USD -
3.9415
EUR -
4.2773
GBP -
5.0709
DKK -
0.5732
Cały świat interesuje się wysiłkami Niemiec podejmowanymi w walce z ASF. Jak państwo radzi sobie z opanowaniem epidemii w porównaniu do innych krajów? Czy lata epidemii wirusa w Europie pomogły mu opracować skuteczne strategie?
Niemcy nie powtórzyły sukcesu Czech i Belgii
Eksperci publikują wiele analiz na temat przebiegu epidemii wirusa afrykańskiego pomoru świń (ASF) w Niemczech. Jedna z pierwszych publikacji naukowych na ten temat skupiła się na porównaniu Niemiec z Czechami i Belgią. Sytuacja epidemiologiczna ASF w tych 3 krajach na samym początku wyglądała bardzo podobnie i wszystkie natychmiastowo zareagowały na zagrożenie. Jednak dalsze ich losy potoczyły się zupełnie inaczej.
ASF dotarł do Niemiec stosunkowo późno, bo we wrześniu 2020 roku. Pierwszy przypadek wirusa wykryto u dzika blisko granicy z Polską. Kolejne dwa przypadki pojawiły się w oddalonych od siebie punktach. Niemcy w tym momencie miały jeszcze nadzieję na zaduszenie epidemii w jej ogniskach – podobnie, jak udało się to zrobić w Czechach oraz w Belgii. Niestety plan ten się nie powiódł i wirus ASF wkrótce rozprzestrzenił się na kolejne obszary Niemiec. Prawdopodobnie przyczyną niepowodzenia ogniskowej walki z ASF było znaczne rozprzestrzenienie wirusa w populacji dzików już w momencie wykrycia pierwszego przypadku. Powodem mógł być również ciągły napływ do Niemiec zakażonych dzików z Polski. Więcej na ten temat pisaliśmy tutaj: Dlaczego Niemcy nie pokonali ASF tak jak Czesi i Belgowie?
Czy Niemcy nauczyły się na błędach innych państw?
W niedawno opublikowanej analizie eksperci przyjrzeli się, jak epidemia ASF rozwijała się w Saksonii, kraju związkowym w Niemczech, przez pierwsze 18 miesięcy. Sytuację Niemiec porównali do przebiegu epidemii ASF na Łotwie. Łotwa jako jedno z pierwszych państw w Europie zetknęła się z wirusem. Epidemia ASF wybuchła tam już w czerwcu 2014 roku. W Niemczech wirus pojawił się 7 lat później, jednak wyjściowa sytuacja państw była podobna. Na obszar Saksonii i Łotwy ASF został zawleczony wraz z zakażonymi dzikami z sąsiednich państw. Oba obszary były pod presją związaną ze stale migrującymi dzikami. Jak dalej potoczyła się epidemia w obu krajach? Czy lata epidemii w Europie dobrze przygotowały Niemcy na walkę z wirusem?
Rozpowszechnienie ASF w różnych regionach Saksonii i Łotwy w pierwszych 18 miesiącach epidemii ASF. Po lewej: liczba zakażeń wykryta z aktywnej kontroli ASF, obliczona dla odstrzelonych dzików. Po prawej: z biernej kontroli ASF, obliczona na dla dzików znalezionych martwych, lub odstrzelonych po zauważeniu objawów choroby.
Źródło: Richter, Michael, et al. "The First Eighteen Months of African Swine Fever in Wild Boar in Saxony, Germany and Latvia—A Comparison." Pathogens 12.1 (2023): 87.
Wirus ASF uderzył w Łotwę nieoczekiwanie, mimo że od kilku lat kraj wiedział o potencjalnym zagrożeniu. Ogniska choroby u świń i przypadki u dzików wykryto z sąsiadującą Białorusią w 2013 roku – jednak nie w 2014 przed wybuchem epidemii na Łotwie. Wszystko wskazuje jednak na to, że wirus do Łotwy dotarł właśnie z Białorusi. Pierwsze zakażone dziki znaleziono przy granicy z tym krajem. Łotwa szybko wprowadziła kilka środków kontroli. Między innymi zaczęła wypłacać zachęty finansowe na odstrzał dzików, aby zmniejszyć ich populację. Równocześnie wprowadziła poszukiwanie i usuwanie zwłok dzików ze środowiska, w celu usunięcia źródeł wirusa. 7 lat temu wiedza na temat skutecznych strategii w zwalczaniu ASF była niestety niewielka. Działania podjęte przez Łotwę były niewystarczające.
Dobre przygotowanie na epidemię
Niemcy przygotowywały się na ASF tak naprawdę już od 2014 roku. Wprowadziły wtedy intensywny monitoring wirusa i opracowywały strategie jego kontroli na wypadek wybuchu epidemii. Niemieckie służby weterynaryjne poważnie zaalarmowało wykrycie przypadku ASF w zachodniej części Polski w 2019 roku. Od tego momentu kraj właściwie spodziewał się zawleczenia wirusa, do czego doszło we wrześniu 2020 roku.
