USD -
3.9415
EUR -
4.2773
GBP -
5.0709
DKK -
0.5732
Nowelizacja ustawy wprowadza szereg zmian w prawie spadkowym, między innymi zmianę w przesłankach niegodności dziedziczenia, ogranicza krąg spadkobierców. Zmiany zostaną wprowadzone na mocy ustawy z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw 15 listopada br.
Rozszerzenie przesłanek niegodności dziedziczenia
Dotychczas spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności,
3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
Fot. 1 - Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jak by nie dożył otwarcia spadku.
Od 15 listopada spadkobierca może zostać uznany przez sąd za niegodnego również gdy:
1) uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową,
2) uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.
Zawężenie kręgu spadkobierców
Zmiana nie dotyczy dziedziczenia przez zstępnych i małżonka spadkodawcy, jak i w przypadku braku zstępnych dziedziczenia przez małżonka, rodziców, rodzeństwo i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy.
Dotychczas jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypadał jego zstępnym. Podział tego udziału następował według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy.
Od 15 listopada jeżeli którekolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.
Dodatkowo wprowadzono, że jeżeli dziecko któregokolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypadać będzie jego dzieciom w częściach równych.
Zgodnie z art. 934 § 3 Kodeksu cywilnego do tej pory w razie braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypadał pozostałym dziadkom w częściach równych.
Od 15 listopada art. 934 § 3 Kodeksu cywilnego przyjmuje następujące brzmienie: „w braku dzieci i wnuków tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych”.
Tym samym dziedziczyć w dalszym kręgu spadkobierców będą mogli dziadkowie, ich dzieci i wnuki. Odtąd nie będą mogli dziedziczyć prawnuki i dalsi zstępni.
Fot. 2 – Nowelizacja ograniczy krąg spadkobierców.
Zmiany w terminach
Dotychczas 6-miesięczny termin na przyjęcie lub odrzucenie spadku był liczony od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. Zdarzało się, że spadkobierca w ustawowym terminie złożył wniosek do sądu, ale oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku składał po upływie 6 miesięcy.
Od 15 listopada do zachowania powyższego terminu, wystarczające będzie złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.
Ponadto w sytuacji gdy złożenie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymagać będzie zezwolenia sądu, bieg terminu do złożenia oświadczenia ulegnie zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w tym przedmiocie. Dotyczy to na przykład objęcia spadków przez małoletnich. Wówczas ich rodzice musieli składać wniosek do Sądu o wyrażenie zgody na przyjęcie/odrzucenie spadku. Procedura w Sądzie często trwała dłużej niż pół roku, co powodowało niemożność złożenia przez przedstawiciela ustawowego w sześciomiesięcznym terminie oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku przez małoletniego. Od listopada właśnie np. przedstawiciele ustawowi będą mieli zawieszane terminy do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przed sądem.
Uchylenie się od skutków prawnych złożonego oświadczenia
Do tej pory jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosowało się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:
1) uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;
2) spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.
Ustawodawca wprowadził punkt 3 w art. 1019 § 1 Kodeksu cywilnego, w którym określił, że do zachowania terminu, o którym mowa w art. 88 § 2 (powoływany art. 88 wskazywał na terminy złożenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych złożonego pod wpływem błędu lub groźby), wystarczające będzie złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia.
