USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Wiele krów jest w stanie podtrzymać laktację przez okres dłuższy niż „przepisowe” 305 dni. Zasuszanie, kolejna ciąża i początek laktacji wiążą się z wieloma problemami zdrowotnymi i dużymi kosztami. Być może więc dobrym pomysłem jest przedłużenie laktacji? Ma to swoje plusy i minusy.
Dłuższe laktacje na korzyść krów i hodowców
W hodowli bydła mlecznego standardem jest okres laktacji trwający 305 dni. Krowy osiągają szczyt mleczności w około 3-6 tygodni po porodzie. Okres ten wiąże się u nich z większym ryzykiem wystąpienia chorób metabolicznych, mastitis i kulawizn. Po ok. 6 tygodniach ryzyko problemów zdrowotnych znacząco spada, następuje jednak stopniowe obniżenie produkcji mleka. Moment wyraźnego spadku wydajności jest jednak cechą indywidualną – niektóre krowy bardzo długo utrzymują wysoką produktywność. Zasuszanie krów i ponowne zacielenie zawsze wiążą się z ryzykiem problemów zdrowotnych i dodatkowymi wydatkami, m.in. na zmianę żywienia, inseminację i inne zabiegi weterynaryjne. Być może więc laktacja krów powinna trwać dłużej niż „przepisowe” 305 dni?
Coraz większa liczba hodowców decyduje się na takie rozwiązanie. Badania pokazują, że krowy dłużej utrzymywane w laktacji mogą dawać więcej mleka niż te, które są wcześnie zasuszane. Przykładowo w jednym z eksperymentów stwierdzono, że krowy będące w laktacji przez 12 miesięcy produkowały średnio 5500 kg mleka rocznie, podczas gdy krowy zasuszone po 9 miesiącach dawały średnio 4000 kg mleka rocznie. W Stanach Zjednoczonych i niektórych państwach Europy Zachodniej laktację u krów podtrzymuje się nawet przez 18 miesięcy. Nie trzeba jednak bić takich rekordów, aby zwiększyć rentowność gospodarstwa. Wydłużenie laktacji jest korzystne również dla zdrowotności i dobrostanu krów. Dzięki rzadszym okresom zasuszenia, ciąży i początku kolejnej laktacji znacznie spada ryzyko wielu problemów zdrowotnych.
Krowy mają większe możliwości
Przedłużony okres laktacji u krów można osiągnąć w zupełnie naturalny sposób. Wystarczy nie trzymać się sztywno zasady 305 dni i obserwować indywidualne wyniki zwierząt. Zasuszanie najlepiej jest przeprowadzić w momencie gdy wydajność krowy spada do nieopłacalnego poziomu. Wiele krów ma genetyczne predyspozycje do dłuższego okresu wysokiej produkcji mleka, niż się to zazwyczaj zakłada.
3-letnie badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii pokazały, że średnio 25% krów wykazywało dłuższą laktację niż przepisowe 305 dni. U 13% krów okres laktacji trwał aż 15 miesięcy. Wydajność mleczna u krów z przedłużoną laktacją była wyższa średnio o 1109 kg w porównaniu do krów z laktacją 305-dniową. Krowy z dłuższą laktacją miały również wyższą zawartość białka i tłuszczu w mleku – średnio o 40 kg. Badania pokazują, że przedłużona laktacja szczególnie opłaca się u krów pierwiastek, które bardzo dobrze ją znoszą i długo zachowują wysoką produktywność. Krowy wieloródki przy bardzo długim okresie laktacji mogą mieć niską wydajność mleczną.
W osiągnięciu dłuższych okresów laktacji dodatkowo może pomóc selekcja hodowlana nastawiona na tą cechę. Obecnie w intensywnym chowie bydła mlecznego krowy brakowane są już po ok. 2,5-3 latach. Być może da się to zmienić dzięki wydłużeniu okresów produktywności i zredukowaniu ryzyka schorzeń najczęściej prowadzących do brakowania, takich jak mastitis i kulawizny. Dłuższy chów pozwoliłby również ocenić i wykorzystać faktyczne możliwości produkcyjne krów. Coraz częściej mówi się o tym, że optymalne zyski z gospodarstw może zapewniać długowieczność krów. Więcej na ten temat pisaliśmy tutaj: Dłuższe życie krów oznacza większe zyski.
