KRIR: Tucz nakładczy ma dewastujący wpływ na cenę żywca wieprzowego

Zdaniem Krajowej Rady Izb Rolniczych, sieci detaliczne powinny być włączone w program odbudowy pogłowia, już na początkowym etapie jego tworzenia. Jednakże powinno się stworzyć mechanizmy zapobiegania wykorzystania przewagi kontraktowej przez sieci, ponieważ to one wywierają presję cenową na ubojnie i hodowców. 

 

W związku z przesłanymi do biura Krajowej Rady Izb Rolniczych założeniami do Programu Odbudowy Pogłowia Świń, samorząd rolniczy przekazał swoje uwagi.

 

Wg KRIR w charakterystyce sektora i rynku mięsa wieprzowego należałoby dokonać bardziej szczegółowej analizy wpływu tuczy nakładczych na pozostałych operatorów rynku. Zdaniem niezależnych producentów, ten system ma dewastujący wpływ na cenę, po której skupowany jest żywiec. Producenci prosiąt obawiają się również tego, że nawet jeśli rozwiną produkcję to nie będą mieli jej gdzie sprzedać ponieważ tuczarnie otrzymują od kontraktorów materiał pochodzący głównie z zagranicy. Należy określić definicję tuczu kontraktowego oraz podać praktyki w nim stosowane.

 

Według danych Eurostatu wielu konsumentów w Europie deklaruje zmniejszanie konsumpcji mięsa w Europie. Dlatego powinno się położyć się większy nacisk na promowanie spożycia mięsa oraz zachęcania rolników do wdrażania systemów certyfikacji. Ponadto pominięto kwestie dotyczące dobrostanu jako kryterium zakupu mięsa przez konsumentów. Komisja Europejska pracuje nad nowymi, obowiązkowymi standardami, które zakładają między innymi ograniczenia w chowie klatkowym oraz zwiększenie dostępnej powierzchni dla poszczególnych gatunków zwierząt. Mają one obowiązywać od 2025 roku i będą generowały dla producentów dodatkowe koszty inwestycyjne przy jednoczesnym spadku przychodów.

 

Sieci detaliczne powinny być włączone w program odbudowy pogłowia

 

Bardzo skrótowo opisano wpływ sieci detalicznych na łańcuch wieprzowy w formie presji cenowej. Zdaniem KRIR, sieci detaliczne powinny być włączone w program odbudowy pogłowia, już na początkowym etapie jego tworzenia. Jednakże powinno się stworzyć mechanizmy zapobiegania wykorzystania przewagi kontraktowej przez sieci, ponieważ to one wywierają presję cenową na ubojnie i hodowców. Istotne jest również promowanie wśród producentów trzody chlewnej różnych form współpracy np. tworzenia spółdzielni, grup producenckich w celu utworzenia zakładów ubojowych oraz przetwórstwa mięsnego, które będą pozyskiwały surowiec lokalnie. Należy również stworzyć odpowiednie środowisko prawne wsparte odpowiednimi środkami finansowymi, które przyspieszyłoby taką formę współpracy.

 

Część opisowa zupełnie pomija analizę stanu polskiej hodowli zarodowej i polskich ras takich jak WBPczy PBZ. Te rasy cechuje bardzo wysoka jakość kulinarna mięsa i mogłyby stać się podstawą odbudowy pogłowia zwłaszcza dla gospodarstw rodzinnych. Kwestia rozwoju hodowli tych ras powinna być przedmiotem strategii.

 

Należy bardziej opisać kwestię globalizacji sektora uboju i przetwórstwa mięsa. Pomimo istnienia ciągle dużej liczy podmiotów to tylko kilka z nich odgrywa znacząca rolę w skupie i uboju trzody chlewnej i są to w większości podmioty z kapitałem zagranicznym. Przedstawiciele tego sektora powinni być włączeni w program odbudowy pogłowia.

 

W Programie należy uwzględnić gospodarstwa utrzymujące mniej niż 50 świń w ujęciu średniorocznym w szczególności w ramach Interwencji 1.10.3 Inwestycje zapobiegające rozprzestrzenianiu się ASF. Projekt nie odnosi się do odbudowy stad trzód chlewnej w małych gospodarstwach. Zwiększenie pogłowia bez dodatkowych środków można osiągnąć poprzez uelastycznienie przepisów w zakresie identyfikacji i bioasekuracji zwierząt w małych gospodarstwach.

