Zrozumieć strach

Strach jest nieodłącznym elementem naszego życia. Musimy się bać by przetrwać, bo tych co strachu nie wykazywali pożarły drapieżniki. Natomiast zbyt strachliwi umarli z głodu nie wydając potomstwa. Trzeba zatem znaleźć rozwiązania optymalne. O ile w realnym życiu każdy osobnik ryzykuje na własną rękę część zachowań dziedzicząc po rodzicach, to badacze od dawna zastanawiali się jak strach wpływa na dynamikę klasycznych i ważnych nie tylko dla ekologii, ale i np. dla epidemiologii, psychologii czy rolnictwa, układów drapieżnik – ofiara.

Drapieżniki wpływają na ofiary albo je bezpośrednio zabijając i jedząc, albo zastraszając. Ciekawa jest dość, w sumie nieco trywialna acz pomijana sprawa, uwzględniająca indywidualne reakcje osobników ofiar. Wszak nie każdy osobnik w populacji może tak samo zareagować. – Przecież inaczej zareaguje niemowlę czy pisklę ptaka w gnieździe, inaczej niedoświadczone, ale ruchliwe już młodociane osobniki, a jeszcze inaczej dorośli, którzy niejedno w życiu widzieli. Z takim problemem postanowili się zmierzyć badacze, których wyniki właśnie ukazały się na łamach Joournal of Theoretical Biology – podsumowuje prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, współautor pracy.

- Nasza praca to czysto teoretyczne rozważania. W modelach matematycznych nadawaliśmy pewne cechy obiektom i przyglądaliśmy się jak ich zachowania wpływają na dynamikę populacji. Ważne jest to, że istnieje różna wrażliwość na obecność drapieżnika, ale i chęć współpracy i podjęcie obrony grupowej. To powoduje, że mamy do czynienia z różnymi strategiami walki ze strachem i od razu powiedzmy - nie ma jednego, jedynego rozwiązania. Wiele zależy od liczebności i struktury grupy. Sytuacja w zasadzie ciągle jest dynamiczna i ofiary dostosowują swoje zachowania w stosunku do potrzeb i możliwości – komentuje poznański badacz.

- Warto rozmawiać – tak by można krótko podsumować powstanie pracy. Po prostu zauważyłem jeden ciekawy aspekt w starszej pracy indyjskich kolegów, napisałem do nich, szybko wskazałem potencjalne inne rozwiązania i niemal w ciągu kilku dni zaczęliśmy współpracę. Na szczęście prace teoretyczne nie wymagają wkładu finansowego, tylko nieco czasu na refleksję i spokoju. To się udało i teraz mam nadzieję nie tylko na kolejne wspólne artykuły, ale i na terenowe testy naszych koncepcji.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                - Szczególnie cieszy mnie to, że praca ukazała się w bardzo prestiżowym czasopiśmie Journal of Theoretical Biology i nieco szkoda, że nasz system ewaluacji nauki zupełnie tego nie dostrzega, natomiast specjaliści owszem – konkluduje prof. Tryjanowski. – To właśnie na łamach tego periodyku swoje przełomowe koncepcje ogłaszali Bill Hamilton, Amotz Zahavi, Evelyn Pielou czy Adam Łomnicki. Mam rzecz jasna tyle samokrytyki by znać proporcje, ale i tak świetnie się znaleźć w tak doborowym towarzystwie.

Praca: Panday, P., Pal, N., Samanta, S., Tryjanowski, P., & Chattopadhyay, J. (2021). Dynamics of a stage-structured predator-prey model: cost and benefit of fear-induced group defense. Journal of Theoretical Biology, 528: 110846.