USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Krajobraz rolniczy pełni istotną funkcję nie tylko jako miejsce produkcji żywności – jego dobre funkcjonowanie odgrywa ważną rolę w ochronie przyrody. Coraz częściej, zwłaszcza w Europie Zachodniej i w USA, dyskutuje się o niekorzystnych zmianach bioróżnorodności związanych z rolnictwem. Krajobraz rolniczy jest jednakże niezwykle skomplikowany i nie każdy jego fragment służy bezpośrednio produkcji rolnej.
Ponadto mamy do czynienia z jego zmiennością w skali przestrzennej i czasowej. Niektóre miejsca pełnią swoje funkcje wiosną a inne na przykład zimą. Do tego dochodzą różnice pomiędzy poszczególnymi latami badań, co może wynikać tak z różnych sposobów gospodarowania, jak i z naturalnych zmian zależnych od czynników pogodowych. Szczególnie istotne jest to dla ptaków, stanowiących dobre wskaźniki jakości środowiska. Jak wybrać miejsca najważniejsze, zwane hot-spotami, dzięki którym uda nam się zachować funkcjonowanie najistotniejszej frakcji osobników i gatunków? Czy jest to możliwe? Na te pytania próbowaliśmy odpowiedzieć, prowadząc długoterminowe badania na pograniczu Wielkopolski i Dolnego Śląska, w okolicach miejscowości Odolanów. Kolejna nasza praca została właśnie opublikowana w międzynarodowym czasopiśmie European Journal of Ecology, w systemie wolnego dostępu, co oznacza, że każdy może ściągnąć jej PDF-a i zapoznać, się ze szczegółami badań. Praca dostępna jest tutaj - kliknij.
Naszym celem nie było nie tylko proste wskazanie jak reaguje liczebność osobników i gatunków, ale też poszukanie wpływów wynikających z odrębności ewolucyjnej i funkcjonalnego zróżnicowania ptaków. Sprawdzaliśmy również, czy dotychczasowe reżimy ochrony oparte o system Natura 2000 i funkcjonujący park krajobrazowy chronią lepiej zgrupowania ptaków, niż brak sformalizowanych systemów ochrony.
Zgrupowania ptaków i ich podstawowe parametry, tj. liczba osobników i gatunków okazały się dość stałe, zarówno w skali przestrzennej, jak i czasowej. Natomiast cechy związane z odrębnością ewolucyjną i funkcjonalnością były znacznie mniej przewidywalne. Jednakże warto podkreślić, że nie ma jednolitej metodologii umożliwiającej ocenę tychże parametrów. Obszary chronione okazały się ważne w ochronie około 2/3 przestrzeni krajobrazu i wykazano tylko niewielkie zróżnicowanie pomiędzy sezonem lęgowym a okresem zimowania.
Z punktu widzenia planowania ochrony okazało się, że nawet jeśli schematy różnorodności biologicznej różnią się między sezonami, reprezentacja obszarów chronionych jest podobna w stosunkowo małym obszarze studiów. Jest to interesujące potwierdzenie, zważywszy, że powszechnie chronione obszary są identyfikowane na podstawie tylko danych hodowlanych.
Krótko podsumowując wnioski płynące z badań należy napisać, że nie ma dobrego, jednolitego i skutecznego sposobu równoczesnej ochrony wszystkich gatunków ptaków krajobrazu rolniczego. Potrzebne są sensowne kompromisy i przede wszystkim zdiagnozowanie możliwości i zakresu stosowanej ochrony, oparte nie tylko o wskaźniki przyrodnicze, ale także ekonomiczne.
Na podstawie: Morelli F, Kwieciński Z, Indykiewicz P, Jankowiak L, Szymański P, Tryjanowski P. (2018) Congruence between breeding and wintering biodiversity hotspots: A case study in farmlands of Western Poland. Eur. J. Ecol. 4: 75-83.
Granice obszarów Natura 2000 nie zawsze pokrywają sie z obszarami największej bioróżnorodności – zwłaszcza w krajobrazie rolniczym.
Obecność zwierząt gospodarskich podnosi atrakcyjnośc terenu dla ptaków – zwłaszcza w okresie zimowym.
