USD -
4.0341
EUR -
4.3213
GBP -
5.0598
DKK -
0.5794
Salmonelloza świń to jedna z najczęstszych chorób zakaźnych występujących u trzody chlewnej. Zakażenia tą bakterią mają różne oblicza – niektóre typy Salmonelli nie szkodą świniom, podczas gdy inne powodują prawdziwe spustoszenie w organizmie. Mogą również zagrażać ludziom przez konsumpcję mięsa. Jak kontrolować salmonellozę?
Problematyczna z wielu powodów
Salmonella to rodzaj bakterii która powszechnie występuje u trzody chlewnej. W zależności od gatunku i serotypu może nie powodować większych problemów lub być przyczyną poważnych chorób. Może również stanowić zagrożenie dla konsumentów produktów wieprzowych. Badania pokazują, że niemal wszystkie stada trzody chlewnej są zakażone jednym lub kilkoma serotypami Salmonelli – a jest ich aż 2500. Na szczęście tylko kilka z nich jest przyczyną zachorowań u świń. Zakłada się jednak, że wszystkie serotypy Salmonelli mogą wywołać zatrucie pokarmowe u ludzi.
Winowajcą klinicznej formy salmonellozy u zwierząt jest zwykle Salmonella Typhimurium, S. Heidelberg lub S. Choleraesuis. Skutkami zakażenia tymi typami bakterii są najczęściej biegunka i obniżenie tempa wzrostu, a nieco rzadziej posocznica (zakażenie krwi) i zapalenie płuc. W praktyce bardzo ciężko jest zupełnie wyeliminować bakterie Salmonella ze stada trzody chlewnej. Są powszechne w środowisku w materii organicznej, gdzie mogą przetrwać nawet do kilku miesięcy. Świnie, które nie wykazują objawów zakażenia mogą je nieustannie rozsiewać wraz z kałem.
Klinicznej postaci choroby można zapobiegać poprzez odpowiednie zarządzanie stadem, bioasekurację i dbanie o dobry poziom czystości i higieny w chlewni. Ważnym czynnikiem, który przyczynia się do rozwoju klinicznej formy salmonellozy jest stres – spowodowany np. odsadzaniem, mieszaniem zwierząt z różnych grup, czy nagłą zmianą paszy.
Salmonelloza wywołująca biegunkę
Jelitowa forma salmonellozy u świń najczęściej rozwija się w wyniku zakażenia serotypem S. Typhimurium. Bakterie wnikają do komórek jelit i rozprzestrzeniają się w układzie pokarmowym. U chorych świń występuje gorączka i zielonkawo-żółta, wodnista biegunka. Zwierzęta są apatyczne, nie mają apetytu, ich kondycja widocznie się pogarsza. U niektórych świń zakażenie może przejść w formę przewlekłą, wywołując co jakiś czas objawy i stopniowo wyniszczając organizm. Zainfekowane świnie wydalają duże ilości bakterii do środowiska nawet przez wiele miesięcy po przejściu choroby. Z tych powodów zaleca się izolację chorych świń od reszty stada.
Jelitowa forma salmonellozy może wystąpić u świń w każdym wieku. Najczęściej chorują prosięta po odsadzeniu, co jest związane z silnym stresem, zmianą pokarmu i kontaktem z nowymi osobnikami. Na chorobę bardzo narażone są również świnie po przejściu infekcji wirusowych. Diagnoza jelitowej formy salmonellozy stawiana jest na podstawie objawów klinicznych, badania laboratoryjnego kału oraz sekcji zwłok padłych osobników, w poszukiwaniu charakterystycznych zmian w układzie pokarmowym. Leczenie opiera się na podawaniu antybiotyków, separacji świń z objawami i zwiększeniu poziomu higieny w otoczeniu zwierząt.
Ogólnoustrojowa salmonelloza
Szczepem Salmonelli, który jest częstą przyczyną ogólnoustrojowej choroby jest S. Choleraesuis. Wywołać może posocznicę, biegunki i zapalenie płuc. W przebiegu posocznicy bakterie atakują różne narządy: płuca, wątrobę, mózg, stawy, jelita – i powodują w nich stan zapalny. Chore świnie mają gorączkę, a ich skóra na uszach i ciele może przybrać niebiesko-fioletowy kolor. Biegunka rozwija się wraz z postępem choroby.
Śmiertelność w przebiegu tej choroby może być wysoka. W przeszłości S. Choleraesuis dziesiątkowała stada trzody chlewnej, przyczyniając się do gigantycznych strat ekonomicznych. Obecnie, dzięki lepszym systemom utrzymania świń, dezynfekcji i wprowadzeniu szczepionek, występuje znacznie rzadziej od formy jelitowej salmonellozy. Leczenie, dzięki antybiotykom, obecnie w większości przypadków kończy się sukcesem.
Chorobę u trzody chlewnej można zaobserwować w każdym wieku, ale najczęściej występuje w okresie odsadzania, w momentach dużego stresu i mieszania ze sobą różnych grup zwierząt. Co istotne, zakażenie bakterią u loch może przebiegać zupełnie bezobjawowo – lochy będą jednak rozsiewać Salmonellę wraz z mlekiem i kałem, zakażając prosięta. Diagnostyka choroby opiera się na przeprowadzeniu sekcji padłych osobników i testach laboratoryjnych. Same objawy są na tyle niespecyficzne, że nie mogą być podstawą do jednoznacznego rozpoznania. S. Choleraesuis jest bakterią doskonale przystosowaną do przeżycia w organizmie świń. Rzadko kiedy spotyka się ją u innych zwierząt.
Jak chronić stado przed salmonellozą?
Zapobieganie salmonellozie w stadzie opiera się na zwiększeniu odporności świń i zmniejszeniu ryzyka wprowadzenia do środowiska nowych serotypów bakterii i/lub zmniejszeniu ich ilości w otoczeniu. O odporność świń można zadbać dzięki dobremu programowi szczepień, ustalonemu wraz z lekarzem weterynarii, oraz odpowiedniemu żywieniu i minimalizacji stresu. Ryzyko zakażeń redukuje dobrze przestrzegana bioasekuracja i dbanie o warunki higieniczne w chlewni. W przypadku nawracających zakażeń u świń warto zbadać jakość wody zadawanej zwierzętom.
Kluczowymi elementami bioasekuracji w profilaktyce salmonellozy jest kontrola osób i pojazdów wkraczających na teren gospodarstwa. Odzież i obuwie osób powinno zostać zmienione na czyste i odkażone przed wejściem na fermę, a pojazdy powinny być solidnie zdezynfekowane. Ferma powinna być dobrze chroniona przed dostępem dzikich zwierząt i ptaków, które mogą rozsiewać bakterie. Warto zainwestować również w zwalczanie myszy i szczurów. Więcej na temat skutecznej bioasekuracji na fermach trzody chlewnej pisaliśmy tutaj: ASF: najlepsze metody czyszczenia i dezynfekcji.
Aby zmniejszyć ilość bakterii już obecnych w środowisku świń, najlepiej jest stosować system całe pomieszczenie pełne – całe pomieszczenie puste. Pomiędzy partiami zwierząt należy przeprowadzić solidną dezynfekcją obiektów i sprzętu dla zwierząt. Podczas przechodzenia między budynkami dla zwierząt i różnymi grupami wiekowymi świń powinno się zmieniać lub myć i dezynfekować buty – oraz przenoszony sprzęt.
Źródła dostępne u autorki
