej produkcji zwierzęcej. Wysokie temperatury, zwłaszcza w połączeniu z wysoką wilgotnością powietrza i brakiem ruchu powietrza mogą być zabójcze dla bydła. Ale nawet już umiarkowany stres cieplny, a więc moment, w którym przez zewnętrzne warunki rośnie wewnętrza ciepłota ciała zwierzęcia, jest bardzo szkodliwy. Wyzwala on szereg reakcji w organizmie, które mają za zadanie przede wszystkim schłodzenie. Niestety, oznacza to, że produkcja mleka czy odkładanie mięśni stają się zbędną inwestycją dla organizmu, co generuje poważne koszty dla hodowców.
Z tego powodu coraz więcej rolników decyduje się na inwestycje w systemy pozwalające ochronić bydło przed przegrzaniem. Aby przystosować zwierzęta do upałów przestawia się je również na inną dietę. Więcej na ten temat tutaj: Stres cieplny krów można zmniejszyć odpowiednią paszą oraz tutaj: Witaminy zmniejszające stres cieplny krów: najnowsze odkrycia.
Ostatnie badania naukowe pokazują, że szczególnie narażone na stres cieplny są cielne krowy. Wysokie temperatury szkodzą nie tylko samej krowie, ale również rozwijającym się w jej macicy cielętom. Na wczesnych etapach ciąży stres cieplny prowadzić może do obumarcia embrionów, zwłaszcza w pierwszym tygodniu po zapłodnieniu. W późniejszym okresie nie jest zabójczy, ale zaczyna wpływać na zarodki, wywołując zmiany w aktywności genów potomstwa (powodując tzw. zmiany epigenetyczne). Okazuje się, że doświadczenie przez cielęta stresu cieplnego jeszcze przed narodzinami wpływa na ich całe późniejsze życie.
Ciepło przepływa od matki do zarodka
Temperatura ciała zarodków jest zależna od ciepłoty organizmu krowy. Ciepło jest przekazywane do zarodka przez łożysko i macicę. I odwrotnie, ciepło wytwarzane przez metabolizm płodu jest rozpraszane przez płyn owodniowy (płyn, w którym rozwija się zarodek) do ściany macicy lub przez pępowinę i łożysko do krwi matki. Tylko ok. 10-20% ciepła zarodka jest rozpraszane do otoczenia przez ściany jamy brzusznej. Tak więc termoregulacja płodu niemal w pełni opiera się na różnicy temperatury między nim, a krową. Jeśli krowa nie możliwości schłodzenia organizmu, zarodek jest bezbronny.
Nadmiar ciepła dodatkowo może upośledzać transport wielu kluczowych dla podtrzymania funkcji łożyska hormonów. Kolejnym problemem jest spadek apetytu u krów narażonych na stres cieplny, co w pewnym stopniu wpływa na słabsze odżywienie zarodka. Z badań nad owcami i trzodą chlewną wiemy, że prowadzi to do wolniejszego wzrostu zarodków i niskiej masy urodzeniowej zwierząt. Wciąż jednak brakuje szczegółowych danych na temat tego zjawiska u bydła.
Mniejsze cielęta od krów w stresie cieplnym
Seria badań przeprowadzonych na krowach razy holsztyńskiej dowiodła, że cielęta, które doświadczyły stresu cieplnego w czasie późnej ciąży były lżejsze w porównaniu z cielętami pochodzącymi od krów, które nie były poddane stresowi cieplnemu. Różnica wagi wynosiła 1-7 kg. Dodatkowe eksperymenty wykazały, że efektu tego nie dało się zmniejszyć przez lepsze odżywienie matki. W przypadku rozwoju zarodków skutki stresu cieplnego nie dają się więc zrekompensować za pomocą żywienia.
