USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Podawanie leków w wodzie pitnej jest często stosowane na fermach drobiu. Na rozpuszczalność i działanie leków mogą jednak wpływać różne czynniki. Jak prawidłowo podawać ptakom leki w wodzie, aby były skuteczne?
Nie wystarczy dodać lek
Popularnym sposobem podawania leków kurczakom, nioskom i innym ptakom jest rozpuszczanie ich w wodzie do picia. Sprawdza się to zwłaszcza w przypadku dużych stad drobiu. Leki dodane do wody docierają do wszystkich ptaków w stadzie, co znacznie zmniejsza nakłady pracy i obniża koszty terapii. Lekarze weterynarii do podawania w tej formie przepisują m.in. antybiotyki i leki przeciwpasożytnicze. Do wody dla ptaków dodaje się też różnego rodzaju suplementy, m.in. zakwaszacze.
Na skuteczność leków i suplementów podawanych w wodzie pitnej wpływa jednak wiele czynników, które należy wziąć pod uwagę:
- Jakość, skład i temperatura wody
- System pojenia drobiu
- Warunki w kurniku – temperatura i wilgotność powietrza
- Liczba ptaków w stadzie, zużycie wody i dostosowanie dawek leków
Przede wszystkim należy sprawdzić skład i jakość wody w naszym gospodarstwie. Na rozpuszczalność i działanie leków mogą negatywnie wpływać m.in. nieodpowiednie pH, wysoka twardość wody, obecność niektórych substancji w wodzie, czy jej temperatura. Woda powinna mieścić się w optymalnych parametrach, które powinno się regularnie kontrolować.
Jakość wody i sposób jej podawania
Podstawowymi parametrami wody, które w pierwszej kolejności mówią nam o tym, czy jest dobrej jakości, jest jej kolor, mętność i zapach. Następnie warto sprawdzić sumę składników mineralnych, pH oraz twardość wody. Nietypowy kolor wody może wskazywać, że znajdują się w niej zanieczyszczenia organiczne (glony, odpady organiczne), co może się wiązać z nieprzyjemnym zapachem, lub że obecne są w niej pewne składniki mineralne. Przykładowo duże ilości tlenku żelaza w wodzie obniżają rozpuszczalność niektórych leków. Dobrej jakości woda dla ptaków nie powinna mieć żadnego zapachu.
Lekkie zmętnienie wody wskazuje na zawieszenie w wodzie gliny lub mułu i jest zupełnie normalne. Problem pojawia się wtedy, kiedy zmętnienie jest wysokie (woda w teście mętności ma powyżej 5 jednostek NTU (nephelometric turbidity unit). Kwasowość, a więc pH wody dla drobiu powinna mieścić się w zakresie 6,5 do 8,5. pH silnie wpływa na rozpuszczalność niektórych leków i suplementów.
Suma składników mineralnych wody (total dissolved solids, TDS) to wskaźnik pokazujący zawartość w wodzie wodorowęglanów, chloru, siarczanów, sodu, wapnia i magnezu. Najlepiej, aby TDS wody wynosiło poniżej 1000 mg/l, zwłaszcza, jeśli chcemy podawać w niej leki. Twardość wody, a więc ilość wapnia i magnezu w wodzie, również nie powinna być wysoka. Twarda woda nie szkodzi ptakom, ale powoduje osadzanie kamienia w systemach pojenia ptaków, uszkadzając filtry i poidła i może negatywnie wpływać na rozpuszczanie i przyswajalność leków oraz suplementów. O bardzo twardej wodzie mówimy, kiedy znajdują się w niej związki wapnia i magnezu w ilości od 180 mg/l.
