Ubezpieczenia z dopłatą dla 100% upraw od wszystkich ryzyk. Czy każdy rolnik się ubezpieczy?

Projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich ma na celu wprowadzenie obowiązku ubezpieczenia przez producentów rolnych 100 % upraw rolnych, które zostały zgłoszone we wniosku o dopłaty bezpośrednie od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, suszę, ujemne skutki przezimowania i przymrozki wiosenne. Choć idea słuszna, to zdaniem samorządu rolniczego, wiele gospodarstw może nie udźwignąć dodatkowego ciężaru finansowego. Po wyczerpaniu limitów ubezpieczyciele zaoferują stawki taryfowe na warunkach rynkowych, które tanie nie będą. 

 

Jak czytamy w projekcie zmian do ustawy, wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia upraw rolnych, przy zachowaniu 65 % dopłat do składek ubezpieczenia zapewni producentom rolnym odszkodowania wypłacane przez zakłady ubezpieczeń w przypadku strat spowodowanych wystąpieniem ubezpieczonych ryzyk.

 

Autorzy projektu piszą, iż zostanie zachowana zasada realizacji dopłat do składek ubezpieczenia gdy stawki taryfowe nie przekraczają odpowiednio:

- 9% sumy ubezpieczenia upraw prowadzonych na użytkach rolnych klas I – IVb,

- 12 % sumy ubezpieczenia upraw prowadzonych na użytkach rolnych klasy V,

- 15 % sumy ubezpieczenia upraw prowadzonych na użytkach rolnych klasy V.

 

W przypadku, gdy stawki taryfowe przekroczą powyższe progi, dopłaty będą stosowane do powyższych wysokości a pozostałe należności będą płacone przez producenta rolnego. Wprowadzenie zmian w przepisach ma na celu zwiększenie ochrony ubezpieczeniowej upraw rolnych, a tym samym zmniejszenie ryzyka produkcji.

 

W przypadku ubezpieczenia zwierząt gospodarskich dopłaty będą przysługiwały producentom rolnym w wysokości 65% składki w przypadku określenia przez zakłady ubezpieczeń stawek taryfowych ubezpieczenia od łącznego ubezpieczenia zwierząt nie przekraczających 0,5% sumy ubezpieczenia.

 

Zgodnie z ustawą z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1844) zakład ubezpieczeń ustala wysokość stawek taryfowych po dokonaniu oceny ryzyka ubezpieczeniowego. Stawkę tę ustala się w wysokości, która powinna co najmniej zapewnić wykonanie wszystkich zobowiązań z umów ubezpieczenia i pokrycie kosztów wykonywania działalności ubezpieczeniowej zakładu ubezpieczeń.

 

Zgodnie z unijnymi zasadami stosowania pomocy państwa w opłacaniu składek ubezpieczeniowych kosztami kwalifikowanymi są koszty składek ubezpieczeniowych z tytułu ubezpieczenia od strat spowodowanych przez m.in. klęski żywiołowe, niekorzystne zjawiska klimatyczne porównywalne z klęską żywiołową, a także inne niekorzystne zjawiska klimatyczne, przez które rozumie się warunki pogodowe, które nie spełniają warunków określonych w pkt 35 wytycznych Unii Europejskiej w sprawie pomocy państwa w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich w latach 2014–2020, tj. nie spełniają definicji niekorzystnego zjawiska klimatycznego porównywalnego z klęską żywiołową.

 

Obecnie umowy ubezpieczenia zawierane przez producentów rolnych z zakładami ubezpieczeń w większości przypadków obejmują pojedyncze rodzaje ryzyka, a zatem nie obejmują ryzyka występującego w ostatnich latach najczęściej, a powodującego znaczne straty w produkcji, tj. ryzyka suszy. Zatem wprowadzenie obowiązku zawarcia przez producenta rolnego umowy ubezpieczenia od wszystkich wymienionych w ustawie rodzajów ryzyka, w tym suszy, ma na celu umożliwienie zawarcia umowy ubezpieczenia za przystępną cenę.

