USD -
3.9415
EUR -
4.2773
GBP -
5.0709
DKK -
0.5732
Ziemniaki są jedną z najintensywniej chronionych chemicznie upraw, ze względu na niezwykle groźną chorobę, która w ciągu kilkunastu dni potrafi zniszczyć całą plantację. Warunki do rozwoju zarazy ziemniaka są w tym roku wyjątkowo sprzyjające i aby skutecznie ochronić przed nią ziemniaki należy działać prewencyjnie. Na bieżąco należy także monitorować rozwój stonki, aby żarłoczne larwy nie doprowadziły do gołożerów roślin.
Zaraza ziemniaka jest chorobą, która doprowadziła do klęski głodu w latach 1845-1849 w Irlandii. Zawleczony patogen grzybopodobny z Ameryki doprowadził do zniszczenia plantacji ziemniaków i utraty podstawowego wówczas źródła pokarmu przez kilka lat, w efekcie czego życie straciło około 1,5 miliona Irlandczyków.
Choroba ta w błyskawicznym tempie prowadzi do zamierania liści ziemniaka, czego skutkiem jest drastyczne zmniejszenie plonowania. Patogen ten rozwija się tym lepiej im wyższa panuje wilgotność. Temperatura optymalna do rozwoju zarazy to 15-18°, ale w wyższych temperaturach także dochodzi do niszczenia tkanek przez tego patogena.
Objawy zarazy ziemniaka
Widoczne na liściach ciemniejsze plamy to pierwszy symptom zaatakowanych tkanek przez zarazę ziemniaka. Jest to moment, w którym należy zastosować środki interwencyjne prowadzące do zatrzymania rozprzestrzeniania się choroby na kolejne liście. Plamy te po kilku dniach tracą kolor stając się żółte a następnie brunatne, a liście są widocznie obwiędnięte i zasychają. Niewykonanie zabiegu ochronnego może skutkować całkowitą utratą liści, jeśli nie wystąpi okres suchy w którym następuje zahamowanie choroby
Fot.1. Blednące brzegi liści ziemniaka, a także pojawianie się ciemniejszych plam na liściach to pierwsze objawy zarazy ziemniaka.
Pogoda sprzyja porażeniu
W tym roku w dużej części regionów uprawy ziemniaków występują liczne opady sprzyjające rozwojowi zarazy. Nawet niewielkie deszcze prowadzą do wzrostu wilgotności w gęstym łanie do poziomu 70-90% co stanowi idealne warunki do infekcji roślin. Już w tej chwili należałoby wykonać pierwsze zabiegi ochronne, zapobiegające infekcji.
Skuteczność środków według Euroblight
Euroblight to platforma poświęcona chorobom ziemniaka, na której znajdują się informacje na temat skuteczności środków ochrony roślin w przeciwko ciągle mutującym odmianom zarazy ziemniaka. Znaleźć można tam także modele określające ryzyko infekcji w aktualnych warunkach pogodowych. Dane te są bardzo przydatne do ustalania odpowiedniej strategii zwalczania zarazy ziemniaka, która na intensywnie prowadzonych plantacjach może zawierać nawet kilkanaście zabiegów fungicydowych. Do tego niezbędna jest wiedza o mechanizmach i długości działania poszczególnych substancji, które należy przeplatać, aby nie ułatwiać drogi do uzyskania odporności przez patogena.
