AGROEKOSYSTEM - ONE HEALTH - WSPÓLNE ZDROWIE

Wiele informacji dotyczących biologii i ekologii ptaków i nietoperzy pochodzi z badań w budkach lęgowych. Budki służą ochronie ptaków i ssaków bezpośrednio, jako miejsca rozrodu i odpoczynku, ale także pośrednio – właśnie jako miejsca umożliwiające wykonywanie ciekawych badań. O takim naukowym wykorzystaniu domków dla owadów było znacznie mniej wiadomości. Ale to dzięki nim dowiedzieliśmy się ostatnio o diecie dzikich pszczół w miastach.

Tak jakoś się składa, że sport pasjonuje zapewne więcej osób niż zwierzęta. Chociaż nigdy nic nie wiadomo. Znamy przecież dyscypliny sportowe, gdzie biorą udział specjalnie tresowane i przygotowane zwierzęta, a wizerunki zwierząt przedostają się do marek i znaków drużyn sportowych. Świetnym przykładem jest koszykówka, zwłaszcza ta z najwyższej półki, amerykańska NBA.

Książka Tajemnice ptasiej alkowy Andrzeja Kruszewicza dawno przeczytana, leży na półce i czeka na chwilkę, bym napisał recenzję. Tak miało być, jednak stwierdziłem, iż zamiast recenzji zrobię parę dodatkowych zapisków z szansą przedstawienia własnych badań. I dopadł mnie termin, a jakże Walentynki, kiedy to tyle mówi się o miłości, nierozerwalnie wszak związanej z alkową. Ptaki służą jako znakomity przykład amorów, masowo fruwając w kulturze masowej – pojawiając się na słodkich kartkach walentynkowych, tortach czy etykietach walentynkowych win.

Dyskusje o dokarmianiu ptaków i ich konsekwencjach dla poszczególnych osobników, jak i całych populacji, coraz częściej pojawiają się na łamach specjalistycznych czasopism ornitologicznych i ekologicznych. Poza analizą obserwacji, pojawia się coraz większa liczba eksperymentów, mająca wykazać jakie elementy użytkowania karmnika są kluczowe czy to służące uatrakcyjnieniu miejsca podawania pokarmu dla największej liczby osobników i gatunków, czy też jak najbezpieczniej zapewnić podaż pokarmu przylatującym ptakom.

W dyskusjach na temat produkcji wołowiny, jakby zupełnie ginie kwestia wypasu – jego wpływu na środowisko. Wszystko to przez zmiany w sposobie gospodarowania, które zachodzą na naszych oczach. Na szczęście są jeszcze regiony, gdzie wypas ma silne podstawy kulturowe, a także – z pewnymi zastrzeżeniami – ekonomiczne. Bardzo cieszy naukowa refleksja dotycząca tego zagadnienia i fakt, że przyglądają się mu także polscy naukowcy.

Jak to się dzieje, że ptaki, nawet nie uczone przez rodziców, potrafią odnaleźć się w przestrzeni i dolecieć do wybranego celu? Czy potrafią kierować się gwiazdami? W kontekście gwiazdy, choć najpewniej komety, wskazującej Betlejem, pytania takie często zadawane są badaczom łączącym nauki przyrodnicze ze zrozumieniem pewnych fenomenów kulturowych. Choć u nas środek zimy, a wiele naszych gatunków lęgowych, odpoczywa w Afryce, to przecież zaraz będą podejmowały drogę powrotną do miejsc rozrodu. Czy na zimowiskach już myślą o powrocie do domu? Czy uczą się mapy świata by wiedzieć jak trafić do Polski?

Dwuletni eksperyment przeprowadzony w USA pokazał, że padlinożercy błyskawicznie usuwają ze środowiska zwłoki zwierzęce, mogące być źródłem groźnej dla bydła i ludzi bakterii brucelozy. Szczątki usuwane były już w 3 dni. Interesowało się nimi wiele gatunków zwierząt, największą zasługę przypisano jednak ptakom drapieżnym i kojotom. Badanie jest motywacją do lepszej ochrony padlinożerców.

Wielowiekowa tradycja powiada o tym, że zwierzęta w wigilijną noc potrafią przemówić ludzkim głosem. Bydło, konie i czasami psy bywały tymi, które miały gospodarzom przekazywać niezbędne informacje. Ale przecież jednak wśród zwierząt najlepiej oddających niuanse ludzkiej mowy są ptaki, zatem czy i one mogłyby znaleźć się pośród wigilijnej menażerii? Ile w stwierdzeniu o ludzkiej mowie zwierząt jest prawdy i czy to w ogóle możliwe z biologicznego punktu widzenia?

Jak donosi zespół naukowców ze Stanów Zjednoczonych, owce mogą dołączyć do grona zwierząt potencjalnie narażonych na zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Wrażliwość owiec na koronawirusa sprawdzono eksperymentalnie na ich komórkach oraz żywych zwierzętach. Wyniki badania nie zostały jeszcze w pełni opublikowane, z tego powodu należy je traktować z pewną dozą ostrożności.

