Obecnie w Unii Europejskiej 82% dopłat trafia do jedynie 20% rolników, a ponad połowa gruntów rolnych jest już w rękach zaledwie 3,1% przedsiębiorstw. Dalsze promowanie dużych, uprzemysłowionych gospodarstw może nie tylko spowodować kryzys społeczności wiejskich, ale zagrozić też zdolności ekosystemów do produkcji żywności – uważają autorzy i autorki „Atlasu rolnego”.
Europejska polityka rolna wymaga zrównoważenia pod względem środowiskowym i społecznym oraz szerokiej debaty publicznej. Taka zmiana jest możliwa pod warunkiem, że unijne fundusze wspierać będą przede wszystkim te gospodarstwa, zwłaszcza małe i średnie, które dbają o naturę, produkują zdrową żywność i utrzymują wartościowe miejsca pracy. To kluczowe wnioski „Atlasu rolnego”, przedstawionego przez Fundację im. Heinricha Bölla w Warszawie i Instytut na rzecz Ekorozwoju.
Wspólna Polityka Rolna stanowi największą część unijnego budżetu i, mimo wielu reform, nie odpowiada kluczowym, aktualnym potrzebom i wyzwaniom. – Promowany przez nią system w niewystarczającym stopniu realizuje ważne społeczne cele, takie jak ochrona czystości wód, różnorodności biologicznej, klimatu, dobrostanu zwierząt, trwałości ekosystemów i stabilności społecznej obszarów wiejskich, a także zasady sprawiedliwego handlu w wymiarze europejskim i globalnym. Krytykowane jest przede wszystkim wspieranie dużych, uprzemysłowionych gospodarstw rolnych, podczas gdy małe i średnie gospodarstwa, prowadzone z troską o ziemię i tradycję, pozostają niedofinansowane – mówi dr hab. Zbigniew Karaczun z SGGW, autor polskich rozdziałów Atlasu.
Dotacje dla wielkich
Znaczną część odpowiedzialności za te procesy ponosi – zdaniem autorów i autorek „Atlasu rolnego” – system płatności bezpośrednich z WPR. Są one uzależnione od wielkości gospodarstwa, co daje ogromne korzyści dużym uprzemysłowionym producentom rolnym. 20% unijnych rolników dostaje aż 82% dopłat. W Polsce do 20% największych gospodarstw trafia ok. 74% tych środków. Pozostałe 80% polskich rolników otrzymuje niewiele ponad 1/4 wypłacanych funduszy.
W Polsce bilans WPR nie jest jednoznaczny. Z jednej strony unijne płatności poprawiły jakość życia milionów osób żyjących z rolnictwa i mieszkających na wsi. Unowocześniono większe gospodarstwa, wdrożono przepisy dotyczące m.in. środowiska i zwierząt gospodarskich. Z drugiej jednak strony, po 25 latach transformacji co trzecie gospodarstwo rolne przestało istnieć, a polska wieś zaczęła się wyludniać. Młodzi wyjeżdżają, a rolnicy skarżą się na brak następców. Nasila się koncentracja ziemi: 1,8% największych gospodarstw posiada już ponad 31% wszystkich polskich użytków rolnych.
Podobne procesy mają miejsce w całej Unii Europejskiej. W ciągu jedynie 10 lat, po 2003 roku, ponad 1/3 unijnych rolników zakończyła działalność rolniczą. W latach 1990-2013 w niektórych państwach Europy Zachodniej liczba gospodarstw powyżej 100 hektarów podwoiła się, a są też takie, gdzie wzrosła pięciokrotnie. Ziemię traktuje się jak inwestycję, a jej koncentracja jest obecnie jeszcze wyraźniejsza niż koncentracja bogactwa. Fermy hodowlane przypominają fabryki, gdzie setki sztuk bydła czy tysiące świń i kurczaków tłoczą się na niewielkiej przestrzeni w fatalnych warunkach.
