USD -
4.0474
EUR -
4.3323
GBP -
5.0670
DKK -
0.5808
Większość krów dożywa tylko 2-3 laktacji. Co sprawia, że decyzje o brakowaniu podejmuje się tak wcześnie? Badania pokazują, że dłuższe użytkowanie krów jest bardziej opłacalne.
Intensywne, ale krótkie użytkowanie
Długość produkcyjnego życia krów mlecznych jest niezwykle krótka w porównaniu z ich naturalną, możliwą długością życia. Aby uniknąć strat finansowych, hodowcy podejmują decyzję o uboju krów w momencie gdy pogarsza się ich kondycja, zdrowie - oraz wydajność produkcyjna. Jednak wymiana starszych krów na jałówki zastępcze może być kosztowna. Dlatego zarówno w interesie zwierząt, jak i hodowców, jest wydłużenie okresu przydatności produkcyjnej krów.
Okres życia produkcyjnego krów to czas od pierwszego wycielenia (w wieku ok. 2 lat) do końca użytkowania. Zazwyczaj krowy produkują mleko przez 80–90% tego okresu. W pozostałym czasie są w okresie zasuszenia i przygotowywane są do kolejnego wycielenia. Obecnie w intensywnych systemach produkcji krowy mleczne dożywają średnio 2-3 laktacji. Naturalna długość życia bydła mlecznego wynosi jednak około 20 lat. Co sprawia, że w intensywnej hodowli decyzje o uboju podejmuje się tak wcześnie?
Najczęstsze przyczyny brakowania
W intensywnych systemach chowu krowy pozostają w stadzie, jeśli zacielą się w przewidzianym terminie, unikną zapalenia wymienia, kontuzji, mają zdrowe racice i produkują zadowalające ilości mleka. Do najczęstszych przyczyn brakowania krów należą bowiem:
- niska płodność
- zapalenie wymienia
- choroby racic, kulawizny
- niska wydajność mleczna
- choroby metaboliczne
- choroby związane z układem pokarmowym
- wypadki losowe
Trzeba pamiętać, że hodowcy stosują różne kryteria decydujące o tym, czy krowa powinna być dalej użytkowana. Zależy to głównie od systemu chowu i standardów produkcji (np. chów bez antybiotyków). Przykładowo, w gospodarstwach ekologicznych najczęstszą zgłaszaną przyczyną brakowania krów jest zły stan zdrowia wymion, podczas gdy w gospodarstwach konwencjonalnych – niska płodność. Na decyzję o uboju wpłynąć może również to, czy hodowca dysponuje jałówkami remontowymi.
Najwyższa wydajność w piątej laktacji
Badania pokazują, że wysokowydajne krowy mleczne osiągają swój pełny potencjał produkcyjny dopiero w piątej laktacji. Niestety wiele z nich jest brakowanych jeszcze przed zakończeniem trzeciej laktacji. Powstaje więc pewien paradoks – hodowcy chcą mieć w swoich stadach krowy z jak najlepszą genetyką i predyspozycjami do produkcji mlecznej. Jednak zwierzęta zazwyczaj nie mają wystarczająco dużo czasu, aby je ujawnić.
Badania pokazują, że krowy w pierwszej laktacji produkują ok. 80-85% mleka, jakie mogłyby wyprodukować w trzeciej lub dalszej laktacji. Dlatego niekorzystne jest utrzymywanie zbyt wielu młodych krów. Eksperci uważają, że optymalne pod względem ekonomicznym jest stado, w którym znajduje się 30% krów w pierwszej laktacji, 30% w drugiej i 40% w trzeciej, lub kolejnej, laktacji.
Obecna tendencja do utrzymywania młodszych stad bydła jest dyktowana nastawieniem na wysoką wydajność reprodukcyjną krów. Efektywny rozród, zwłaszcza od kiedy popularne stało się stosowanie nasienia seksowanego, prowadzi do nadwyżki jałówek zastępczych. Nadwyżka ta może prowadzić do zbyt wczesnego podejmowania decyzji o uboju starszych, produktywnych krów. W optymalnej sytuacji gospodarstwa powinny utrzymywać tylko niewielką nadwyżkę jałówek – dostosowaną do przewidywanego, optymalnego odsetka brakowań.
Sęk w tym, że odchów jałówek jest kosztowny. Szacuje się, że dopiero średnio po dwóch pełnych laktacjach jałówka „spłaca” zainwestowane w nie pieniądze i zaczyna przynosić zyski. Ponieważ większość krów jest poddawana ubojowi w trzeciej laktacji - zarabiają na gospodarstwo przez stosunkowo krótki okres. Dlatego czasami bardziej opłaca się sprzedawać nadwyżki jałówek, a inwestować więcej w profilaktykę i zdrowie starszych krów, tak aby miały szansę dożyć czwartej, piątej - a nawet szóstej - laktacji.
Jak zapobiec zbyt wczesnemu brakowaniu?
Głównym przyczynom wczesnego brakowania krów mlecznych, zwłaszcza kulawiznom i zapaleniom wymienia, można zapobiegać przez poprawę warunków życia zwierząt. Niezwykle ważne są higiena otoczenia, odpowiednie podłoże i wygodne legowiska, jak również wysokiej jakości pasza i woda. Szczególny nacisk powinno się kłaść na monitoring i profilaktykę problemów zdrowotnych, w tym prowadzenie dobrego programu szczepień. Wykrywanie chorób jeszcze wtedy, gdy są podkliniczne i nie przejawiają wyraźnych objawów, może pomóc szybko je eliminować.
Warto zwrócić uwagę na to, że bardzo negatywny wpływ na stan zdrowia krów, a w efekcie na długowieczność stada, ma nadmierna gęstość obsady. W przepełnionych oborach krowy nie mają swobodnego dostępu do legowisk i stołu paszowego. W efekcie więcej czasu spędzają bezproduktywnie, w pozycji stojącej. Wydłużony czas stania może skutkować kulawiznami i zmniejszoną wydajnością mleczną w stadzie. Przy dużym zagęszczeniu zwierząt pojawiają się również problemy z higieną otoczenia (szybsze gromadzenie się odchodów), co predysponuje do problemów z racicami i mastitis, a także ze stresem cieplnym, wpływającym negatywnie na produkcję mleka i odporność zwierząt.
Więcej na ten temat długowieczności krów:
Dłuższe życie krów mlecznych oznacza większe zyski.
Dłuższe życie krów sprzyja ochronie klimatu.
Źródła dostępne u autorki