Wpływ na wielkość potomstwa odnotowano również porównując cielęta w momencie odsadzenia. Cielęta, które doświadczyły stresu cieplnego przed narodzinami miały masę odsadzeniową o 2-10 kg niższą od cieląt, które nie były narażone na stres cieplny. Wpływ ten może utrzymywać się jeszcze dłużej. Inne badania wykazały, że jałówki, które doświadczyły stresu cieplnego przed narodzinami do 1 roku życia miały obniżone przyrosty masy ciała. Co ciekawe, zrekompensowały go w wieku 2 lat, po pierwszym ocieleniu.
Skąd biorą się tak długotrwałe skutki wysokich temperatur? Naukowcy z pomocą genetyki zanalizowali zmiany w organizmach cieląt buhajków narażonych na stres cieplny przed przyjściem na świat. Stwierdzili, że materiale genetycznym pobranym z wątroby u cieląt, które doświadczyły stresu cieplnego znajdują się zmiany w obrębie ponad 230 genów. Mogą one wpływać na funkcje organizmu przez całe życie.
Czy stres cieplny przygotowuje cielęta na wysokie temperatury?
Stres cieplny występujący u matki podczas rozwoju zarodków może potencjalnie skutkować selekcją osobników najlepiej przystosowanych do wysokich temperatur. Teoria ta nie została jeszcze potwierdzona. Są badania, które sugerują taką możliwość - inne przeciwnie, wskazują na negatywne zmiany wywołane stresem cieplnym.
W jednym badaniu stwierdzono, że zwierzęta, które doświadczyły stresu cieplnego przed narodzinami miały większą tolerancję na wysokie temperatury - bardziej efektywnie oddawały nadmiar ciepła do otoczenia. Inne badania pokazały, że cielęta krów mlecznych, które były wystawione na wysokie temperatury w późnej ciąży mają podwyższoną temperaturę ciała i przyspieszone tempo oddechów. Temperatura ta pozostawała wysoka niezależnie od warunków otoczenia. Zmiana ta nie jest korzystna – zmniejsza różnicę między temperaturą ciała a otoczenia, co utrudnia oddawanie nadmiaru ciepła w warunkach stresu.
Wpływ na odporność i wyniki produkcyjne
Doświadczenie stresu cieplnego przed narodzinami wpływa na układ odpornościowy cieląt – nawet wtedy, gdy skład siary krowy nie odbiega od normy. Cielęta przez stres cieplny gorzej wchłaniają przeciwciała z siary – po 24 h od porodu ich poziom we krwi jest znacznie niższy niż u cieląt, które nie były eksponowane na wysokie temperatury. Powodem słabego wchłaniania przeciwciał może być spowolniony rozwój jelit.
Naukowcy sprawdzili również, jak stres cieplny wpływa na płodność i wyniki produkcyjne w dalszym życiu potomstwa. Stwierdzili, że stres cieplny w późnym okresie ciąży nie upośledza wydajności reprodukcyjnej u krów mlecznych. Wysokie temperatury w pierwszym i drugim trymestrze ciąży mogą mieć jednak negatywny wpływ na płodność potomstwa.
Doświadczenie stresu cieplnego przed narodzinami może jednak zdecydowanie pogarszać wydajność mleczną. Zaobserwowano, że krowy mleczne poczęte w warunkach neutralnych osiągały lepsze wyniki od krów, które były eksponowane na stres cieplny w życiu płodowym. Różnica była spora, bo wynosiła aż 670-1980 kg mleka na laktację. Niższa wydajność mleczna utrzymywała się przez trzy kolejne okresy laktacji. Tendencję do gorszej produkcji mleka dziedziczyło również kolejne pokolenie krów. Sugeruje to trwałe zmiany genetyczne wywołane stresem cieplnym. Krowy, które były eksponowane na stres cieplny przed narodzinami oraz ich potomstwo miały krótszą długość życia produkcyjnego.
Na podstawie:
Ouellet, Véronique, et al. "Consequences of maternal heat stress at different stages of embryonic and fetal development on dairy cows’ progeny." Animal Frontiers 11.6 (2021): 48-56.