Obecny system prowadzi nie tylko do szkodliwych skutków społecznych, ale także środowiskowych. – W całej UE alarmująco szybko spada różnorodność biologiczna na terenach wiejskich. Populacja ptaków krajobrazu rolniczego spadła o ponad połowę od lat 80. ubiegłego wieku, a motyli łąkowych o ponad jedną trzecią od lat 90. W Polsce liczba ptaków krajobrazu rolnego od 2000 roku zmniejszyła się o ponad 20%. Niepokój budzi też stan wód, pogarszany stale przez rosnące zużycie nawozów sztucznych. W Polsce wzrosło ono, w ciągu 13 lat po wstąpieniu do UE, o 30%. Z kolei zużycie chemicznych środków ochrony roślin w ciągu niespełna 30 lat wzrosło aż pięciokrotnie – wylicza dr Andrzej Kassenberg, ekspert Instytutu na rzecz Ekorozwoju.
Obywatele i obywatelki domagają się zrównoważonej polityki rolnej
Nowa WPR musi stawić czoła tym wyzwaniom. – Dlatego konieczne jest wypracowanie przez państwa członkowskie nowych rozwiązań, które uwzględnią zarówno zmieniającą się sytuację, aktualne potrzeby, jak też różnorodne interesy. Takich zmian oczekują obywatele i obywatelki Unii – podkreśla Irene Hahn-Fuhr, dyrektorka Fundacji im. Heinricha Bölla w Warszawie.
W wielu krajach, w tym w Polsce, powstają ruchy i nowe sieci organizacji, które domagają się zrównoważonego systemu zarówno w szerokim, globalnym kontekście, jak też w odniesieniu do lokalnych społeczności, środowiska i jakości żywności. Nieformalne grupy, a także organizacje rolnicze i konsumenckie łączą się z organizacjami działającymi na rzecz ekologii oraz sprawiedliwości społecznej i globalnej. Dzieje się to również w Polsce, gdzie powstała Koalicja Żywa Ziemia, upominająca się o zmiany w polityce rolnej. Owocem budowania sieci jest też sam „Atlas rolny”, który powstał dzięki współpracy ekspertek i ekspertów z różnych europejskich krajów. Ma on na celu wzmocnienie tych społecznych ruchów i działań obywatelskich oraz ich argumentów na rzecz trwałego, ekologicznego i wrażliwego społecznie rozwoju w rolnictwie.
Według autorów i autorek „Atlasu rolnego”, zmiany wymaga przede wszystkim system dopłat, który powinien zachęcać rolników do ochrony wód i gleby, jakości powietrza, zmniejszania emisji i dbałości o dobrostan zwierząt. Dopłaty dla rolników, którzy nie spełniają wymogów w tym zakresie powinny być ograniczone znacznie bardziej niż dotąd. WPR powinna też mocniej niż dotychczas promować gospodarstwa ekologiczne, a także dbać o to, by rolnictwo było atrakcyjnym miejscem pracy dla młodych ludzi w całej Europie. Tylko dzięki takim zmianom wspólna polityka rolna ma szanse długofalowo zyskać szerszą akceptację w społeczeństwie.
O Atlasie:
Atlas przedstawia zagrożenia, które spowoduje brak zmian w polityce rolnej oraz korzyści, jakie dla terenów wiejskich, jakości środowiska i całego społeczeństwa może przynieść dobrze zaprojektowana reforma tej polityki. Polskie wydanie Atlasu rolnego zawiera dwie uzupełniające się części: 15 rozdziałów przedstawia zagadnienia rolnictwa z szerokiej, europejskiej perspektywy, 4 rozdziały dotyczą spraw polskich.
Atlas Rolny jest do pobrania tutaj - kliknij.