 

W uwagach Dolnośląskiej Izby Rolniczej do projektu zmiany ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich czytamy, że idea ubezpieczenia 100% upraw i wszystkich siedmiu ryzyk (huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, suszę, ujemne skutki przezimowania lub przymrozki wiosenne) w system obowiązkowych ubezpieczeń jest zdaniem Izby słuszna i spowoduje minimalizację ryzyka strat. - Obawiamy się jednak, że jak zostaną dołożone kolejne 4 ryzyka (huragan, powódź, deszcz nawalny, susza), które w podstawowej taryfikacji są droższe niż 3 wcześniejsze – dużo mniej gospodarstw „załapie się” na dopłaty. Problem dotyczy też limitów dopłat do składek dla zakładów ubezpieczeniowych i taryfikacji na poziomie zakładów ubezpieczeń. Zakłady ubezpieczeń zawierają umowy ubezpieczenia z producentami rolnymi z dopłatami do stawek ubezpieczenia do wyczerpania w danym roku limitu dopłat, których wysokość dla danego zakładu ubezpieczeń określa się w umowach w sprawie dopłat, o których mowa w art. 9 ust. 1. Po wyczerpaniu limitów ubezpieczyciele zaoferują stawki taryfowe na warunkach rynkowych, które tanie nie będą – uważa dolnośląski samorząd rolniczy. Zgodnie z ustawą o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej zakład ubezpieczeniowy ustala stawkę taryfową po dokonaniu oceny ryzyka, a wysokość stawki ma zapewnić wykonanie wszystkie zobowiązania z umów ubezpieczenia i pokrycie kosztów wykonywania działalności ubezpieczeniowej – czyli tania nie będzie .

 

Producenci rolni staną przed dylematem zawarcia umowy bez dotacji, lub zapłaty równowartości 10 euro/ha. Prowadzący produkcję na większą skalę raczej nie podejmą ryzyka nieubezpieczenia – i u nich nastąpi wzrost kosztów produkcji. Producenci prowadzący produkcję na niewielką skalę nie ubezpieczą upraw na warunkach rynkowych. Podwyższenie wysokości opłaty z 2 do 10 euro za 1 ha nie spowoduje wzrostu areału objętego ochroną ubezpieczeniową. Wzrosną jedynie wpływy do budżetów gmin z tytułu wnoszonych opłat przez rolników (w 2019 ubezpieczonych było ok 3,94 mln ha. Ogółem jest ok 14 mln ha UR Przy założeniu, że nieubezpieczonych pozostanie ok 50% UR w kraju tj – 7 mln ha x 10 euro/ha x 4,5 zł/euro = ok 400 mln zł ).

 

- W naszej opinii, w ostatecznym rozrachunku – włączenie obowiązkowych ryzyk: susza, huragan, deszcz nawalny, powódź spowoduje znaczny wzrost kosztów produkcji z 1 ha. Antidotum na to może być tylko jeden zapis – że „obowiązkowość ubezpieczeń 100% upraw” działa do momentu, gdy zakłady ubezpieczeń dysponują środkami z ministerstwa na dopłaty. Jeżeli braknie dopłat, to rolnik może, ale nie musi ubezpieczać się na warunkach rynkowych – czytamy w opinii DIR.

 

Ważnym jest również, że rolnikowi, który nie ubezpieczył 100% upraw będą groziły sankcje przy dopłatach z ARiMR (dotychczas istniał obowiązek ubezpieczenia tylko 50% upraw). - Wiele gospodarstw jest w chwili obecnej na skraju upadku, nie wiadomo, czy wszyscy sobie finansowo poradzą z ubezpieczeniem 100% upraw. Zapewne nie wszyscy to uczynią, zacznie się problem z odbieraniem dopłat, a to już jest równia pochyła dla gospodarstw. Brak jest przy tym gwarancji, że zbyt na produkty rolne będzie odbywał się na korzystnych zasadach cenowych dla rolników. Wszystkie zmiany w tej ustawie mają służyć temu właśnie celowi. O ile oczywiście należy zgodzić się, że rolnicy powinni ubezpieczać wszystkie swoje uprawy, to jednak zapisy niepokoją brakiem konkretów, a przede wszystkim istnieje realna obawa, że dopłaty nie starczą dla wszystkich – uważa DIR.