 

Co z rekompensatami za ASF?

 

Priorytetem programu musi być ustabilizowanie sytuacji rynkowej poprzez dwa działania. Po pierwsze należy wdrożyć precyzyjny program wypłaty rekompensat dla rolników, którzy nie ze swojej winy znaleźli się w strefie czerwonej ASF, a po drugie należy utrzymać, w perspektywie średniookresowej system dopłat do produkcji w cyklu zamkniętym. Obecne istnieje wsparcie do pogłowia loch, który jest pozytywnie oceniany przez hodowców i powinien być utrzymany. Wsparciu powinny również podlegać gospodarstwa prowadzące tucz krajowych prosiąt.

 

W związku z ciągłymi przypadkami i ogniskami ASF oraz w kontekście odbudowującego się pogłowia dzików należy zwiększyć nakłady na służby weterynaryjne oraz bioasekurację. Należy wprowadzić ciągły nabór wniosków na refundację kosztów ponoszonych na zabezpieczenie ferm przed ASF oraz wprowadzenie wyższej refundacji poniesionych kosztów dla małych stad, poprzez zróżnicowanie zwrotu w zależności od pogłowia.

 

W zakresie tzw. rekompensat, do tej pory rolnicy czekają na poprawę sytuacji wynikającej z uchyleniem wyrównania kwoty dochodu uzyskiwanego za sprzedaży świń za I kwartał 2022 roku w związku z ASF, mimo że rozporządzenie uchylające te odszkodowania zostało przyjęte z naruszeniem zasady "prawo nie działa wstecz", bo 4 stycznia 2022 roku (opublikowane w dzienniku ustaw 12 stycznia 2022 roku) czyli już po rozpoczęciu kwartału. W efekcie hodowcy trzody chlewnej, utrzymujący trzodę chlewną w strefach z ograniczeniami w związku Z ASF, którzy sprzedali trzodę chlewną w I kwartale 2022 roku (sprzedaż tuczników następowała poniżej kosztów produkcji w cenie 3,50 zł/kg żywca) popadli w spiralę długów wobec firm paszowych i banków. Gdyby rolnicy nie byli zapewnieni publicznie o kontynuacji programu (wyrównania kwoty utraconego dochodu do 30 czerwca 2023 roku) to po pierwsze nie wyraziliby zgody na przesunięcie terminów sprzedaży świń z grudnia 2021 roku, na styczeń 2022 roku, a po drugie przy tak niskich cenach sprzedaży (3,5 zł/kg żywca w I kwartale 2022 roku), nie zasiedlaliby chlewni warchlakami, próbując przeczekać ten ciężki okres.

 

Program przewiduje wsparcie finansowe w postaci 15-letnich kredytów preferencyjnych z przeznaczeniem na budowę i  modernizację chlewni (pomoc UE) i dotacje (pomoc krajowa) które mogą być przeznaczone na: zakup i instalację  wyposażenia. Jak stwierdza strategia - Planowana kwota dotacji na realizację programu w 2024 r. - 250 mln. zł (obecnie MRiRW nie posiada takich środków w projekcie budżetu państwa na 2024 r.], Przy założeniu, że programem w pierwszym roku ma być objętych ok. 50 rolników (pilotaż), to przy zakładanym budżecie programu wynoszącym 250 mln zł maksymalna kwota dotacji na jednego beneficjenta może wynieść 5,2 mln zł, to jest 65% z kwoty 8 mln zł. Kredyt i dotacja mogą być wykorzystywane łącznie bądź rozdzielnie (np. jeśli rolnik dysponuje obiektem i ma zamiar wznowić/zwiększyć produkcję świń - wówczas skorzysta tylko z dotacji). Przy tak konstruowanym założeniu, należy określić według jakich kryteriów nastąpi przyznawanie dotacji i czy nastąpi zastosowanie wskaźnika redukcyjnego czy też "pierwszego lepszego", bo przy 250 mln złotych siłą rzeczy albo kwota indywidualnej dotacji albo liczba beneficjentów będzie musiała być zredukowana."

 

 

Źródło: KRIR