USD -
3.9415
EUR -
4.2773
GBP -
5.0709
DKK -
0.5732
Naukowcy znaleźli związek między przenoszonymi przez kleszcze bakteriami, a powszechnymi schorzeniami u bydła. Zakażenie wywołane przez kleszcze predysponuje krowy do wystąpienia mastitis, zatrzymania łożyska oraz przemieszczenia trawieńca. Która choroba odkleszczowa okazała się do nich przyczyniać i dlaczego?
Uciążliwe i groźne kleszcze
W ostatnich latach kleszcze i roznoszone przez nie choroby u ludzi i u zwierząt notowane są coraz częściej. Kleszcze w ostatnich dekadach zmieniają swój zasięg występowania i są aktywne już właściwie przez cały rok. Choroby odkleszczowe są niestety zazwyczaj trudne do zdiagnozowania i leczenia. Mimo, że znamy je od dawna, dopiero w ostatnich latach zaczynamy naprawdę rozumieć, jakie spustoszenie mogą powodować w organizmie zwierząt i ludzi.
Jak wynika z najnowszych badań, będących dopiero w procesie publikacji, przenoszone przez kleszcze bakterie mogą mieć związek ze schorzeniami u bydła – takimi jak mastitis, zatrzymanie łożyska oraz przemieszczenie trawieńca. Za winowajcę uznano konkretnie bakterie z rodzaju Anaplasma, powodujące chorobę anaplazmozę. To jedna z najczęściej występujących u bydła na całym świecie chorób odkleszczowych. U bydła spotyka się kilka gatunków Anaplasmy, do których należą m.in. Anaplasma marginale oraz A. bovis. Mimo, że do niedawna niektóre z gatunków tych bakterii występowały tylko w tropikach, w ostatnich latach notuje się je także w Europie.
Bakterie Anaplasma przedostają się do krwi zwierząt wraz z ugryzieniem zakażonego kleszcza. Następnie namnażają się w komórkach krwi, a później atakują wiele narządów. Mogą przenikać także przez łożysko. Klinicznymi objawami anaplazmozy u bydła są m.in. spadek apetytu i produkcji mleka, apatia, podwyższona temperatura ciała, żółtawe zabarwienie błon śluzowych i poronienia. W ciężkich przypadkach zakażenie może skończyć się upadkiem zwierzęcia. Nierzadko jednak zakażenie Anaplasmą ma charakter podkliniczny – nie widać jego wyraźnych objawów i trudno je wykryć. Mimo to może wywoływać niekorzystne procesy w organizmie zwierzęcia.
Z czym wiąże się anaplazmoza bydła?
Badania na temat związku między chorobami odkleszczowymi, a mastitis, zatrzymaniem łożyska i przemieszczeniem trawieńca u bydła przeprowadzono w Brazylii, w regionie intensywnej produkcji mleka. Kleszcze są tam znacznie większym problemem niż w Europie, ze względu na cieplejszy klimat i hodowlę bydła opartą głównie na wypasie. W niektórych regionach Brazylii bakterie Anaplasma wykrywa się u aż 50-90% krów. Większość z nich nie wykazuje objawów zakażenia. Określenie faktycznego wpływu, jaki mają na zdrowie bydła i zyski z jego hodowli są tam szczególnie ważne.
W najnowszych badaniach zakażenie bakteriami Anaplasma i kilku innych patogenów odkleszczowych sprawdzono u 180 krów mlecznych rasy holsztyńskiej. Przetestowano zwierzęta z kilku gospodarstw położonych w północno-zachodniej Brazylii. Przeciwciała wobec Anaplasma maginale wykrywano na poziomie od 27% do 70% stada. Aktywne zakażenie bakteriami stwierdzano u ok. 23%, 30%, lub 82% krów w poszczególnych gospodarstwach. Następnie przez ponad rok nadzorowano zdrowie zwierząt, ewentualne objawy chorób odkleszczowych – oraz przypadki mastitis, zatrzymania łożyska, czy przemieszczenia trawieńca.