Według badań, obecnie najskuteczniejszymi substancjami przeciwko zarazie ziemniaka jest oksatiapiprolina w mieszaninach z innymi substancjami. W Polsce jest dostępna w produkcie Zorvec Entecta, w którym oprócz oksatiapiproliny znajduje się także amisulbrom. Ta mieszanina otrzymała 4,9 na 5 punktów w zakresie skuteczności przeciwko zarazie ziemniaka. Te substancje posiadają zarówno właściwości zapobiegające infekcji, jak i lecznicze. Produkt jednak lepiej pierwszy raz zastosować przed pojawieniem się widocznych objawów, po wystąpieniu warunków korzystnych do rozwoju choroby. Pozwoli to zapobiegać zarazie ziemniaka oraz ograniczy ryzyko powstania odporności. Identyczną, bardzo wysoką skutecznością przeciwko zarazie ziemniaka wg. Euroblightu odznaczała się także mieszanina oksatiapiproliny z bentiawalikarbem, jednak druga z wymienionych substancji zostaje wycofana z użycia w tym roku, więc jest to ostatni sezon na jej zastosowanie. Z produktów dostępnych w Polsce, kolejną pod względem skuteczności jest mieszanina mandipropamidu z cymoksanilem w produkcie Carial Flex. Ta mieszanina posiada skuteczność przeciwko zarazie ziemniaka na poziomie 4,4 pkt na 5 według badań Euroblightu. Sam mandipropamid lub w mieszaninie z difenokonazolem został oceniony na 4,0 pkt. Cyjazofamid w produkcie Ranman Top 160 SC posiada 3,8 pkt w skuteczności zwalczania zarazy. Do zwalczania zarazy przeznaczone są także substacje takie jak fluazynam, chlorowodorek propamokarbu, dimetomorf, zoksamid, ametoktadyna, walifenalat i folpet, które posiadają gorszą skutecznośc przeciwko zarazie, ale mogą być wykorzystywane w szerokim programie zwalczania z innymi substancjami, oraz w sytuacjach, gdy presja choroby nie jest duża.
Fot.2. Niechroniona plantacja przeciwko zarazie może zostać całkowicie zniszczona w ciągu kilkunastu dni.
Ważne rotowanie substancjami
Zaraza ziemniaka, aby została skutecznie powstrzymywana wymaga regularnych zabiegów. Zarodnikowanie patogenu jest ciągłe w trakcie okresu wegetacji, a jego natężenie zależy od warunków pogodowych. Standardowo zabiegi fungicydowe należy powtarzać co ok. 10 dni. Można je opóźnić o 3-4 dni w przypadku zastosowania produktów z oceną 4,9 w zwalczaniu zarazy, a w przypadku częstych deszczy i stosowania słabszych środków należy skrócić czas pomiędzy zabiegami. Niektóre fungicydy można stosować kilkukrotnie w ciągu wegetacji, ale należy pamiętać, aby jak najczęściej zmieniać kolejność ich stosowania. Etykiety niektórych z nich zalecają, aby nie stosować produktów częściej niż 3 razy po sobie, ale jeszcze większą szansę na nieuodpornienie się choroby osiągniemy stosując różne substancje w co drugim zabiegu. Do każdego zabiegu fungicydowego warto dodawać miedź, której aktywne formy są ostatnio bardzo popularne. Delikatne działanie zapobiegawcze przeciwko zarazie potwierdzają badania euroblightu, co dodatkowo może wzmocnić działanie stosowanej mieszaniny. Ze względu na sposób działania, niemożliwe jest uodpornienie się patogenów na działanie miedzi.
Skuteczne zwalczanie stonki
Stonka ziemniaczana jest najgroźniejszym szkodnikiem ziemniaków, której wysokie nasilenie może ogołocić łęciny. Stadium, w którym najlepiej je zwalczać są larwy L1 i L2 czyli zaraz po wykluciu i do około 4-5 mm. W późniejszym okresie larwy w stadium L3 i L4 są bardzo żarłoczne i powodują błyskawiczne uszkodzenia liści. Obecnie występuje zmasowane wykluwanie się stonki z jaj, dlatego należy przystąpić do jej zwalczania. Problemem staje się odporność na insektycydy, nabierana także w trakcie rozwoju. Pyretroidy są obecnie mało skuteczne i powinny stanowić jedynie wspomagający komponent w parze z inną substancją. Można do tego zastosować acetamipryd, który ma działanie systemiczne, a więc działa dłużej. Pobierany przez stonkę w trakcie żerowania na opryskanych roślinach skutecznie będzie ograniczał nasilenie stonki w dłuższym okresie. Znacznie skuteczniejszymi substancjami przeciwko stonce ziemniaczanej są substancje cyjanotraniliprol i chlorotraniliprol w produktach Benevia 100 OD i Coragen 200 S.C. Cyjanotraliliprol posiada szybsze działanie, pozwalające niemal natychmiast po spożyciu przez stonkę zaprzestać jej żerowania. Po zastosowaniu chlorotaliliprolu musi upłynąć do kilku dni zanim stonka nie będzie w stanie żerować. Najdłużej działającą substancją jest cyjanotraliliprol, który zapewnia skuteczność nawet przez 20 dni.
Fot. 3. Stonka wylęga się nierównomiernie, więc wysoką skuteczność zwalczania zapewnią jedynie długo działające substancje systemiczne.
