USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Utrzymanie cieląt przy krowach zyskuje na popularności i jest coraz częściej oczekiwane przez konsumentów. Czy może być opłacalne? Jakie ilości mleka tracone są na rzecz cielęcia?
Odsadzać, czy zostawić przy krowie?
We współczesnej hodowli wczesne odsadzanie cieląt od krów – najczęściej tuż po narodzinach – jest standardem. Przemawiają za tym liczne argumenty. Jednym z nich jest ochrona zdrowia cieląt. Odpajane są odpowiednio dużą ilością siary, co zapewnia efektywne przekazanie odporności. Następnie trafiają do osobnych kojców lub budek, w pobliże innych cieląt, ale z dala od dorosłych krów. Chroni je to przed bakteriami i wirusami, których nosicielami jest reszta stada.
Do wczesnego odsadzania cieląt od krów przekonują hodowców również względy ekonomiczne. Chcą uniknąć straty dużych objętości mleka. Potrzeby cieląt w pełni zaspokoić mogą tańsze preparaty mlekozastępcze – a jak pokazują badania, pod pewnymi względami są lepsze od naturalnego pokarmu. Mimo to, wielu konsumentów uważa praktykę wczesnego odsadzania cieląt od krów za okrutną i nieetyczną. Problem ten omawialiśmy obszernie tutaj: Czy odłączanie cieląt od krów jest etyczne?
Aby zaspokoić potrzeby rynku coraz więcej gospodarstw rezygnuje z praktyki odsadzania cieląt od krów tuż po narodzinach. Utrzymywanie krów w grupach rodzinnych razem z cielętami wpływa pozytywnie na ich dobrostan i jest bardzo pozytywnie postrzegane przez społeczeństwo. Mleko pochodzące z takich gospodarstw zyskuje na popularności i może uzyskiwać wyższe ceny. Czy jednak rekompensuje to straty w mleku, które wypija cielak?
Jak obliczyć dokładne straty w mleku?
Główną obawą hodowców rozważających wprowadzenie systemu utrzymywania krów z cielętami jest utrata nadającego się do sprzedaży mleka i wynikający z tego spadek dochodów gospodarstwa. W niedawno opublikowanych badaniach naukowcy ze Szwedzkiego Uniwersytetu Nauk Rolniczych podjęli ten temat. Oszacowali, jakie objętości mleka tracone są w przypadku jednoczesnego trzymania krów i cieląt w oborach z automatycznym systemem dojenia.
Jak wyjaśniają naukowcy w swojej publikacji, pierwszym krokiem w ocenie wpływu cielęcia na wydajność mleczną krowy jest oszacowanie całkowitej ilości mleka wyprodukowanego przez krowę w okresie kontaktu z cielęciem – oraz odnotowanie jak długo trwał ten kontakt. W praktyce nadal trudno jest zmierzyć, ile nadającego się do sprzedaży mleka traci się w na rzecz cielęta.
Klasycznie stosowaną metodą jest ważenie cieląt przed i po każdym karmieniu. Nie jest ona idealna. To, ile mleka wypiło cielę pokazuje jakie jest jego dzienne spożycie, ale nie mówi wiele o tym, jaka jest wydajność mleczna krów. Tymczasem trzymanie cieląt z krowami może wpływać na ich wydajność mleczną na wiele sposobów. Poza tym metoda, w której wielokrotnie trzeba ważyć cielę, jest bardzo stresująca dla zwierząt i dostarcza pracy hodowcom. Dodatkowo ilość wypijanego mleka różni się między poszczególnymi cielętami. Nie da się więc tutaj generalizować.