Aby uchronić się przed napływem zakażonych dzików z Polski, w Saksonii na granicy z naszym państwem postawiono ogrodzenie pod napięciem. Niemcy mieli nadzieję, że ogrodzenie chociaż w pewnym stopniu opóźni rozprzestrzenianie się wirusa. Niestety zawiodło i kolejne przypadki wirusa u dzików wykryto w Saksonii już w październiku 2020 roku.
Po pierwszym wykryciu dzika zakażonego ASF w powiecie Görlitz we wschodniej Saksonii, zorganizowano intensywne poszukiwania zwłok padłych dzików. Ponadto zbudowano kolejne ogrodzenia, aby ograniczyć lub opóźnić dalsze rozprzestrzenianie się choroby. Rok po pierwszym wykryciu ASF w Saksonii choroba pojawiła się ponownie, w oddalonym od pierwszego punkcie. Uznano, że był to wynik osobnego wprowadzenia wirusa, prawdopodobnie w wyniku działalności człowieka. Obecnie Saksonia, ucząc się na doświadczeniach ukończyła budowę ulepszonego, podwójnego ogrodzenia na granicy z Polską, co być może skuteczniej zabezpieczy ją przed napływem dzików.
Czym różni się sytuacja Niemiec?
Dane epidemiologiczne pokazują, że Łotwa zdecydowanie gorzej poradziła sobie z walką z wirusem ASF. Jako jedno z pierwszych dotkniętych epidemią państw nie mogła skorzystać z unijnych strategii zwalczania choroby u dzików, które opracowano później. Ten sam problem miały w 2014 roku Polska, Litwa i Estonia. Niemcy mogły skorzystać z doświadczeń zdobytych w ciągu 7 lat epidemii i oparły swoje działanie na strategiach Czech i Belgii. Jak już wiemy, nie pomogło to w całkowitym opanowaniu choroby, ale dało lepsze skutki niż w Łotwie i innych nieprzygotowanych państwach.
Lepszą strategię Niemiec w kontroli ASF obrazuje liczba próbek do badań w kierunku wirusa pobrana od dzików w czasie 18 miesięcy epidemii. W Saksonii zebrano ich ponad dwukrotnie więcej niż na znacznie większym obszarze Łotwy. Poza tym dane wskazują na to, że w Saksonii znacznie systematyczniej prowadzono poszukiwania i usuwanie zwłok dzików ze środowiska. To niezwykle ważny element kontroli wirusa. Badania z różnych państw pokazują, że większość zakażeń wykrywa się u znalezionych, padłych dzików. Znacznie mniej przypadków choroby dotyczy dzików odstrzelonych. Oba państwa zwiększyły wysiłki w monitoringu choroby po ok. 13 miesiącach epidemii, kiedy było już jasne, że zwalczenie ASF nie będzie proste.
Na górze: szacunkowa liczba odstrzelonych dzików/km2 w różnych regionach Saksonii obliczona na podstawie danych z sezonu łowieckiego 2020–2021. Poniżej: szacunkowa liczba dzików/km2 w różnych regionach Łotwy obliczona na podstawie danych z sezonu łowieckiego 2014–2015.
Źródło: Richter, Michael, et al. "The First Eighteen Months of African Swine Fever in Wild Boar in Saxony, Germany and Latvia—A Comparison." Pathogens 12.1 (2023): 87.
Łotwa nie zastosowała na granicy z Białorusią lub między poszczególnymi regionami kraju ogrodzeń w celu zatrzymania rozprzestrzeniania się z ASF. W 2014 roku nie opracowano jeszcze tej strategii kontroli wirusa. Większość ognisk choroby u świń na Łotwie wybuchła w małych gospodarstwach z dość niskim poziomem bioasekuracji. W Saksonii tego rodzaju gospodarstwa trzody chlewnej są rzadsze, co również mogło pomóc ograniczyć epidemię.
W Saksonii ASF rozprzestrzenia się wolniej niż na obszarze Łotwy, mimo mniejszego obszaru i większego zagęszczenia populacji dzików. Jednak zwłoki dzików zarażonych ASF są nadal regularnie wykrywane w Saksonii. Państwo jest też stale narażone na wprowadzenie choroby do nowych regionów przez człowieka. Do tej pory żadnemu krajowi o porównywalnej sytuacji epidemiologicznej co w Niemczech nie udało się skutecznie wyeliminować ASF. Wirus afrykańskiego pomoru świń jest przebiegły i nie wydaje się, aby w najbliższym czasie udało się go zwalczyć, nawet za pomocą najlepszych strategii.
Na podstawie:
Richter, Michael, et al. "The First Eighteen Months of African Swine Fever in Wild Boar in Saxony, Germany and Latvia—A Comparison." Pathogens 12.1 (2023): 87.