Może zainteresuje Cię również:
Premia dla młodego rolnika, a wniosek o płatności
- Mam pytanie w sprawie premii „młody rolnik”. Czy w związku
Rolnicy wołają o pomoc. Nieoprocentowany kredyt na
Samorząd rolniczy z Dolnego Śląska zwrócił się do ministra r
Szwajcaria: Dopłaty bezpośrednie uzależnione od de
W Szwajcarii czekają na głosowanie dwie inicjatywy, które mo
Zmiany w ustawie o płatnościach w ramach systemów
Rada Ministrów przyjęła dziś projekt ustawy o zmianie ustawy
Thunberg dyskutowała z Timmermansem o przyszłości
Aktywistki „Piątki dla przyszłości”, Greta Thunberg i Luisa
W tym roku bez oświadczeń przy składaniu wniosków
Tegoroczna kampania składania wniosków o dopłaty bezpośredni
Zielony Ład: Rolnicy czekają jak zwierzęta na ubój
- Decydując się na narzucenie zasad zielonego ładu bez przep
Dopłaty 2021: Rusza nabór. Wnioski tylko przez int
Od 15 marca rolnicy mogą składać wnioski o przyznanie dopłat
Ardanowski o Zielonym Ładzie: Europa nie wyżywi sw
- Zielony Ład to jest pewna ideologiczna tendencja, która wy
Polityka Brukseli zmierza do pełnego uzależnienia
- Obawiamy się, że strategia w proponowanym kształcie z
Absurdalna polityka Brukseli ws. środków ochrony r
Za co najmniej kontrowersyjną można uważać politykę Komisji
Nie można zmuszać rolników do wprowadzania 25% upr
Federacja Branżowych Związków Producentów Rolnych uważa, że
Dobrostan zwierząt w planie strategicznym WPR. Spo
Celem interwencji „Dobrostan zwierząt” zawartej w projekcie
Polityka rozłoży polskie rolnictwo na łopatki. Żyw
- W strategii powinniśmy dążyć do nowoczesnego rolnictwa opa
Co ministerstwo ma do powiedzenia na temat „papier
- Dopłaty bezpośrednie nie są przewidziane dla właścicieli,
Mercosur i wyśrubowane unijne standardy mogą dobić
Copa – Cogeca wraz ze współpracującymi z nią europejskimi or
Ekoschematy WPR sprzeczne z właściwymi praktykami
W ramach projektu Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rol
Obornik będzie musiał być przyorany w ciągu 4 godz
W projekcie Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej do
Michał Kołodziejczak: Polski rolnik nie będzie par
Dzisiaj przed ministerstwem rolnictwa odbyła się konferencja
„Papierowi” rolnicy są nie do ruszenia?
Rząd RP w swoim stanowisku do pakietu projektów rozporządzeń
Nikt nie kwapi się z wprowadzeniem definicji rolni
W świetle prawa dopłaty unijne przysługują osobie faktycznie
Nowe zasady WPR zagrażają polskiemu rolnictwu?
Plan strategiczny Wspólnej Polityki Rolnej jest pełen pułape
Koniec z „papierowymi rolnikami”?
- Ustanowienie interpretacji pojęcia aktywnego rolnika odpow
Komisja Europejska daje zielone światło do zielone
– W odróżnieniu do swoich poprzedników kładę nacisk na równo
Najwięcej rolników jest w… Warszawie
Wg organizacji rolniczych z Opolszczyzny, konieczne są pilne
Bruksela uważa, że nie dyskryminuje polskich rolni
- Parlament Europejski jest w trakcie finalizowania reformy
Zastanawiające kwoty zaliczek na dopłaty bezpośred
Wielu rolników zdziwionych otrzymaną zaliczką na poczet dopł
Co minister Puda zaproponował sektorowi wołowiny?
Minister rolnictwa i rozwoju wsi Grzegorz Puda przedstawił d
Jarosław Sachajko: Po piętnastu latach w Unii pols
W nadchodzącej siedmiolatce prognozuje się dopłaty dla polsk
Agencja wypłaca zaliczki na dopłaty bezpośrednie.