Woda powinna być chłodna. Zbyt zimna lub zbyt ciepła będzie zniechęcać ptaki do picia, przez co nie przyjmą wystarczająco dużo leku lub suplementu. Należy również sprawdzić stan techniczny systemu pojenia, liczbę poideł i ich rozmieszczenie. W czasie leczenia wszystkie ptaki muszą mieć równy, łatwy dostęp do wody. Poidła powinny być zamontowane na takiej wysokości, aby najmniejsze ptaki w stadzie mogły do nich sięgnąć. Warto się również upewnić, że ciśnienie wody w systemie jest prawidłowe, a wszystkie jego elementy, w tym smoczki poideł, w pełni drożne.
Dawka leku w wodzie – jak ją określić?
Przy leczeniu całego stada drobiu ważne jest dokładne obliczenie ilości preparatu, jaką musimy dodać do wody, aby każdy ptak otrzymał jego odpowiednią ilość. Należy się tutaj kierować zaleceniami producenta preparatu oraz lekarza weterynarii, który przepisał nam lek. Zalecana dawka leków może być podana w miligramach/kg masy ciała ptaka, w gramach/1000 ptaków w stadzie lub w gramach/1000 litrów podawanej ptakom wody.
Jeśli dawka nie zostanie podana zgodnie z zaleceniami producenta/lekarza weterynarii, ptaki prawdopodobnie otrzymają zbyt małą dawkę leku lub suplementu i nie zauważymy poprawy stanu ich zdrowia czy wyników produkcyjnych. Zmarnujemy też po prostu pieniądze. Jeśli brakuje nam doświadczenia w wyliczaniu dawki leków, najlepiej zwrócić się o pomoc do lekarza weterynarii.
Należy wziąć też pod uwagę, ile i w jakim czasie ptaki w naszym stadzie rzeczywiście piją wodę. Najlepiej regularnie kontrolować zużycie wody. Przybliżone dane na temat ilości zużytej wody w dniu przed rozpoczęciem podawania leku pozwolą nam precyzyjniej określić dawkę preparatu.
Na ilość pitej przez ptaki wody wpływa kilka czynników:
- Wiek ptaków – starsze ptaki piją więcej wody
- Stan zdrowia – chore i osłabione ptaki pobierają mniejsze ilości wody, niż zazwyczaj. W takim przypadku konieczne może być zwiększenie stężenia leków w początkowej dawce leku, co zrównoważy niski pobór wody. Powinno być to jednak ustalone wraz z lekarzem weterynarii.
- Warunki zewnętrzne/pogoda – w czasie upałów, wysokich temperatur zewnętrznych i wysokiej wilgotności powietrza, ptaki zużywają znacznie więcej wody, niż normalnie. W takiej sytuacji spragnione ptaki mogą dostać więcej leku, niż powinny i zwyczajnie go przedawkować. Będzie to miało negatywne konsekwencje dla ich zdrowia. Należy wziąć na to poprawkę, na podstawie wyników zużycia wody dzień przed podaniem leku.
- Jakość i temperatura wody, jak wspomnieliśmy już wcześniej. Woda, szczególnie w czasie upałów, powinna być chłodna.
Na co jeszcze zwrócić uwagę?
Niektóre preparaty lecznicze dodawane do wody są niesmaczne i ptaki unikają ich przyjmowania. Nieprzyjemny smak mają m.in. niektóre środki odrobaczające, takie jak lewamizol, lub antybiotyki z grupy tetracyklin. W ich przypadku dobrym pomysłem może być rozłożenie dawek w czasie, lub podawanie leków z przerwami.
W przypadku konieczności podania ptakom dwóch lub większej liczby leków i suplementów należy sprawdzić, czy można je zmieszać i równocześnie podać w wodzie. W większości przypadków podawanie leków wraz z suplementami – np. antybiotyków i witamin - nie jest dobrym pomysłem. Między tymi substancjami mogą zajść interakcje chemiczne, które zmniejszą ich skuteczność lub przyswajanie. W razie wątpliwości najlepiej zasięgnąć rady u lekarza weterynarii.
Źródła:
Vermeulen, Brenda, Patrick De Backer, and Jean Paul Remon. "Drug administration to poultry." Advanced Drug Delivery Reviews 54.6 (2002): 795-803.
