USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Rzepak to specyficzna roślina, której siewy trzeba planować wcześniej niż rozpoczynają się żniwa aktualnie rosnących upraw. Najlepsze odmiany rozchodzą się jak ciepłe bułeczki już w lipcu, dlatego jak najszybciej trzeba podjąć decyzję o wyborze. Ważną kwestię stanowi także dodatkowe zaprawienie nasion insektycydem, ograniczającym żerowanie szkodników jesiennych – nie warto z tego rezygnować.
Rzepak jest obecny na polu 11 miesięcy i decyzja o wyborze odmiany najczęściej zapada jeszcze przed zbiorami poprzednich zasiewów. Opinie o odmianie pochodzą z wcześniejszych lat uprawy, doświadczeń innych rolników z sąsiedztwa lub doświadczeń polowych i są one podstawowym źródłem decyzji o zakupie. Bogactwo odmian sprawia, że nie sposób wypróbować wszystkich, ale wybór można zawęzić na podstawie cech pożądanych we własnym gospodarstwie.
Czym odmiany rzepaku różnią się między sobą
W Krajowym Rejestrze znajduje się obecnie 150 odmian rzepaku ozimego, a dodatkowo w sprzedaży jest kilkadziesiąt odmian zarejestrowanych w Katalogu Wspólnotowym (CCA). Tak ogromny wybór wcale nie pomaga w podjęciu decyzji o zakupie konkretnej odmiany. Różnice pomiędzy poszczególnymi odmianami bywają jednak znaczne i warto sprecyzować kilka cech, na których nam zależy, a wybór zawęzi się do kilku-kilkunastu odmian. Pierwsze kryterium wyboru powinien stanowić typ odmiany: mieszańcowa (hybrydowa) czy populacyjna (liniowa). Ta cecha determinuje przede wszystkim możliwy poziom plonowania, optymalny termin wysiewu i dynamikę rozwoju jesiennego. Odmiany hybrydowe odznaczają się wyższym potencjałem plonowania w zakresie 10-20% w porównaniu do odmian populacyjnych. Wynika to z efektu heterozji uzyskiwanego w procesie hodowlanym mieszańców. Ten typ odmian charakteryzuje się także szybszą dynamiką rozwoju jesiennego i wcześniejszy start wiosną. Pozwala to na nieznaczne opóźnienia w siewie, ponieważ dzięki dobremu tempu rozwoju istnieje większa szansa na osiągnięcie odpowiedniej fazy rozwojowej do zimowania.
W dalszej kolejności selekcji odmian należy zwrócić uwagę na najnowsze osiągnięcia hodowlane w zakresie odporności na Wirusa Żółtaczki Rzepy TuVY, genetyczną odporność na otwieranie się łuszczyn czy podwyższoną odporność na suchą zgniliznę kapustnych. Te wszystkie cechy zazwyczaj idą w parze z wysokością plonowania, ponieważ zapewniają większą naturalną odporność przed występującymi w środowisku patogenami.
Każda z odmian inaczej reaguje na otaczające je środowisko i zabiegi, a więc inaczej będzie plonowała
Odporność na kiłę kapustnych
Odmiany z odpornością na tę chorobę są dedykowane gospodarstwom, które borykają się z występowaniem jej w regionie. Obecność w glebie pierwotniaka wywołującego kiłę kapusty może wyeliminować rzepak z płodozmianu na kilka lat, a zastosowanie odmian o podwyższonej odporności na tą chorobę pozwoli zminimalizować straty. Odmiany posiadające gen odporności na kiłę kapusty zwykle plonują nieco słabiej od topowych odmian, ale w przypadku wstępowania tej choroby na polu są jedyną możliwością, aby uprawiać rzepak w gospodarstwie. Z tego powodu są one zalecane tam, gdzie choroba już występuje lub tam, gdzie istnieje duże ryzyko jej wystąpienia. Dotyczy to terenów, w pobliżu których stwierdzono zakażenia, a jej występowanie koncentruje się głównie w rejonach z wysoką sumą opadów i cięższymi glebami.