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kontynuuje
Wprowadzono system warunkowości. Na płatność dotyc
Kończą się unijne negocjacje dotyczące WPR po 2020 roku. Par
Agencja wypłaca zaliczki na poczet dopłat bezpośre
W pierwszym tygodniu wypłat zaliczek na poczet płatności bez
Wyrównanie dopłat dla rolników to tylko wyświechta
Poseł do Parlamentu Europejskiego, Krzysztof Jurgiel, zabrał
Bruksela zwija rolnictwo? Przyszłość nie rysuje si
Budżet rolny Unii Europejskiej na lata 2021-2027 zostanie zm
Ruszyły wypłaty zaliczek na płatności bezpośrednie
Dzisiaj, 16 października, Agencja Restrukturyzacji i Moderni
Wiemy jakie będą stawki płatności bezpośrednich
Europejski Bank Centralny opublikował 30 września 2020 r. ku
W połowie października ruszy wypłata zaliczek dopł
Od 16 października ARiMR będzie wypłacała 70 proc. zaliczki
Rolnicy w środku żniw dostają wezwania od ARiMR. M
Większość rolników korzysta z dopłat bezpośrednich i tak też
Duda dziękuje rolnikom za poparcie. Będzie wyrówna
Podczas wywiadu dla redakcji programu „Tydzień”, który jest
Wielka Brytania: Koniec z zazielenieniem pod dykta
Zjednoczone Królestwo planuje zmniejszyć obciążenia administ
Wnioski o dopłaty bezpośrednie tylko do piątku
Dobiega końca tegoroczna kampania składania wniosków o dopła
Wnioski o dopłaty do poniedziałku. Biura powiatowe
15 czerwca będzie ostatnim dniem na złożenie wniosku o płatn
Jeszcze kilka dni na złożenie wniosku o przyznanie
15 czerwca 2020 r. przypada ostateczny termin składania wnio
Minister Ardanowski: Pęd do uzyskania szybkiego e
– Wszystko zaczyna się od pola. Wiedza, jak uprawiać rośliny
Zbliża się ostatni dzień na skuteczne złożenie ośw
Rolnicy posiadający mniej niż 10 ha gruntów ornych również w
Będzie nowa płatność bezpośrednia: ekoschematy
W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzone są prace
Dopłaty 2020: już połowa rolników złożyła wniosek
Kampania składania wniosków o przyznanie płatności bezpośred
Rolnicy złożyli ponad pół miliona wniosków o dopła
W tym roku rolnicy po raz trzeci przez internet składają wni
Nowy termin składania wniosków na płatności bezpoś
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Jan Krzysztof Ardanowski,
Resort rolnictwa nie kwapi się do przedłużenia ter
Samorząd rolniczy naciska na ministerstwo, aby jak najszybci
Dopłaty 2020: Nowy termin składania oświadczeń
Ze względu na trwający stan epidemii ulega zmianie termin na
ARiMR zapewnia, że pomimo epidemii wypłata dotacji
- Tylko w ostatnich dniach Agencja Restrukturyzacji przekaza
Dopłaty 2020: Wczoraj ruszyło przyjmowanie eWniosk
W tym roku rolnicy po raz kolejny składają wnioski o przyzna
ARiMR nadrabia zaległości. Rolnicy czekają jeszcze
Jak informuje Telewizja Polska ponad 14 i pół miliarda złoty
Dopłaty 2020: ARiMR przyjmuje oświadczenia od 2 ma
Rolnicy prowadzący małe gospodarstwa również w tym roku będą
Deklaracja warszawska. Osiem państw walczy o wyrów
Osiem krajów Europy Środkowo–Wschodniej podpisało wczoraj w
Minister Ardanowski: Mogę w każdej chwili zrezygn
- Ja nie pchałem się do tego żeby zostać ministrem rolnictwa
Rolnictwo nie może stać się zakładnikiem ekologii.
Nowy Zielony Ład może być poważnym zagrożeniem dla całego un
Czy wizja wyrównania dopłat bezpośrednich jest rea
– Wspieramy także nowe cele, jednocześnie wskazujemy na koni
Kontrole ARiMR spędzają sen z powiek rolników. Wie
Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych, na wniosek Dolnośląskie
Minister Ardanowski: Rolnictwo jest upokarzane, a
Podczas piątkowego otwarcia Centralnych Targów Rolniczych w
Płatności końcowe otrzymało 39% wnioskodawców
Od początku grudnia 2019 r. trwa wypłata dopłat bezpośrednic
Fikcyjne gospodarstwa pobierają dopłaty. Samorząd
Krajowa Rada Izb Rolniczych 2 grudnia 2019 r. przyjęła wnios
Agencja wypłaciła 10,8 mld zł w ramach zaliczek. C
Jak poinformowała Agencja Rozwoju i Modernizacji Rolnictwa,
ARiMR kontroluje 1700 gospodarstw na Pomorzu Zacho
