USD -
3.8882
EUR -
4.5789
GBP -
5.3633
DKK -
0.6158
Najświeższa analiza przygląda się, jak duży wpływ na ceny wieprzowiny i rynek w Chinach miała epidemia ASF - i inne niekorzystne zjawiska w ostatnich latach. Dlaczego były „błogosławieństwem” dla dużych producentów trzody chlewnej?
„Wieprzowina kupowana na raty”
Rosnące ceny wieprzowiny obserwowane w Chinach w 2019 roku były dla konsumentów tak szokujące, że popularny stał się żart „wieprzowina również wymaga zakupów na raty”.
Według statystyk opublikowanych przez chińskie Ministerstwo Rolnictwa i Spraw Wsi, ogólna cena wieprzowiny przez cały 2019 rok wykazywała tendencję wzrostową, z niewielkim tylko spadkiem pod koniec roku.
Średnia cena wieprzowiny w 2019 roku wyniosła aż 47,09 CNY / kg (w przeliczeniu około 27,31 zł/kg), znacznie więcej niż w latach poprzednich.
Wieprzowina jest „mięsem narodowym” w Chinach. Wraz z rozwojem gospodarki i poprawą warunków życia w kraju dla wielu Chińczyków mięso wieprzowe stało się codziennym elementem diety.
Z tego powodu rosnące ceny wieprzowiny mają bezpośredni wpływ na zakupy konsumentów i postrzeganą przez nich jakość życia.
W 2019 i zeszłym roku wielu obywateli Chin przez szalenie wysokie ceny było zmuszonych wybierać substytuty wieprzowiny.
Ceny w Chinach nigdy nie są stabilne
Niektóre zmiany w cenach wieprzowiny w kraju są jednak niezmiennie obserwowane co roku i niekoniecznie zależą od zewnętrznych czynników.
Przykładowo w okresie takich ważnych dla Chińczyków świąt, jak Święto Środka Jesieni czy Nowy Rok, ceny mięsa wieprzowego są znacznie wyższe niż w innych miesiącach roku.
Poza tym ceny mięsa przechodzą naturalne fluktuacje. Najprościej mówiąc, okresowo rosnące ceny sprawiają, że rolnikom opłaca się hodować więcej świń, co prowadzi do szybkiej nadpodaży mięsa i spadku cen.
To z kolei powoduje, że rolnicy zaczynają uważać hodowlę świń za nieopłacalną i ograniczają ją, co prowadzi do zmniejszonej podaży i wzrostu cen. Zjawisko to nazywa się powszechnie „cyklem świńskim”.
Jednak eksperci są zgodni co do tego, że wahania cen wieprzowiny w 2019 roku nie były normalne.
ASF: wzrost cen o 154%
Jak na każdy towar na rynku, na ceny wieprzowiny nieuchronnie wpływa prawo podaży i popytu. W przypadku Chin możemy jednak mówić o bardzo stabilnym popycie na produkt.
Wieprzowina jest najchętniej jedzonym mięsem w Chinach i jego średnie spożycie na mieszkańca utrzymuje się od lat na bardzo stabilnym poziomie. Spożycie wieprzowiny jest tam głównie zależne od takich czynników jak dochody rodziny, osobiste preferencje, czy ceny innych kategorii mięsa.
Niedługo po wybuchu ASF, pojawił się jednak ogromny problem z podażą wieprzowiny. W 2019 roku, w porównaniu z 2018 rokiem produkcja wieprzowiny spadła o ponad 21%. Co nie jest zaskoczeniem, w warunkach stabilnego popytu, doprowadziło to do znacznego wzrostu cen wieprzowiny.
Sytuacja przez dłuższy czas nie ulegała poprawie, a państwo kompletnie nie radziło sobie z opanowaniem pandemii. W okresie od listopada 2018 do czerwca 2020 Chiny odnotowały niemal 32% redukcję całego krajowego stada trzody chlewnej.
Przez wirusa straciły około 103 milionów tuczników i 8,7 milionów macior, co stanowi jedną piątą całych światowych zasobów trzody chlewnej.
Tak poważne braki w podaży mięsa sprawiły, że ceny wieprzowiny w Chinach zaczęły drastycznie rosnąć w lutym 2019 r. i wzrosły aż o 154% w ciągu następnych 11 miesięcy.
Co ciekawe, na wzrost cen wieprzowiny mogła mieć wpływ również sama obawa konsumentów przed ASF: Chiny: opinia konsumentów o ASF wpływa na ceny mięsa.
Przed wybuchem ASF Chiny były w stanie niemal całkowicie zaspokoić własne potrzeby, produkując 97% konsumowanej w kraju wieprzowiny. Kryzys wywołany przez ASF doprowadził jednak do pilnej potrzeby importowania mięsa z rynku globalnego.