Warto wybrać dodatkową zaprawę rzepaku
Po wycofaniu zapraw neonikotynoidowych uprawa rzepaku stała się trudniejsza, a średnie plony znacznie spadły. Szkodniki w rzepaku stanowią bardzo dużą przyczynę redukcji plonu i należy korzystać z każdej dostępnej metody ich ograniczenia. Obecnie firmy nasienne w zależności od odmiany oferują zaprawy insektycydowe Buteo Start lub Lumiposa 625 FS. Zaprawy te redukują liczebność śmietki kapuścianej, pchełek ziemnych i pchełki rzepakowej. Kluczowym słowem jest „redukują”, ponieważ żadna z dostępnych zapraw nie zapewnia 100 procentowej skuteczności w zwalczaniu jesiennych szkodników, ani nie chroni przed całkowitym brakiem uszkodzeń roślin. Nie znaczy to jednak, że nie pomagają chronić plantacji. Ochrona za poziomie 50-70% skuteczności zwalczania śmietki i pchełek pozwala znacząco zredukować liczbę uszkodzeń korzeni i liści rzepaku, a także ułatwia dalszą ochronę chemiczną. Działanie zapraw nasiennych ma charakter systemiczny w roślinie i żołądkowy dla szkodników, co oznacza, że substancja zwalczająca krąży w sokach rośliny i musi zostać przez nie pobrana, aby spowodować ich śmierć. Dlatego wciąż będziemy odnajdować rośliny z objawami żerowania, ale będzie ich znacznie mniej niż bez zastosowania dodatkowej ochrony. Na efekty biobójcze zaprawy należy poczekać kilkanaście godzin od rozpoczęcia żeru szkodników. Zaprawa insektycydowa działa na szkodniki do 3-4 liścia rzepaku i od tego momentu należy bacznie monitorować plantację, a w razie wystąpienia nalotu, nalistnie regulować ich populację. Wybór odmian zaprawionych dodatkowo insektycydem to koszt około 250 złotych. W przeliczeniu na hektar stanowi to około 55-83 złotych na hektar w zależności od ilości wysiewu, ale pozwoli znacząco ograniczyć liczebność szkodników i przyszłych nalotów.
Wybór odmiany zaprawionej insektycydem powinien być oczywisty, ponieważ nawet najmniejsze ograniczenie uszkodzeń jesiennych wpłynie na dalszą kondycję rzepaku.
Doświadczenia pomogą dokonać wyboru
Wyboru odmiany najlepiej wykonywać na podstawie własnych doświadczeń w uprawie. Warto co roku wypróbować choć jedną nową odmianę i porównać do obecnie uprawianych. Pozwoli to na korzystanie z postępu hodowlanego i utrzymywanie wysokiego plonowania. Cennym źródłem informacji są także doświadczenia rejestrowe COBORU prowadzone w lokalnych jednostkach a także scalane statystyki z całego kraju. Dzięki temu można wyłonić odmiany o wysokim potencjale produkcyjnym, stabilności plonowania i ważnych cechach odmianowych. W przypadku sugerowania się wynikami produkcyjnymi, najlepiej brać pod uwagę jak najbliżej zlokalizowane doświadczenia, ponieważ inne warunki środowiskowe mogą znacząco wpłynąć na plonowanie. Pomocne będą Listy Odmian Zalecanych (LOZ), na które zostają wpisane odmiany stabilnie radzące sobie w danym województwie.
Mix odmian
Przeciwdziałaniem skutkom niekorzystnego oddziaływania czynników środowiskowych i lepszego wykorzystania potencjału jest wysiew mieszanki odmian rzepaku. Wymieszanie kilku odmian, o nieco innych cechach może sprawić, że cała plantacja poradzi sobie lepiej w trudnych warunkach. Zastosowanie odmian o różnym terminie kwitnienia może pomóc uniknąć szkodliwego działania przymrozku na wszystkie rośliny, poprzez rozciągnięcie tej fazy na dłuższy okres. Dodatek odmiany odpornej na daną chorobę może zwiększyć zdrowotność całej plantacji przez niższą dystrybucję infekcji z rośliny na roślinę. Z kolei wybór odmian o różnej wysokości pozwoli lepiej wykorzystać przestrzeń w łanie i niższą konkurencję wśród roślin. Takie miksy można krótko opisać słowami „jeśli jedna odmiana sobie nie poradzi, to na pewno inna tą szansę wykorzysta”. Zalety zasiewów mieszanych dobrze poznano już przypadku zbóż i z pewnością w rzepaku również pozwoli to zwiększyć potencjał plonowania.
