USD -
3.9415
EUR -
4.2773
GBP -
5.0709
DKK -
0.5732
Lubię czasem zrobić malutki test tarasowy. Zwłaszcza na zagranicznych gościach. W wiosenny poranek przysiąść sobie w ogrodzie i z tarasu posłuchać śpiewy trzech gatunków skowronków: polnego Alauda arvensis, lerki Lululla arborea i dzierlatki Galerida cristata.
Pierwszy śpiewa na polu tuż przy domu, lerka sto metrów dalej pod lasem, a dzierlatka z tyłu domu na ruderalnym kawałku niezabudowanych działek budowlanych z roślinnością ruderalną. Wszystko pewnie przez dawne wspomnienia związane z pracą nad doktoratem, kiedy to pod Wolsztynem badałem gatunki krajobrazu rolniczego. Początkowo chciałem zajmować się wyłącznie skowronkiem polnym i funkcjami jego fantastycznego śpiewu. Niestety znajdowanie gniazd, a zwłaszcza wysokie drapieżnictwo, skutecznie odwiodły mnie od tego pomysłu. Jako ślad pozostały jedynie drobne publikacje poświęcone różnym aspektom życia skowronka i wplatanie tego gatunku nieco okazyjnie do innych prac, przede wszystkim poświęconych drapieżnictwu i fenologii. Nadmienię przy okazji, że pesymistyczne przewidywania niestety się sprawdziły, a populacje tego gatunku tak na mojej dawnej powierzchni badawczej, jak i w całej Polsce, charakteryzują się silnymi spadkami liczebności populacji.
Skowronek borowy Lullula arborea, foto Cezary Korkosz
Prawdę mówiąc myślałem, że już do prac nad skowronkiem nigdy nie powrócę, to w myśl starego porzekadła nigdy nie mów nigdy, odezwali się do mnie koledzy z dwóch chińskich uniwersytetów – w Changchun i Hulunbuir – i zaproponowali wspólne analizy danych dotyczących znaczenia skowronka jako gatunku wskaźnikowego. Z miłą chęcią się zgodziłem, chociaż wybór padł na dość szczególnego skowronka – kalandrę mongolską Melanocorypha mongolica, a wyniki właśnie ujrzały światło dzienne w czasopiśmie Avian Research - praca ukazała się w otwartym dostępie, zatem PDF jest tutaj - kliknij.
W skrócie, badania prowadzono w Mongolii Wewnętrznej, gdzie opisywano całe zgrupowania ptaków lęgowych, a ich parametry korelowano z występowaniem kalandry mongolskiej, pięknego, charyzmatycznego i charakterystycznego ptaka stepów. Testowaliśmy hipotezę, że ten skowronek jest dobrym wskaźnikiem różnych aspektów całościowej różnorodności ornitofauny (różne miary różnorodności biologicznej taksonomicznej, funkcjonalnej i filogenetycznej). Zidentyfikowaliśmy wskaźniki lęgowych zgrupowań ptaków za pomocą analizy wartości wskaźnika IndVal i zbadaliśmy różnicę składu gatunkowego pomiędzy poszczególnymi zgrupowaniami. Kalandra mongolska wykazała najwyższą wartość wskaźnika IndVal w porównaniu z innymi potencjalnymi wskaźnikowymi gatunkami ptaków. Na przykład bogactwo gatunkowe ptaków jest znacznie wyższe na stanowiskach z kalandrą, a jej występowanie było negatywnie skorelowane z liczebnością gatunków, bogactwem funkcjonalnym, wskaźnikami entropii i różnorodnością filogenetyczną. Zatem ten mongolski skowronek jest odpowiednim gatunkiem wskaźnikowym dla ptasiej różnorodności biologicznej na stepach. Jest bardzo charakterystyczny, łatwy do monitorowania i odpowiedni dla nauki obywatelskiej, tak więc jego występowanie może dostarczyć przydatnych informacji na temat jakości siedlisk.
Mamy nadzieje rozwijać nasze pomysły, ale jak to będzie pokaże czas i dostępność środków na badania.
Skowronek polny Alauda arvensis, foto Cezary Korkosz
Ja o szczęście proszę wioski
Bom ja śpiewak Matki Boskiej!
A gdy ludziom dobrze, czule,
To i ja się gdzieś przytulę.
Wincenty Pol, Skowronek
Literatura uzupełniająca:
Donald, P. (2010). The skylark. Bloomsbury Publishing.
Krajewska, A., & Mizera, T. (2010). Changes in breeding populations of six farmland bird species in western Poland between 1987 and 2007. Polish Journal of Ecology, 58(3), 593-597.
Kwieciński, Z., Morelli, F., Antczak, M., Hromada, M., Szymański, P., Tobolka, M., ... & Tryjanowski, P. (2016). Seasonal changes in avian communities living in an extensively used farmland of Western Poland. European Journal of Ecology, 2(2), 9-18.
Tryjanowski, P. (1995). Sposoby zdobywania pokarmu przez skowronka [Alauda arvensis L., 1758] w okresie legowym. Przegląd Zoologiczny, 39(1-2), 115-117.
Tryjanowski, P. (2000). Changes in breeding populations of some farmland birds in W Poland in relation to changes in crop structure, weather conditions and number of predators. FOLIA ZOOLOGICA, 49(4), 305-315.
Tryjanowski, P. (2000). Ground song of the Skylark Alauda arvensis: frequency, temporal distribution and habitat dependence. VOGELWELT, 121(1), 49-50.