Ponad 1700 gospodarstw z terenów dotkniętych suszą rolniczą
Mafia rolnicza bogaci się na unijnych dotacjach. W
Dziennikarze New York Times'a wzięli pod lupę dopłaty do rol
Projektowane stawki płatności bezpośrednich za 201
W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracowane zostały p
Kurs euro do przeliczenia dopłat: 4,3782 zł
Europejski Bank Centralny (EBC) ustalił dzisiejszy kurs euro
Rola rolników w działaniach w dziedzinie klimatu
W miniony wtorek odbyło się nieformalne posiedzenie Rady Min
Debata nad Wspólną Polityką Rolną po 2020 - nowe p
Po raz pierwszy w historii od 2020 roku Wspólna Polityka Rol
Prezes obiecał, minister potwierdza. Będzie walka
Jak dotychczas Komisja Europejska nie zgadzała się na wyrówn
Wyższe zaliczki w ramach dopłat bezpośrednich będą
Wyższe zaliczki w ramach dopłat bezpośrednich będą wypłacane
Komisja Europejska pomoże w obliczu suszy
W związku z suszą rolniczą Komisja Europejska 28 sierpnia 20
Rozszerzenie na wszystkie grunty państwowe wymogu
Rada Ministrów przyjęła dziś projekt ustawy o zmianie niektó
W Polsce trzy czwarte dopłat z UE trafia do 20 pro
Polskie rolnictwo wytwarza około 2,4 proc. PKB, podczas gdy
Rolnicy cenią dopłaty, ale są w stanie sięgnąć po
Jak wynika z badań przeprowadzonych przez Martin & Jacob
Przewodniczący ZZRR Solidarni wnosi do Komisji Eur
Działając w imieniu Związku Zawodowego Rolników Rzeczypospol
Wszystkie zasługi ARiMR
− Postęp, jaki polskie rolnictwo zrealizowało jest imponując
Ostateczny termin złożenia wniosków o dopłaty bezp
Do 4 czerwca do godz. 7.30 w ARiMR zostało złożonych 1,3 mln
Dzisiaj upływa termin składania wniosków o dopłaty
Rolnicy złożyli 1,26 mln wniosków o przyznanie płatności bez
ARiMR przypomina o kończących się naborach
Wraz z końcem maja upływa termin składania wniosków w ramach
Rolnicy z Mariotta koszą dopłaty za nadbiebrzański
Na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego dzierżawione są ł
Dyskutowali o modelu wdrażania przyszłej polityki
Minister Jan Krzysztof Ardanowski uczestniczył wczoraj w pos
Do 9 maja rolnicy złożyli niespełna 740 tys. wnios
W tym roku po raz drugi ARiMR przyjmuje wnioski za pomocą ap
Wydłużony termin składania wniosków o dopłaty bezp
W tym roku również zostanie przedłużony termin składania wni
Polski gospodarz nie może być rolnikiem drugiej ka
- Aby polska żywność była konkurencyjna na rynkach europejsk
Będzie definicja rolnika aktywnego zawodowo
Zgodnie z projektowanymi zmianami w zapisach Wspólnej Polity
Rolnicy złożyli już ponad 220 tys. e-wniosków o do
W tym roku rolnicy drugi raz składają wnioski o dopłaty bezp
Przed wyborami wraca temat wyrównania dopłat bezpo
Europoseł Zbigniew Kuźmiuk zainteresował się wyrównaniem dop
Niemcy i Francuzi nie są zainteresowani wyrównanie
Główni płatnicy Unii Europejskiej nie są zainteresowani powi
Polskie i unijne rolnictwo poradzi sobie bez dopła
Coraz częściej w obiegu medialnym pojawiają się opinie, iż d
Polityk PSL nie wie jakie polscy rolnicy mają dopł
- We wczorajszym programie „Minęła 20” europoseł Krzysztof H
Minister Ardanowski: Determinacja rządu Mateusza M
- W sumie na pomoc suszową przeznaczona została rekordowa kw
Wypalanie traw grozi utratą dopłat
Wraz z nadejściem wiosny rozpoczął się sezon na wypalanie tr
Ruszył nabór wniosków na płatności bezpośrednie i
Rozpoczął się nabór wniosków o przyznanie płatności bezpośre
Oświadczenia o przyznanie dopłat za 2019 r. można
Do 8 marca rolnicy złożyli niespełna 100 tys. oświadczeń zam
Premier Morawiecki na Forum w Jasionce: Przyszłość
- Wspólna polityka rolna jest jednym z kluczowych instrument
Minister Ardanowski: Bolą głosy podnoszone podczas
Wczoraj odbyło się Wielkopolskie Forum Rolnicze, w którym uc
Oświadczenia zamiast wniosków o dopłaty również w
W tym roku po raz drugi polscy rolnicy będą składali wnioski
Kilkakrotnie zaniżone zaliczki na dopłaty bezpośre
Do jednego z biur poselskich ugrupowania Kukiz'15 zwróciła s