W porównaniu z sierpniem 2018 r., import wieprzowiny Chin wzrósł o prawie 102% w maju 2019 r. i aż o 314% w marcu 2020 r.
Wina nieprzemyślanej polityki?
Co ciekawe, powodem gwałtownego wzrostu cen w 2019 roku nie był wyłącznie ASF. Zawinić mogła również nieprawidłowo wdrażana i prowadzona w kraju polityka ochrony środowiska i polityka hodowlana.
Ich głównymi założeniami było zapobieganie zanieczyszczaniu środowiska przez krajowe fermy trzody chlewnej i poprawa ich wydajności produkcyjnej. Przepisy były jednak różnie interpretowane w różnych regionach kraju.
W praktyce doprowadziły do zamknięcia bardzo dużej liczby niewielkich gospodarstw przydomowych, ponieważ rolnicy nie nadążali z wprowadzaniem na fermach wymaganych zmian.
Większość obecnego rynku wieprzowiny w Chinach była zdominowana przez rodzinną hodowlę na wolnym wybiegu i utrata małych gospodarstw miała duże znaczenie dla lokalnej podaży mięsa. W ten sposób utracono dużą część krajowego stada świń.
Za słaba kontrola „cyklu świńskiego”
Wspomniane czasowe fluktuacje w cenach wieprzowiny nazywane „cyklem świńskim” nie są generalnie korzystnym zjawiskiem. Eksperci uważają, że brak kontroli nad tym, w gruncie rzeczy przewidywalnym wahaniem popytu i podaży pogłębił tylko kryzys wywołany przez nagły wybuch epidemii ASF.
„Cykl świński”, w czasie którego na zmianę rosną i spadają podaż oraz ceny wieprzowiny zazwyczaj wynosi około 3 do 4 lat.
Istnienie cyklu podtrzymują głównie gospodarstwa prowadzące hodowlę świni na niewielką skalę, podatne na wszelkie trendy cenowe obserwowane na rynku.
Problem stanowi również bardzo opóźnione monitorowanie wydarzeń na rynku trzody chlewnej i słabe informowanie hodowców o bieżącej sytuacji.
W efekcie utrudniony jest stabilny rozwój hodowli trzody chlewnej w kraju, na czym cierpią przede wszystkim drobni rolnicy, zmuszeni niemal całkowicie kierować się w swojej produkcji wytycznymi cenowymi.
Błogosławieństwo dla dużych przedsiębiorstw?
Wszystkie te niekorzystne zjawiska, które uderzyły w sektor wieprzowy w Chinach w ostatnich latach były niszczące dla niewielkich ferm trzody chlewnej.
Dla komercyjnych, dużych przedsiębiorstw mogły być jednak błogosławieństwem.
Wszystko temu sprzyjało: polityka środowiskowa niekorzystna dla przydomowych gospodarstw, „cykl świński” uderzający głównie w niewielkich producentów oraz wybuch epidemii ASF, z którym lepiej radzą sobie wielkoskalowe fermy.
Zdecydowana większość ognisk dotyczyła gospodarstw posiadających mniej niż 300 świń - ASF zlikwidował prawie połowę małych farm w Chinach, co utorowało drogę do ekspansji dużych gospodarstw.
Na przykład Wens Foodstuff Group, największa chińska firma zajmująca się hodowlą trzody chlewnej, w czasie epidemii nabyła duże gospodarstwo w środkowych Chinach, które zwiększyło roczne zdolności produkcyjne o dodatkowe 28 000 macior i 700 000 tuczników.
Poza tym czołowe chińskie firmy zajmujące się hodowlą świń zaczęły rozszerzać swój zasięg na branżę uboju i przetwórstwa. Jedną z ważniejszych zmian było przechodzenie z systemu transportu żywych zwierząt do transportu schłodzonego mięsa – wynikło to z faktu, że 70% ognisk ASF w kraju było związanych z zawleczeniem wirusa podczas transportu żywych świń.
Zyski, które duże firmy uzyskały dzięki szalonym cenom wieprzowiny w kraju, zachęciły je dodatkowo do inwestowania i modernizacji obiektów. Rozwój ten prawdopodobnie przyspieszy, biorąc pod uwagę, że jest wspierany przez rząd, który chce się uniezależnić od importu.
Na podstawie:
Lili, X. (2020, August). The Analysis of the Reasons for China’s Rising Pork Prices in 2019. In 2020 4th International Seminar on Education, Management and Social Sciences (ISEMSS 2020) (pp. 1032-1035). Atlantis Press.
Chen, C. T., Zlong, T., & Zhang, W. (2020). Large Hog Companies Gain from China’s Ongoing African Swine Fever. Agricultural Policy Review, 2020(2), 5.
