USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Wybór kwalifikowanego materiału siewnego to gwarancja postępu hodowlanego, dobrych wschodów i zdrowych roślin od początku wegetacji. Producenci i dystrybutorzy ruszyli ze sprzedażą nasion zbóż ozimych, a oferowane ceny wywołują wśród rolników konsternację, a czasem nawet oburzenie. Czy koszt materiału siewnego rzeczywiście jest nieakceptowalny?
Już za niespełna miesiąc rozpoczną się siewy ozimin. To czas na zapoznanie się z ofertą odmianową i dostępnych opcji zaprawienia fungicydami i nawozami donasiennymi. Obecny rynek pozwala na spersonalizowane warianty zaprawienia wybranego materiału siewnego. Wybór „kwalifikatu” to możliwość uzyskiwania lepszych plonów, niższych nakładów na ochronę i w konsekwencji wypracowania lepszego zysku. Argumentem, dla którego rolnicy niechętnie sięgają po kwalifikowany materiał siewny jest zbyt wysoka cena, nie licząc jednak realnie ponoszonych przez siebie kosztów zaprawiania własnego materiału i pomijając zyski jakie przynosi wysiew nowych odmian w stopniu kwalifikacji C1.
Jakie koszty ponoszą producenci materiału siewnego?
Wśród rolników poczucie niesprawiedliwości wywołuje różnica pomiędzy ceną jednej tony sprzedanego przez siebie zboża, a niemal trzykrotnie wyższą cenę za tonę kwalifikowanego materiału siewnego. Koszty utrzymania przedsiębiorstwa zajmującego się produkcją materiału siewnego są bardziej złożone niż zaprawienie własnego ziarna. Wyższy koszt wytworzenia materiału siewnego rozpoczyna się już od produkcji nasion. Za ziarno z plantacji nasiennych, producenci płacą rolnikom 13-15% wyższą cenę niż oferuje się w standardowych skupach. Surowy towar wymaga oczyszczenia z połówek nasion, ziaren nienormatywnych i innych zanieczyszczeń, w wyniku czego pozostaje 85-90% materiału nadającego się do dalszego zaprawiania. Na tym etapie, w tym roku koszt tak przygotowanego ziarna oscyluje w granicach 1200 zł/tonę, przyjmując cenę rynkową 950 złotych za tonę dobrej jakości pszenicy konsumpcyjnej. Koszt budżetowej zaprawy wynosi w tej chwili około 300 złotych za tonę. Producenci materiału siewnego muszą także uiszczać opłatę hodowcy, za licencję do rozmnażania i sprzedaży konkretnej odmiany. Średni koszt licencji według Agencji Nasiennej to 200-250 zł/t. Opakowanie jednej tony materiału siewnego wiąże się z kosztem ok. 50 zł, co łącznie do tej pory daje mniej więcej 1800 złotych za tonę zaprawionego materiału siewnego. Po drodze występują także koszty certyfikacji plantacji nasiennych, transportu materiałów, koszty zakupu i utrzymania linii technologicznych, magazynów, certyfikacji jakości, wynagrodzenia pracowników, koszty energii, co również pochłonie kolejne kilkaset złotych. Wobec tak wysokich i szerokich kosztów produkcji, cena na poziomie 2600-2800 złotych za tonę wysokiej jakości kwalifikowanego materiału siewnego powinna być w pełni zrozumiała. Biorąc pod uwagę dopłaty do materiału siewnego, realny koszt obsiana hektara pszenicy będzie niedużo wyższy niż w przypadku użycia własnych nasion, a w zamian otrzymujemy materiał o znanych parametrach z gwarancją jakości.
Fot. 1. Urzędowa etykieta kwalifikowanego materiału siewnego jest gwarancją jakością i podstawą do ewentualnych reklamacji.
Własny materiał też kosztuje
Porównując ceny kwalifikowanego materiału siewnego do kosztu wysiewu własnego ziarna należy obiektywnie podejść do zagadnienia. Zaprawiając pszenicę z własnych zbiorów, wykorzystujemy ziarno o realnej wartości około 950 zł/ tonę. Chcąc dorównać jakością do kwalifikowanego materiału, należy skorzystać z usługi mobilnego czyszczenia i zaprawiania nasion co wiąże się z kosztem ok. 250 zł/tonę. Po czyszczeniu utracimy około 10% masy na zanieczyszczenia nieużyteczne w postaci pyłu, plew, części kłosów, połamanych ziaren, zatem aby uzyskać tonę zaprawionego ziarna zużyjemy 1,1 tony pszenicy. Koszt zaprawy wynosi około 300 złotych za tonę, a opakowanie około 50 złotych. Korzystając z odstępstwa rolnego, należy uiścić połowę kosztu opłaty licencyjnej na rzecz hodowcy za pośrednictwem Agencji Nasiennej. Średnia opłata wynosi 120 złotych za tonę wysianego własnego materiału. Łącznie daje nam to 1765 złotych za tonę zaprawionego własnego ziarna. Do określenia normy wysiewu potrzebne są znane parametry zdolności kiełkowania i masy tysiąca nasion, często pomijane przy wysiewie własnego materiału, co skutkuje najczęściej zbyt wysokimi ilościami wysiewanego materiału. Przy wysiewie 200 kg/ha, realny koszt własnego materiału siewnego wyniesie 353 złotych na hektar. Kupując kwalifikowany materiał siewny topowej odmiany w cenie 2800 zł/tonę przy parametrach ZK: 95% i MTZ: 48 g i normie wysiewu 320 roślin/m2 generuje koszt rzędu 450 złotych na hektar. Przyjmując średnią dopłatę do zużytego materiału siewnego zbóż na poziomie około 70 zł/ha, oszczędność na własnym materiale wyniesie tylko ok.30 zł/ha. Jest to symboliczna kwota, przez którą pozbawiamy się postępu hodowlanego i gwarancji jakości którą otrzymujemy przy zakupie kwalifikowanego materiału. W tym roku przez podwyższoną dopłatę do materiału siewnego, jego wykorzystanie było bardziej opłacalne niż zastosowanie własnego ziarna do wysiewu.
Fot. 2. Kwalifikowany materiał siewny gwarantuje wysoką jakość nasion i doskonałe pokrycie zaprawą, poprawiając zdrowotność i wigor siewek.
Degeneracja odmian
Rozmnażanie własnych nasion wiąże się z corocznym spadkiem plonów i odporności roślin. W takcie kolejnych rozmnożeń stopniowo tracimy charakterystyczne cechy dla danej odmiany, poprzez warunki siedliskowe, przepylanie się roślin czy zmiany genetyczne. W związku z tym wysiewany kilka lat z rzędu własny materiał będzie się różnił pod względem plonowania i zdrowotności od tej samej odmiany z kwalifikowanego materiału siewnego. Brak zmiany materiału wiąże się także z niewykorzystaniem postępu jaki niosą nowe odmiany co przyczynia się do spadku opłacalności upraw. Biorąc pod uwagę całokształt kosztów i zysków jakie niesie inwestycja w kwalifikowany materiał siewny, przynosi ona zwrot. W celu ograniczenia wydatków, dobra praktyką byłoby wymienianie materiału siewnego przynajmniej co drugi rok lub coroczne obsiewanie przynajmniej połowy areału kwalifikowanym materiałem siewnym, co z pewnością przyczyni się do lepszych plonów, które zapewniają nowe odmiany i jakość dobrego materiału.
