USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Choć nie wszędzie zakończyły się jeszcze zbiory kukurydzy, a do siewu pozostało prawie pół roku, sezon sprzedaży materiału siewnego jest w pełni. Nie warto zbyt pochopnie ulegać presji sprzedawcy i świadomie wybrać odpowiednie odmiany kukurydzy do swojego gospodarstwa. Jest kilka istotnych aspektów, które należy wziąć pod uwagę, aby być zadowolonym przy zbiorze. Kwestie te poruszymy w dzisiejszym artykule.
Wbrew pozorom, odmiany kukurydzy różnią się między sobą w sposób istotny i ostatnie na co powinniśmy zwracać uwagę podczas zakupu to cena. Ta pozorna oszczędność stu czy dwustu złotych na hektar może przynieść kilkutysięczną stratę po zbiorze.
Po pierwsze wczesność
Do określenia wczesności kukurydzy używa się międzynarodowego liczbowego wskaźnika wczesności FAO. W Polsce dzieli on odmiany kukurydzy na 5 grup wczesności:
- bardzo wczesne- FAO poniżej 200,
- wczesne – FAO 200 – 230,
- średnio--wczesne – FAO 240 – 250,
- średnio-późne – FAO 260-290,
- odmiany późne – FAO powyżej 300.
W rzeczywistości pierwsza cyfra tego kodu oznacza klasę wczesności (w sumie istnieje ich 9, w Polsce uprawia się tylko odmiany z pierwszych trzech grup). Druga cyfra oznacza miejsce w danej klasie wczesności, a trzecia cyfra oznacza barwę ziarniaka. Zero i cyfry parzyste oznaczają żółtą barwę ziarniaka, a cyfry nie parzyste barwę białą.
Wczesność kukurydzy ma istotny wpływ na termin zbioru oraz na wilgotność ziarna w momencie zbioru. Plon ziarna jest silnie powiązany z długością wegetacji, zatem im późniejsza odmiana kukurydzy, tym większego plonu możemy się spodziewać. Oczywiście trzeba być rozważnym w doborze wczesności, bowiem może się okazać, że bardzo wysoka wilgotność późnej kukurydzy, poskutkuje niższą ceną z tytułu potrąceń w skupie niż cena jaką uzyskalibyśmy zbierając wcześniejszą odmianę kukurydzy z niższym plonem, ale także o niższej wilgotności nasion.
Dla zobrazowania tego zjawiska można przedstawić przykład, że zbierając z hektara 10 ton kukurydzy o wilgotności 30%, oraz 11 ton o wilgotności 36% uzyskamy taką samą ilość suchego ziarna. Zatem czasami bardziej opłacalne jest siać nieco wcześniejsze odmiany i zebrać bardziej suche ziarno, i otrzymać z tego tytułu dopłatę za niską wilgotność ziarna.
Siejąc wcześniejsze odmiany kukurydzy będzie także łatwiej dobrać roślinę następczą. Wcześniejszy zbiór umożliwi na przykład siew pszenicy ozimej w mniej spóźnionym terminie.
Dobór odpowiedniej wczesności powinien zależeć przede wszystkim, od regionu, w którym gospodarujemy. Najpóźniejsze odmiany możemy wysiewać tak gdzie jest najcieplej oraz okres wegetacji jest najdłuższy, czyli na północy naszego kraju. W centrum powinniśmy się skupić na odmianach średnio wczesnych, a na północy wybierać powinniśmy wcześniejsze odmiany.
Fot.2: Regionalizacja siewu kukurydzy w Polsce (źródło Euralis)
Poprzez dobór różnej wczesności odmian, możemy także sterować optymalnym terminem zbioru kukurydzy na kiszonkę. Posiadając duże areały na ten cel, potrzebujemy także sporo czasu, aby ją zebrać. Siejąc jedną odmianę, mogłoby się okazać, że zaczynając zbiory na kiszonkę kukurydza miała odpowiednią wartość suchej masy, a kończąc zbiory zielonka ta nie spełniała już norm pozwalających uzyskać odpowiednią jakość kiszonki. Warto więc wysiewać odmiany o różnym tempie dojrzewania, aby w miarę zbioru utrzymywać odpowiednią wartość suchej masy.
Przydatne do celów kiszonkarskich są odmiany z cechą „stay green”. Wyróżniają się długim okresem, w którym liście pozostają zielone, pomimo dojrzałej kolby. Pozwala to na wydłużenie terminu zbioru na kiszonkę, bez gwałtownego pogarszania jakości.