Szwedzcy naukowcy zaproponowali więc dwie nowe metody oceny strat:
(1) przewidywanie wydajności mlecznej za pomocą modelu szacowania krzywej laktacji – oparte na ocenie wydajności mlecznej krowy po odsadzeniu cielęcia
(2) przewidywanie wydajności mlecznej na podstawie danych o poborze energii – oparte na ocenie dobowego poboru energii przez krowę po odsadzeniu cielęcia – obliczanej na podstawie pomiaru dziennego spożycia paszy i analizie wartości energetycznej dawki pokarmowej
W drugiej proponowanej metodzie, na podstawie obliczonego spożycia energii przez krowę naukowcy wyznaczali średni stosunek spożycia energii do obserwowanej wydajności mlecznej następnego dnia, dla każdej krowy. Uzyskany współczynnik wykorzystywali następnie do obliczenia oczekiwanej dobowej wydajności mlecznej krowy.
Straty mleka w praktyce
W badaniu ze Szwecji wykorzystano krowy ras szwedzka czerwona i szwedzka holsztyńska po pierwszym lub kolejnym wycieleniu. W grupie eksperymentalnej krowy i cielęta trzymano razem całodobowo w oborze z robotem do automatycznego udoju. Trwało to do czasu, gdy cielęta osiągnęły wiek około 127 dni. W grupie kontrolnej krowy oddzielono od cieląt w ciągu 12 godzin od narodzin, a następnie trzymano w takiej samej oborze, ale bez kontaktu z cielętami.
Ogólnie rzecz biorąc, wyniki wykazały, że krowy kontrolne (bez cieląt) produkowały więcej mleka niż krowy trzymane z cielętami. Obie metody oszacowania strat dały podobne wnioski.
Wykazano, że średni ubytek mleka nadającego się do sprzedaży u krów trzymanych z cielętami wyniósł:
- 11,3 kg/dzień – gdy straty oszacowano metodą krzywej laktacji
- 7,3 kg/dzień – gdy straty oszacowano na podstawie danych o poborze energii
Naukowcy stwierdzili, że przewidywanie wydajności mlecznej na podstawie danych o poborze energii dawało dokładniejsze wyniki od metody z wykorzystaniem krzywej laktacji. Metoda z wykorzystaniem krzywej laktacji zawyżała wydajność mleczną krów średnio o 3,4 kg/dzień. Badacze przyznali jednak, że zbieranie szczegółowych danych o poborze energii w przeliczeniu na pojedynczą krowę wymaga dużego nakładu pracy, co nie zawsze jest wykonalne w gospodarstwach komercyjnych.
Naukowcy proponują, aby kontynuować badania w tym temacie. Warto sprawdzić, jak wyglądają straty mleka w innych systemach utrzymania krów z cielętami (m.in. z różnym typem udoju, lub z dostępem do pastwisk), u innych ras i na większej liczbie zwierząt.
Skąd biorą się straty? Winny nie tylko apetyt cielaka
Utratę dużych objętości nadającego się do sprzedaży mleka w systemach utrzymania krów z cielętami można tłumaczyć na kilka sposobów. Mleko tracone jest nie tylko na potrzeby żywieniowe cielaka. Ssanie przez cielę może zaburzać wypływ mleka z wymienia, a gdy mleko usuwane jest z niego tylko częściowo, wydajność spada. Sprawia to, że dój jest mniej efektywny. Poza tym cielęta pośrednio obniżają pobór energii przez krowy, a przez to obniżają ich wydajność.
Z drugiej strony ssanie przez cielę stymuluje produkcję u krowy hormonu oksytocyny – który zwiększa produkcję mleka. Hodowcy muszą sami oszacować, czy w ostatecznym rozrachunku utrzymanie cieląt przy krowach opłaca się w ich gospodarstwie. Pod uwagę trzeba wziąć również ceny skarmiania cieląt mlekiem lub preparatami mlekozastępczymi (które są zazwyczaj tańsze i pozwalają na szybsze przejście na pokarm stały) i ewentualne ryzyko rozprzestrzeniania chorób między dorosłymi krowami, a cielętami.
O wadach i zaletach preparatów mlekozastępczych pisaliśmy obszerniej tutaj: Preparaty mlekozastępcze dla cieląt: które są najlepsze?
Cytowane badania:
Churakov, Mikhail, et al. "Proposed methods for estimating loss of saleable milk in a cow-calf contact system with automatic milking." Journal of Dairy Science (2023).
