USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Poszukując opłacalnych pasz w żywieniu bydła, warto zwrócić uwagę na produkty uboczne przemysłu olejarskiego. Makuchy po mechanicznym tłoczeniu oleju mogą być cennym źródłem białka i tłuszczu. Z których roślin oleistych otrzymujemy najbardziej wartościowe komponenty?
Odpad z produkcji oleju, czy cenny surowiec?
Rosnące ceny utrzymania zwierząt, w szczególności ich żywienia, zachęcają do sięgania po alternatywne komponenty paszowe. Do ich poszukiwania motywują również trendy rolnictwa zrównoważonego, w którym unika się marnowania surowców. Opłacalnymi, wartościowymi i przyjaznymi środowisku opcjami są produkty uboczne z przemysłu spożywczego.
Szczególnym zainteresowaniem cieszą się alternatywy soi w żywieniu bydła. Znajdziemy je m.in. wśród produktów ubocznych z wytwarzania olei roślinnych, takich jak makuchy. Makuchy, inaczej wytłoki, to pozostałości po mechanicznym tłoczeniu nasion rzepaku, słonecznika, siemienia lnianego, konopi, czy innych roślin oleistych. Zawierają duże ilości cennych składników, ale zazwyczaj nie nadają się do spożycia przez ludzi.
Badania pokazują, że makuchy z powodzeniem można stosować w paszach dla bydła, chociaż nie powinno się z nimi przesadzać. Ilość i typ wprowadzanych do żywienia zwierząt nowych komponentów najlepiej jest zawsze skonsultować z doświadczonym hodowcą, specjalistą od żywienia zwierząt lub lekarzem weterynarii.
Czym charakteryzują się wytłoki różnych roślin oleistych?
Po wyciśnięciu nasiona roślin oleistych nadal zawierają białko (nawet do 35% objętości), tłuszcze (do 16% objętości), w tym cenne nienasycone kwasy tłuszczowe, węglowodany oraz sole mineralne. W zależności od rośliny oleistej i sposobu tłoczenia makuchy mają różną wartość odżywczą. Na rynku najczęściej znajdziemy makuchy z tłoczenia na zimno. Czym się charakteryzują?
Makuch słonecznikowy – zawiera do 23% białka, bogatego w rzadkie aminokwasy, w tym metioninę, oraz duże ilości składników mineralnych: dobrze przyswajalnego fosforu, wapnia, siarki oraz sodu, a także witamin z grupy B.
Stwierdzono, że makuchy słonecznikowe mogą zmieniać przebieg fermentacji w żwaczu. Zmniejszają w nim produkcję lotnych kwasów tłuszczowych – które w nadmiernej ilości mogą powodować kwasicę żwacza, oraz metanu - jednego z głównych gazów cieplarnianych. Białko zawarte w makuchach słonecznikowych jest dobrze przyswajane przez zwierzęta.
Makuch rzepakowy – znajdziemy w nich 30-34% białka, które, podobnie jak w przypadku makucha słonecznikowego, zawiera duże ilości metioniny. Makuch rzepakowy jest również świetnym źródłem energii dla bydła. Niestety, im większy w nim poziom tłuszczu (8-15%), tym niższa zawartość białka. Potwierdzono, że bydło mięsne żywione makuchem rzepakowym ma takie same wyniki produkcyjne, co zwierzęta otrzymujące śrutę sojową jako źródło białka. Dodatek makucha rzepakowego do diety krów mlecznych poprawiał nieco ich wydajność mleczną.
Makuch konopny – wytłoki z produkcji oleju konopnego zawierają duże ilości białka, tłuszczu i soli mineralnych – niestety jednak białko to jest bardzo słabo trawione i wchłaniane. Nie jest więc to realna alternatywa dla soi i innych klasycznych komponentów białkowych. U krów mlecznych stymuluje produkcję mleka.
Makuch lniany – zawiera do 34% dobrze przyswajalnego, jakościowego białka, oraz tłuszcz bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe. Znajdziemy w nim również duże ilości składników mineralnych, takich jak cynk, jod, fosfor, potas i żelazo, oraz witaminy z grupy B. Makuch lniany dodatkowo zawiera naturalny, powlekający śluz, który działa ochronnie na układ pokarmowy zwierząt i łagodzi stany zapalne. Nie należy jednak przesadzać z jego ilością w paszy, bo zawiera również w małych ilościach składniki antyodżywcze. Dodatek wytłoków lnianych do diety krów mlecznych poprawia ich wyniki produkcyjne.
Wpływ wytłoków na skład mleka i mięsa
Włączenie makuchów z nasion słonecznika, rzepaku, czy lnu do diety bydła powoduje zmianę ilości i składu kwasów tłuszczowych w mleku i mięsie. Może mieć to pozytywny wpływ na smak, jakość i wartość dietetyczną tych produktów i wzbudza zainteresowanie świadomych konsumentów, poszukujących zdrowej żywności.
Dodatek tłoczonych na zimno makuchów z nasion rzepaku oraz lnu zmniejsza zawartość nasyconych i nienasyconych kwasów tłuszczowych w mleku krowim. Stwierdzono, że u mleko krów otrzymujących w paszy dodatek makuchów z słonecznika, rzepaku, lub lnu zawierało duże ilości kwasu linolenowego i wakcenowego. Są to niezbędne kwasy tłuszczowe, których organizm ludzki nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć. Ich obecność w diecie jest ważna przy profilaktyce wysokiego poziomu cholesterolu, chorób serca i całego układu krążenia.
Podobnie zaobserwowano, że 30% dodatek tłoczonych na zimno makuchów rzepakowych do diety bydła zwiększa zawartość korzystnych, jednonienasyconych i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w mięsie. Porównywalny wpływ na skład mięsa miał dodatek do paszy dla bydła makuchów lnianych.
Uboczne produkty przemysłu olejarskiego są więc bardzo obiecującymi, alternatywnymi komponentami paszowymi. Mogą w dużej części zastąpić konwencjonalne źródła białka w żywieniu bydła, równocześnie dostarczając bardzo wartościowych tłuszczy, składników mineralnych i witamin. Przy wprowadzaniu ich do diety zwierząt warto mimo wszystko skonsultować się z żywieniowcem lub lekarzem weterynarii, aby określić ich optymalną ilość w dawce pokarmowej.
Na podstawie:
Rakita, Slađana, et al. "Cold-Pressed Oilseed Cakes as Alternative and Sustainable Feed Ingredients: A Review." Foods 12.3 (2023): 432.
All About Feed