Typ ziarna – niezwykle ważna sprawa
W kukurydzy uprawnej istnieją dwa podstawowe typy ziarna Flint oraz Dent. Decydują one o terminie siewu czy przydatności na poszczególne cele. Ziarno w typie Flint rozpoznamy po wypukłym, szklistym wierzchołku. W przeciwieństwie do ziarna dent z wklęśniętym matowym wierzchołkiem ziarniaka.
Ziarno typu flint zaczyna kiełkować w niższych temperaturach niż dent, dlatego nadaje się bardziej do siewu we wcześniejszych terminach. Odmiany typu flint możemy siać, gdy temperatura gleby osiągnie wartość 6-8°C, podczas gdy ziarno w typie dent potrzebuje gleby o temperaturze 10-12°C. Przez to rośliny w typie flint posiadają szybsze tempo wzrostu w początkowym okresie i są mniej wrażliwe na chłody.
Fot.3: Ziarno typu flint (lewa strona) oraz ziarno typu dent (prawa strona)
Typ ziarna warunkuje także tempo dosychania. Odmiany z ziarnem flint szybciej niż dent osiągają wilgotność na poziomie 30%, przez aktywne dosychanie, polegające na „wysysaniu” wody z ziarna przez roślinę. Po osiągnięciu wspomnianego wyżej poziomu wilgotności ziarno osiąga fazę tak zwanej czarnej plamki, jest to czarny punkcik u nasady ziarniaka i oznacza, że ziarno nie ma już połączenia tkankowego z rośliną. Wówczas dosychanie odbywa się tylko przez ziarno, co skuteczniej odbywa się w typie dent. Spowodowane jest to brakiem szklistej skrobi na wierzchołku ziarna, które utrudnia parowanie wody. Podsumowując: ziarno flint dosycha szybciej do wilgotności 30%, a ziarno dent później osiąga wilgotność 30%, ale następnie szybciej traci wodę poniżej tej wartości, a także łatwiej się je suszy w suszarniach przemysłowych.
Wspomniana wcześniej skrobia szklista w ziarnie typu flint jest szczególnie pożądana przez hodowców bydła. Ten typ skrobi nie ulega szybkiemu trawieniu w żwaczu, tylko jest trawione dopiero w jelicie cienkim, dzięki czemu stanowi cenne źródło energii. Tak więc na siew kukurydzy z ziarnem w typie flint powinni się decydować przede wszystkim producenci mleka i opasów.
W praktyce nie występują kukurydze w czystych typach flint i dent. Oferowane do sprzedaży nasiona są bowiem mieszańcami z większym lub mniejszym udziale tych dwóch typów, zachowując cechy szczególne omawiane wcześniej. Jest to spowodowane szczególnym zjawiskiem jakim jest heterozja – czyli wybujałość mieszańców, objawiająca się tym, że rośliny potomne- czyli wysiewane przez nas nasiona przewyższają swoimi cechami rośliny mateczne. Pozwala to na uzyskiwanie wyższych plonów, większej odporności na choroby niż rośliny, z których uzyskano tą odmianę.
Typ kolby – ważny, lecz nie zawsze ujawniany przez hodowcę
Odmiany kukurydzy różnią się od siebie także typem kolby: fix lub flex. Kolby typu fix charakteryzują się stałą wielkością, niezależnie od warunków i gęstości siewu. Posiadają genetycznie zakodowaną ilość rzędów w kolbie i ziaren w rzędzie. Tego typu kolby posiadają najczęściej odmiany kukurydzy z ziarnem flint. Kolby typu flex cechują się adaptacją do panujących warunków, gdzie ilość rzędów i nasion w rzędzie zależy od czynników środowiskowych. Zatem siejąc gęściej kukurydze z kolbami flex, będą one mniejsze niż u kukurydzy tej samej odmiany zasianej rzadziej. Zatem zrekompensuje ona w pewnej części plon przy rzadszym siewie lub ubytkach w obsadzie, podczas gdy przypadku roślin z kolbami w typie fix musimy bardziej zwracać uwagę na odpowiednią gęstość siewu.
Najlepiej wypróbować u siebie
Kukurydza jest jedną z najkrócej uprawianych roślin w naszym kraju, ze względu na swoje historyczne pochodzenie. Prace hodowlane pozwoliły na jej uprawę w naszych warunkach klimatycznych, jednak różne odmiany, różnie reagują na niewielkie zmiany środowiskowe. Może się okazać, że odmiana świetnie sprawdzająca się kilkadziesiąt kilometrów dalej nie będzie rewelacyjna u nas. W zależności od areału dobrą praktyką jest uprawa kilku różnych odmian i sukcesywna wymiana słabszych wariantów i testowanie innych. Pozwoli to wyłonić najlepsze odmiany do uprawy w naszym gospodarstwie.