Analiza statystyczna ujawniła, że zakażenie Anaplasmą było czynnikiem ryzyka do wystąpienia któregoś z tych schorzeń. Krowy, u których wykryto bakterie Anaplasma miały 52 razy większe ryzyko zatrzymania łożyska po porodzie i zachorowania na mastitis, oraz ok. 6 razy większe ryzyko wystąpienia przemieszczenia trawieńca. Zakażone krowy miały również znacznie obniżoną wydajność mleczną. Naukowcy nie mają jeszcze dokładnego wyjaśnienia, w jaki sposób Anaplasma może przyczyniać się do tych schorzeń. Jednym z możliwych powodów może być silne osłabienie układu odpornościowego krów, co predysponuje do mastitis, oraz uszkadzanie tkanek i osłabianie ich ukrwienia, co może przyczyniać się do zatrzymania łożyska.
Kleszcze to zmora brazylijskich rolników
Wyniki badania pokazują, że profilaktyka przeciwkleszczowa jest niezwykle ważna u bydła mającego dostęp do pastwisk. Chociaż oczywiście w naszych warunkach klimatycznych problem ten nie jest jeszcze bardzo nasilony, warto chronić zwierzęta przed pasożytami. Kleszcze, poza anaplazmozą, przenoszą wiele innych chorób zakaźnych, które negatywnie wpływają na zdrowie bydła, a nawet mogą być przenoszone wraz z mlekiem i zagrażać ludziom – dobrym przykładem jest tutaj borelioza.
Dla brazylijskich hodowców bydła wyniki analizy mają jeszcze większe znaczenie. Straty ekonomiczne związane z chorobami odkleszczowymi są tam bardzo poważne. Jeśli doliczyć do nich również koszty generowane przez mastitis i zatrzymanie łożyska, kleszcze i przenoszone przez nie choroby można uznać za prawdziwą zmorę brazylijskich rolników. W 2014 roku straty powodowane przez tylko jeden gatunek kleszcza oszacowano w Brazylii na 3,24 mld dolarów amerykańskich.
Zatrzymanie łożyska u krów jest bardzo często notowanym schorzeniem w brazylijskich stadach. Dane zebrane z jednego gospodarstwa, na którym obserwowano 900 wycieleń u krów mlecznych w przeciągu 1,5 roku pokazały, że przypadki zatrzymania łożyska spowodowały tam straty na poziomie 9 tys. dolarów amerykańskich. Biorąc pod uwagę, jak często u bydła w Brazylii wykrywa się choroby odkleszczowe, w wielu przypadkach to właśnie one mogą stać za tym kosztownym schorzeniem.
O samym zatrzymaniu łożyska u bydła więcej pisaliśmy tutaj: Zatrzymane łożysko u krowy: usuwać czy zdać się na siły natury?
Dlaczego choroby odkleszczowe są coraz częstsze?
Kleszcze dynamicznie zmieniają swój zasięg występowania na całym świecie, a wraz z nimi wędrują patogeny, których są wektorami. Przykładowo wiele z gatunków bakterii Anaplasma do niedawna spotykanych była tylko w tropikalnych i subtropikalnych regionach. Od kilku lat notuje są je u zwierząt również w Europie. Kleszcze przenoszące choroby groźne dla zwierząt domowych i ludzi spotyka się już nawet w środku dużych miast. Dawniej stanowiły zagrożenie tylko w ciepłych miesiącach roku, dzisiaj świetnie radzą sobie nawet zimą.
Jednym z możliwych powodów zmiany zasięgu i aktywności kleszczy są z pewnością zmiany klimatu – ale nie tylko. Przyczyniać się do tego mogą również inne zagospodarowanie obszarów leśnych i spadek liczebności gospodarzy kleszczy – dużych zwierząt, takich jak sarny - w naturalnych ekosystemach. Popycha to kleszcze do poszukiwania nowych terenów. Coraz więcej obszarów zielonych w miastach i rosnąca liczba psów i innych zwierząt w nich utrzymywana sprzyja zadomowieniu się pasożytów. W zdobywaniu nowych obszarów, państw, a nawet kontynentów pomagają im coraz chętniej i łatwiej podróżujący ludzie, często wraz ze swoimi pupilami, oraz transport zwierząt gospodarskich. Nie ulega wątpliwości, że profilaktyka przeciwkleszczowa – dla ludzi i zwierząt – staje się coraz ważniejsza.
Na podstawie:
Scariot, Claudia Almeida, et al. "Bovine anaplasmosis as a risk factor for retained placenta, mastitis, and abomasal displacement in dairy cattle." Research in Veterinary Science (2022).