O pięknie i dostojności Wielkiej Rafie Koralowej zapewne słyszał każdy. Pewnie wielu chciało też ją zobaczyć, lecz tylko niektórzy mogli mieć to szczęście, że widzieli ją w całej swej okazałości. W związku z obserwowanymi zmianami klimatycznymi i wzrostem temperatury, dochodzi do masowego wymierania glonów, które żyją w symbiozie z koralowcami. Mówiąc wprost, nie ma glonów, które fotosyntetyzują glukozę, koralowce nie mają co jeść i umierają. Zanikanie rafy koralowej ma katastrofalne skutki dla całego ekosystemu, gdyż wiele gatunków bezkręgowców oraz ryb migruje w inne tereny lub zwyczajnie umiera z braku pożywienia.

Parę dni temu, naukowy, ale i medialny świat obiegła niesamowita informacja. Okazało się, że zagrożone wyginięciem kondory kalifornijskie mogą rozmnażać się bez udziału samców.

Świat, w którym żyjemy jest pełen skrajności, z jednej strony dochodzi do marnotrawienia jedzenia w krajach z olbrzymią nadprodukcją żywności, zaś w innych mamy do czynienia z problemem głodu lub poważnym zagrożeniem bezpieczeństwa żywnościowego. Ta druga sytuacja ma miejsce w krajach z wysokim prawdopodobieństwem wystąpienia klęsk żywiołowych (susze czy huragany), w których klimat sprzyja roznoszeniu się chorób oraz – co jest pewnie najważniejszym czynnikiem - sytuacja polityczna w regionie jest niestabilna.

Turystyka przyrodnicza i różne formy rekreacji na łonie natury stale rosną na popularności, zwłaszcza w dobie pandemii COVID-19. To zjawisko mocno kontrastujące z tym na początku pandemii ASF, kiedy to dostęp do lasów był mocno ograniczony. Badania naukowców z Czech pokazują, że obie pandemie miały duży wpływ na aktywność ludzi na terenach zielonych, a przez to również na życie dzikich zwierząt. Jak w czasie pandemii zmieniło się ich zachowanie?

Początek listopada zwykle słania nas do refleksji o przemijaniu. Odwiedzamy cmentarze, składamy kwiaty na grobach bliskich, zapalamy znicze. To wtedy po raz kolejny przypominamy sobie, za Benjaminem Franklinem, że w życiu pewne są jedynie dwie rzeczy – śmierć i podatki.

Wielu ornitologów zaczynało podobnie. Poszukiwanie rzadkich gatunków, wycieczki piesze i rowerowe wokół domu, pierwsze kontakty z naukowcami. Kontakty nie tylko by lepiej w metodyczny sposób gromadzić obserwacje, ale też i po to by wzajemnie stymulować i utwierdzać się we własnej pasji. Tak, wiem w przypadku obserwacji ptaków, sam obiekt jest pociągający, ale dobre towarzystwo nie zaszkodzi. Zwłaszcza gdy szlachetne i obdarzone zmysłem organizacyjnym i edukacyjnym.

Choć na co dzień zajmujemy się zwierzętami, to jesteśmy też otwarci poznawanie innych organizmów żywych, wszak potrzebne są one dla utrzymania egzystencji fauny. Szczególna radość poznania przynoszą … gry planszowe z nimi związane. Po raz kolejny, dzięki uprzejmości wydawnictwa REBEL (kliknij), na warsztat wzięliśmy grę z innej niż zoologia dziedziny biologii. Nazwa Botanik, wyjaśnia wiele i sam tytuł sugeruje, że będziemy się zajmować roślinami. 

Wiele osób jest przekonanych, że dieta oparta o produkty roślinne jest zdrowsza i bardziej przyjazna środowisku. Badania pokazują jednak, że zdrowa i „zrównoważona” dieta to taka, która zawiera zarówno komponenty zwierzęce, jak i roślinne. W poszukiwaniu najbardziej przyjaznej środowisku i etycznej żywności również nie warto opierać się na podziale na rośliny i zwierzęta.

Wielu, także obserwatorów ptaków, nie wyobraża sobie poranka bez filiżanki czy nawet kubka kawy. Mała czarna pobudza i aktywizuje, pomaga w budowaniu relacji i dodaje życiu smaku. Co ma jednak wspólnego kawa z ptakami, innymi zwierzętami, czy nawet szerzej, z ochroną przyrody?

Strach jest nieodłącznym elementem naszego życia. Musimy się bać by przetrwać, bo tych co strachu nie wykazywali pożarły drapieżniki. Natomiast zbyt strachliwi umarli z głodu nie wydając potomstwa. Trzeba zatem znaleźć rozwiązania optymalne. O ile w realnym życiu każdy osobnik ryzykuje na własną rękę część zachowań dziedzicząc po rodzicach, to badacze od dawna zastanawiali się jak strach wpływa na dynamikę klasycznych i ważnych nie tylko dla ekologii, ale i np. dla epidemiologii, psychologii czy rolnictwa, układów drapieżnik – ofiara.

Wieś na naszych oczach ulega silnym przemianom. Niestety często ze szkodą dla środowiska przyrodniczego. Na przykład ptaki krajobrazu rolniczego, będące swoistym wskaźnikiem jakości całego agroekosystemu, dramatycznie zmieniają swoją liczebność. Przy tym mam wrażenie, że badający je ornitolodzy, choć wskazują na zmiany liczebności, to w poszukiwaniu przyczyn błądzą jak przysłowiowe dzieci we mgle. Nie skupiają się na całościowym obrazie, a przyglądają drobnym, często praktycznie nieistotnym z populacyjnego punktu widzenia, za to głośnym medialnie czynnikom.