USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Uprawa pasowa jest coraz bardziej popularnym systemem uprawy roślin w Polsce. Łączy w sobie zalety głębokiego spulchniania z jednoczesnym nawożeniem i siewem, co znacząco redukuje czas pracy i nakłady. Jak strip-till zastosowany w kukurydzy wypada w porównaniu z tradycyjną orką?
W ciągu ostatnich lat, kukurydza była drugą po pszenicy najchętniej uprawianą rośliną przez polskich rolników. W porównaniu do innych roślin radzi sobie świetnie na słabszych glebach, które dominują w Polsce. Jest również dobrym surowcem paszowym, wykorzystywanym w żywieniu bydła, na co przeznacza się około 40% zasiewów. Stosunkowo dobrze znosi monokultury, co również sprzyja wysokiemu udziałowi w płodozmianie. Zdecydowana większość plantacji kukurydzy była uprawiana w orkowym systemie uprawy, wymagającym ogromnych nakładów czasu i oleju napędowego na prowadzenie prac. Obecnie kukurydza jest jedną z chętniej uprawianych roślin przy zastosowaniu uproszczeń uprawowych. W przypadku gdy orkę wykonywano dopiero wiosną, zastosowanie systemów bezorkowych pozwala zaoszczędzić duże ilości wody zgromadzonej w glebie, nie narażając jej na przesuszenie.
Jednym z popularniejszych uproszczeń uprawowych jest system strip-till, w którym za pomocą jednego przejazdu wykonuje się głębokie spulchnienie, nawożenie i siew. Wszystko to jest realizowane w wąskim pasie uprawy, pozostawiając międzyrzędzia nietknięte. W ten sposób jednocześnie tworzy się odpowiednie warunki do rozwoju korzeni roślin, nie niszcząc struktury gleby, a pozostawiona część gleby bez uprawy jest doskonałym miejscem rozwoju mikroorganizmów. Pozostawiony mulcz resztek przedplonu w międzyrzędziach chroni przez nadmiernym parowaniem gleby, ale spowalnia także ogrzewanie się gleby. Jest to niewątpliwa wada tego systemu uprawy szczególnie dla roślin ciepłolubnych takich jak kukurydza czy buraki. Decydując się na siew kukurydzy metodą strip-till należy monitorować temperaturę gleby, ponieważ może się okazać, że zaorane wcześniej pole osiągnęło odpowiednią temperaturę, a pokryte resztkami pole będzie zimniejsze niż 8-10° i kukurydza będzie bardzo długo kiełkowała. Wschody tych roślin pojawiają się najczęściej kilka dni później niż w tradycyjnych systemach siewu, jednak zyskują w dalszym przebiegu wegetacji, kiedy roślinom w systemach orkowych zaczyna brakować wody.
Fot.1. Gleba pokryta resztkami roślin tworzących mulcz wolniej się ogrzewa wiosną.
Największą zaletą systemu uprawy strip-till jest znacząca oszczędność czasu i paliwa. Ma to znaczenie w większych gospodarstwach, w których zastosowanie uproszczeń pozwala dochować agrotechnicznych terminów siewu przy wykorzystaniu mniejszej ilości sprzętu i osób. W tej technologii zużywa się co najmniej połowę mniej oleju napędowego a potrzebny czas na uprawę, wysiew nawozów i siew spada trzykrotnie. Zyskuje na tym także sama gleba, która nie jest narażona na erozję wietrzną. Metoda ta jest dobrze poznana przez rolników, ale także naukowców, którzy starają się zbadać jej wpływ na kondycję gleby i roślin. W polskiej literaturze naukowej można znaleźć badania dotyczące reakcji rzepaku czy pszenicy na uprawę w systemie strip-till, jednak brakuje nadal publikacji na temat kukurydzy. Tematem tym w Europie zajmowali się jednak węgierscy naukowcy, którzy porównywali technologię orkową i system strip-till w swoich warunkach w latach 2015-2016. Gleby na których gospodarują są bardzo dobrej jakości, gdzie warstwa próchniczna sięga 80 cm i dobrze magazynuje wodę, a opady w od kwietnia do września w badanych latach wyniosły odpowiednio 303 i 450 litrów w roku 2015 i 2016 co pozwala uznać pierwszy rok za dość suchy a drugi za mokry, podobnie jak w warunkach środkowej Polski.
Przewaga w suchych latach
Przeprowadzone doświadczenie wykazało, że w suchym roku, siew w systemie strip-till przyniósł korzyść 0,3 t ziarna z hektara osiągając 9,3 t/ha, a kukurydza zasiana na zaoranym polu plonowała 9,0 t/ha. Natomiast w roku mokrym przewaga była po stronie systemu orkowego, gdzie plon wyniósł 14,2 t/ha, a w systemie strip-till 13,9 t/ha. Powtarzające się coraz częściej suche lata w Polsce mogą sprawić, że rezygnacja z orki będzie jednym z kluczowych elementów odpowiedzialnych za zmniejszenie strat wody i ratowanie plonów. Zwiększająca się popularność tego typu agrotechnicznych metod w ostatnich sezonach to najlepszy dowód na to, że ta technologia się opłaca i przynosi wymierne oszczędności i w konsekwencji większe zyski. Należy mieć świadomość, że strip-till nie jest i nie ma być cudowną metodą uprawy zwiększającą plony o kilkadziesiąt procent. Wobec tak wielkich oszczędności w nakładach jakie za sobą niesie, oraz polepszenie kondycji i jakości gleb w dłuższej perspektywie, nawet nieznaczne obniżenie plonów w pierwszych latach uprawy nie pogarsza wyniku finansowego w stosunku do uprawy orkowej.
Fot.2. Niższe straty wody z gleby w systemie uprawy strip-till przynosi efekty dla roślin w suchych latach
Potrzebna nauka technologii
Zmiana technologii z orkowej na bezorkową z pewnością wymaga zmiany przyzwyczajeń uprawowych i postrzegania estetyki pola. Gleba po siewach bezorkowych często budzi przerażenie wśród osób stykających się z nią pierwszy raz. Wszechobecne częściowo wymieszane resztki pożniwne, nierówności, wystające karpy korzeni zeszłorocznej kukurydzy tworzące bałagan na polu to ochrona gleby przed parowaniem i erozją. Niestety może to zwiększać także presję chorób, niektórych chwastów i szkodników. Wymaga to zwiększenia uwagi na niechemiczne metody walki z agrofagami, takimi jak odpowiedni płodozmian, bardziej odporne odmiany, czy mechaniczne rozdrabnianie resztek roślinnych.
Źródło: Bramdeo K and Ratonyi T 2020. Effect of tillage and fertiliser treatments on yield of maize ( L.) hybrids.Zea mays Columella –Journal of Agricultural and Environmental Sciences 7(1): 57-65