Jak można przedłużyć laktację?
Laktację u krów można wydłużyć również poprzez wybór optymalnego terminu inseminacji. U niektórych krów, zwłaszcza pierwiastek, korzystne jest opóźnienie inseminacji po wycieleniu. Długość okresu laktacji u bydła jest ściśle związana z długością okresu międzywycieleniowego. Rozpoczęcie kolejnej ciąży negatywnie wpływa na długość laktacji u krowy. Już od pierwszego miesiąca po zacieleniu zaobserwować można spadek wydajności mlecznej i obniżenie zawartości białka i tłuszczu w mleku. Dłuższy okres międzywycieleniowy pozwala krowom na regenerację organizmu i przygotowanie się do kolejnej ciąży i następnego okresu laktacji. Jest to szczególnie ważne w przypadku pierwiastek.
Niektórzy hodowcy w Stanach Zjednoczonych decydują się na kontrowersyjne, sztuczne przedłużanie okresu laktacji u krów. W tym celu podaje się zwierzętom bydlęcą somatotropinę (bST), nazywaną też hormonem wzrostu. Jest ona naturalnie wydzielana przez przysadkę mózgową krów i odpowiada m.in. za podtrzymywanie laktacji. Iniekcje z somatotropiną pozwalają wydłużyć naturalny okres produkcyjny, jednak mogą negatywnie odbić się na zdrowiu zwierząt, a zasuszenie krów po takiej terapii jest dość problematyczne. Na obszarze Unii Europejskiej wykorzystanie środków hormonalnych w celu przedłużenia laktacji u krów nie jest dozwolone.
Przedłużona laktacja ma też swoje minusy
Dłuższy okres laktacji zmniejsza ryzyko wystąpienia wielu schorzeń, jednak sam nie jest pozbawiony zagrożeń dla zdrowia zwierzęcia. Przedłużona laktacja może potencjalnie prowadzić do problemów metabolicznych, takich jak ketoza lub stłuszczenie wątroby. Dużo jednak zależy od indywidualnych predyspozycji zwierząt. Szczególnie w przypadku krów wieloródek o bardzo długim okresie laktacji istnieje zwiększone ryzyko nadmiernego otłuszczenia, które może się wiązać z zaburzeniami metabolicznymi w kolejnym okresie okołowycieleniowym.
Niektóre badania pokazują również, że krowy z przedłużoną laktację mogą mieć większy problem z ponownym zacieleniem. Jednak celowe opóźnianie inseminacji, z optymalnym wyborem jej momentu u każdego zwierzęcia, może pozwolić na poprawę wydajności rozrodczej stada. Z pewnością potrzebne są dalsze badania w tym temacie i opracowanie najlepszych strategii postępowania. Trzeba jednak zauważyć, że mogą one wymagać częstszego monitoringu krów, co zwiększa nakłady pracy rolników.
W ostatecznym rozrachunku przedłużona laktacja może się opłacać dla zwierząt, hodowców – i środowiska. Przykładowo wybierając do hodowli wysokowydajne krowy o przedłużonym okresie laktacji potencjalnie rolnicy mogą zredukować liczbę krów w stadzie, a przez to ułatwić sobie pracę. Badania nad opłacalnością takiego rozwiązania prowadzone są m.in. w Niemczech, Szwecji oraz Danii. Przedłużone okresy laktacji mogą również wydłużyć życie krów, co wiąże się z korzyściami dla klimatu. Więcej na ten temat: Dłuższe życie krów sprzyja ochronie klimatu.
Na podstawie:
Dairy Global
Salamonczyk, E., and P. Gulinski. "Laktacje dłuższe - nieunikniona konieczność?." Bydło 05 (2007): 34-36.
Sehested, J., et al. "Extended lactation in dairy cattle." Animal 13.S1 (2019): s65-s74.
