USD -
3.9415
EUR -
4.2773
GBP -
5.0709
DKK -
0.5732
Wzrost temperatury otoczenia wynikający ze zmian klimatycznych może wywołać stres cieplny u zwierząt hodowlanych, co skutkuje stratami w porodach jagniąt i szacunkowym obciążeniem ekonomicznym. W Australii koszty oszacowano na 166 milionów dolarów australijskich rocznie. Problem występuje jednak znacznie szerzej niż tylko w krainie kangurów.
Zwierzęta pasące się na łąkach, takie jak owce, bydło i kozy, często są narażone na niekorzystne warunki środowiskowe. Połączenie wysokiej temperatury, wilgotności, prędkości wiatru i promieniowania słonecznego wpływa na zdolność zwierząt do utrzymania równowagi termicznej z otoczeniem, co wywołuje szereg reakcji behawioralnych, immunologicznych i fizjologicznych. Wzrost ekstremalnych zjawisk pogodowych, częstsze fale upałów oraz dłuższe i gorętsze lata, prognozowane w wielu częściach świata w wyniku zmian klimatycznych, prawdopodobnie spowodują wzrost przypadków stresu cieplnego, zagrażając zrównoważonemu rozwojowi produkcji zwierzęcej.
W artykule opublikowanym w „Nature Food” Van Wettere i in. modelują wpływ obecnych i przyszłych klimatów na nieefektywność reprodukcyjną owiec w Australii. Obecnie stres cieplny podczas okresu krycia prowadzi do szacunkowej utraty około 2,1 miliona potencjalnych jagniąt i 97 milionów dolarów australijskich rocznie. Straty reprodukcyjne mają ogromne znaczenie dla australijskiego przemysłu owczarskiego, a wyliczone wartości są większe niż szacunkowa wartość ekonomiczna strat produkcyjnych dla wielu endemicznych chorób priorytetowych dla przemysłu.
Uwzględnienie stresu cieplnego w ramach takich jak programów jak Globalne Obciążenie Chorobami Zwierząt byłoby przydatne, umożliwiając bezpośrednie porównania obciążenia ekonomicznego stresu cieplnego i innych przyczyn strat produkcyjnych, pomagając dalej priorytetyzować inwestycje przemysłowe. Dla owiec górna krytyczna temperatura wynosi od 25 do 31°C; powyżej tej wartości uruchamiane są mechanizmy termoregulacyjne, często kosztem dobrostanu i wydajności. W Australii krytyczne etapy reprodukcji owiec występują podczas najgorętszych miesięcy, a średnie dzienne maksymalne temperatury regularnie osiągają lub przekraczają 32°C w regionach południowych i subtropikalnych. W przyszłych klimatach straty spowodowane stresem cieplnym mogą wzrosnąć do 2,5-3,3 miliona potencjalnych jagniąt rocznie przy wzroście temperatury otoczenia o 1-3°C, zwiększając obciążenie ekonomiczne do 117-166 milionów dolarów australijskich rocznie.
Wyniki omawianych badań wskazują na pilną potrzebę wdrożenia działań adaptacyjnych dla zwierząt pasących się. W systemach intensywnych rolnicy używają sztucznego cienia, wentylatorów i zraszaczy wodnych, aby zmodyfikować środowisko zwierząt, zmniejszając obciążenie cieplne, ale te rozwiązania są niepraktyczne i kosztowne w implementacji w systemach ekstensywnych i niskonakładowych, gdzie często hodowane są owce. Alternatywne rozwiązania mogą obejmować przejście na bardziej odporne na upał gatunki lub rasy zwierząt oraz zapewnienie cienia w postaci krzewów i drzew, co dodatkowo dostarcza pożywienia, schronienia przed wiatrem i deszczem oraz poprawia zdrowie krajobrazu. W obszarach narażonych na ekstremalny stres cieplny produkcja zwierzęca może stać się nieopłacalna w przyszłych klimatach.
Konsekwencje tej analizy mają globalne znaczenie dla bezpieczeństwa żywnościowego. Małe przeżuwacze (owce i kozy) wnoszą istotny wkład w źródła utrzymania drobnych rolników, dostarczając mięso, włókno, mleko, skóry, nawóz i dochód. Globalna populacja małych przeżuwaczy koncentruje się w Azji Południowej i Afryce Subsaharyjskiej, a 26% światowej populacji owiec znajduje się w krajach o niskim dochodzie i deficycie żywnościowym. Wiele z tych krajów prawdopodobnie będzie narażonych na ekstremalne zjawiska stresu cieplnego w przyszłości.
Chociaż straty reprodukcyjne to w rachunku opłacalności hodowli, to początek wyzwań związanych ze stresem cieplnym. Zmniejszenie spożycia paszy z powodu stresu cieplnego prowadzi do obniżenia wskaźników wzrostu i dalszego wzrostu strat reprodukcyjnych. Coraz więcej dowodów wskazuje również, że ekspozycja na stres cieplny w macicy podczas późnej ciąży osłabia wydajność potomstwa przez wiele pokoleń. Należy również uwzględnić wpływ zmian klimatycznych na żyzność gleby i degradację, dostępność wody, jakość i dostępność paszy oraz rozprzestrzenianie się chorób i/lub patogenów, przy czym te dodatkowe stresory potęgują negatywne skutki stresu cieplnego na wzrost i reprodukcję. Biorąc pod uwagę natychmiastowe skutki stresu cieplnego na jednostki i jego międzypokoleniowe konsekwencje, zdolność systemów hodowlanych do zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania na produkty zwierzęce jest zagrożona w obecnych i przyszłych klimatach.
Ing. Roman Cieślar
SCHOK, Bystrzyca, Czechy
Prof. dr hab. Piotr Tryjanowski
UP w Poznaniu
Na podstawie: Mayberry, D., & Lees, A. (2024). Australian assessment highlights global risks for sheep production in a warmer climate. Nature Food, 5(3), 198-199.
Nieco o problemie zmian klimatu w kontekście wypasu owiec wspominamy w naszej książce - kliknij.
