USD -
4.0276
EUR -
4.3198
GBP -
5.0427
DKK -
0.5792
Rolnicy zobowiązani są do zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne. Ubezpieczenie zapewnia im prawo do renty, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego, świadczenia rehabilitacyjnego lub emerytury. W przypadku uzasadnionym ważnym interesem rolnika, gdy nie opłacił on składek na ubezpieczenie w terminie lub nienależnie pobrał świadczenia z KRUS, może on złożyć do KRUS wniosek o zastosowanie wobec niego ulgi.
Ulga na wniosek
Zgodnie z art. 41 a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników Prezes KRUS lub upoważniony przez niego pracownik KRUS, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem zainteresowanego, na jego wniosek, uwzględniając możliwości płatnicze wnioskodawcy oraz stan finansów funduszów emerytalno-rentowego i składkowego, może:
1) odroczyć termin płatności należności z tytułu składek na ubezpieczenie, rozłożyć ich spłatę na raty lub umorzyć w całości lub w części;
2) umorzyć należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub części.
Ulga z urzędu
Prezes KRUS lub upoważniony przez niego pracownik KRUS może także, z urzędu, umorzyć część lub całość należności z tytułu składek, w przypadku ich całkowitej nieściągalności, która zachodzi w następujących przypadkach:
1) gdy w wyniku postępowania egzekucyjnego lub na podstawie posiadanych dokumentów zbadano, iż dłużnik nie posiada źródeł dochodu i majątku, z którego można by dochodzić należności oraz brak jest możliwości przeniesienia odpowiedzialności;
2) w sytuacji gdy zobowiązany zmarł, nie pozostawiając majątku, z którego można by dochodzić należności, i równocześnie nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności;
3) gdy kwota należności nie przekracza dziesięciokrotności kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;
4) gdy jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym dochodzonej należności nie uzyska się kwoty przewyższającej koszty postępowania egzekucyjnego.
Pojęcie ważnego interesu
W orzecznictwie przyjmuje się, że o ważnym interesie zainteresowanego umożliwiającym zastosowanie wobec niego ulgi decydują różne czynniki. O jego zaistnieniu świadczyć może zarówno trudna sytuacja finansowa, majątkowa, osobista, czy zdrowotna zobowiązanego, jak i wystąpienie zdarzeń nadzwyczajnych (takich jak klęska żywiołowa, niezawiniona utrata możliwości zarobkowania, choroba lub ciężkie kalectwo), które zaburzyły w istotny sposób codzienne funkcjonowanie strony, w tym negatywnie wpłynęły na stan środków przeznaczonych na zwykłe utrzymanie1. Chodzi zatem o sytuacje, które charakteryzują się nieprzewidywalnością i niezależnością od sposobu postępowania zobowiązanego2.
Organ działa w ramach uznania administracyjnego
Nawet w przypadku wystąpienia przesłanek umorzenia należności składkowych, organ nie ma obowiązku ich umorzyć, bowiem działa w granicach uznania administracyjnego3. Prezes KRUS może należności te umorzyć, jednakże każdorazowo, niezależnie od podjętego rozstrzygnięcia, powinno ono być należycie uzasadnione, tak, aby zarówno zobowiązany jak i sąd, badający prawidłowość wydanej decyzji, mogli z łatwością zrozumieć, jakie okoliczności przesądziły o podjęciu takiego, a nie innego, rozstrzygnięcia4.
Podstawy odmowy umorzenia nie może stanowić wyłącznie zaistnienie niezależnych od strony zdarzeń losowych.
Ustalenie sytuacji dłużnika
Ważny interes w umorzeniu składek ze względu na trudną sytuację ubezpieczonego istnieje wtedy, gdy pomiędzy obowiązkiem zapłaty należności i jego sytuacją materialną istnieje związek tego rodzaju, że wykonanie obowiązku zapłaty składek mogłoby spowodować niemożność zaspokojenia przez zobowiązanego i jego bliskich podstawowych potrzeb życiowych4. Dla ustalenia sytuacji bytowej i materialnej istotne jest ustalenie dochodów i wydatków, a także relacji pomiędzy dochodami a wydatkami koniecznymi dla egzystencji wnioskodawcy, z uwzględnieniem jego rodziny bądź innych osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym. Wnioskodawca powinien przedstawić rzetelne informacje poparte stosownymi dokumentami, umożliwiające organowi dokonanie analizy i oceny w tym zakresie6.
Kilkukrotne prawo do złożenia wniosku o zastosowanie ulgi
Co istotne, ubezpieczony może kilkukrotnie występować z wnioskiem o zastosowanie wobec niego ulgi w zapłacie składek w przypadku gdy nastąpi zmiana sytuacji ubezpieczonego i wystąpią nowe okoliczności mogące być podstawą uzyskania żądanej ulgi. Wówczas skutkuje to obowiązkiem jego rozpatrzenia przez organ administracji z uwzględnieniem aktualnej sytuacji strony: materialnej, zdrowotnej czy rodzinnej7.
Ważny interes występuje w przypadku gdy niemożność uregulowania należności spowodowana jest wydarzeniami losowymi.
Odsetki
Umorzenie składek powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej zostały umorzone składki, jak również powoduje umorzenie należnych KRUS kosztów upomnienia.
Od należności z tytułu składek, których spłatę rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę, licząc od następnego dnia po wpływie wniosku.
Wymagalność świadczenia
Jeżeli dłużnik nie zapłaci w terminie odroczonej składki lub ustalonych przez KRUS rat, kwota niezapłaconych składek staje się wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę liczonymi od dnia następującego po dniu, w którym upływa termin płatności wynikający z ustawy (składki na ubezpieczenie opłaca się co kwartał, a termin płatności przypada ostatniego dnia pierwszego miesiąca danego kwartału, z zastrzeżeniem art. 50 ustawy).
Zarachowanie wpłaty
W razie dokonywania wpłat na poczet rat, na jakie została rozłożona należność z tytułu składek, dokonaną wpłatę zalicza się najpierw na poczet składek o najwcześniejszym terminie płatności i należnych od nich odsetek za zwłokę.
Przedawnienie
Kwestię przedawnienia należności reguluje art. 41 b ustawy.
1. Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 19 października 2021 r., sygn. akt I SA/Rz 481/21.
2. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 5 marca 2020 r., sygn. VIII SA/Wa 472/19.
3. Wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 4 sierpnia 2020 r., sygn. I SA/Bd 225/20.
4.Wyrok WSA w Krakowie z dnia 20 kwietnia 2021 r., sygn. akt I SA/Kr 284/21.
5. Wyrok WSA w Kielcach z dnia 26 sierpnia 2021 r., sygn. I SA/Ke 330/21.
6. Wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 29 lipca 2020 r., sygn. I SA/Bd 191/20.
7. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 kwietnia 2021 r., sygn. VIII/SA/Wa 47/21.
