Tucz kontraktowy nadal zbiera żniwo. Wątłe warchlaki, podpisane weksle i licytacja majątku

Niedawno UOKiK podał informację, że wszczął postępowanie wobec firm stosujących tzw. tucz kontraktowy, które mogą w nieuczciwy sposób wykorzystywać swoją przewagę kontraktową wobec hodowców trzody chlewnej. Jedna z kancelarii prawniczych z Warmii i Mazur wysłała Urzędowi zawiadomienie, w którym jak na tacy podaje przykład poszkodowanego przez ten mechanizm. Rolnik, świadczący usługi tuczu kontraktowego, pozostał z długami, a jego majątek prawdopodobnie będzie licytowany.

Kancelaria radcy prawnego Michała Pietrzaka, we współpracy z posłem na Sejm, wiceprzewodniczącym klubu parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości Michałem Wypijem, złożyła, w oparciu o ustawę z dnia 15 grudnia 2016r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej, zawiadomienie dotyczące wadliwych praktyk do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Dotyczą one umów tuczu kontraktowego, przerzucającego ryzyko gospodarcze na rolników, a także zawierania w ww. umowach, kontrowersyjnych klauzuli bądź zabezpieczeń wekslowych.

Zawiadomienie do UOKiK dotyczy osoby z województwa warmińsko-mazurskiego, która podjęła się tuczu zwierząt w tej formule. UOKIK w chwili obecnej prowadzi, niezależnie od tego zgłoszenia, na podstawie tzw. ustawy o przewadze kontraktowej (Ustawy z dnia 15 grudnia 2016r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (Dz. U. 2017 poz. 67), dwa postępowania dotyczące wykorzystywania swojej przewagi gospodarczej przez duże podmioty nad rolnikami.

Kancelaria prowadzi sprawę rolnika z województwa warmińsko- mazurskiego, który został poszkodowany na podstawie umowy tuczu kontraktowego. Ażeby tucz kontraktowy przyniósł korzyści obu stronom umowy, każda z nich musi wywiązywać się w pełnym zakresie z przyjętych na siebie obowiązków oraz trzymać się standardów produkcji tuczu. Firma dostarczająca tucz pozwała rolnika w dwóch postępowaniach o zapłatę kwoty tytułem zawartej umowy.

Proceder przejawia się tym, iż firma dostarczającą warchlaki zobowiązuje się dostarczyć określony ich rzut o określonej ilości zwierząt. Jednocześnie zwierzęta powinny charakteryzować się dobrym stanem zdrowia. Rolnik wydzierżawia/udostępnia dla celów odchowania zwierząt swoją infrastukturę i rozpoczyna ich hodowlę. Całość umowy zabezpieczona zostaje wekslem in blanco. Strony ze względu na wielkość tuczu i ilość rzutów są w stanie przewidzieć potencjalne zyski. Następnie pojawiają się problemy po stronie dostawcy, który zaczyna znacznie zwlekać z dostawą kolejnych rzutów, przez co w ostatecznym rozrachunku rolnik jest w stanie oddać mniej świń. Dalej rzuty, który są dostarczane, składają się ze zwierząt o wątłym zdrowiu, a znaczna część z nich pada. Tym samym rolnik musi się liczyć z większymi kosztami utrzymania zwierząt, ich leczenia i odchowania. Po ostatecznym rozliczeniu transakcji przewidywane zyski są znacznie mniejsze niż obie strony zakładały. W związku z czym dostawca na podstawie weksla obciąża rolnika za potencjalne straty, mimo, iż de facto dostawca sam przyczynił się do mniejszego zysku.

W tym konkretnym przypadku mechanizm dokładnie tak zadziałał. Poszkodowany wynajął infrastrukturę pod tucz od osoby trzeciej. Wg założeń umowy rolnik miał zarobić 50 zł na odchowanym warchlaku. Strony uzgodniły, że płatność będzie następowała w terminie 110 dni od daty wystawienia faktur. Oczywiście konieczne było podpisanie weksla in blanco, który miał zabezpieczać spółkę świadczącą tucz przy ewentualnym dochodzeniu roszczeń. Kłopoty pojawiły się już na początku. Większość warchlaków dostarczonych do tuczu cechowała się wątłym zdrowiem, co generowało zwiększone koszty usług weterynaryjnych. Mimo dobrej opieki nad zwierzętami, padło ok. 30 proc. warchlaków. Koszty utraty zwierząt i ich utylizacji jak również ich wcześniejszego leczenia musiał pokryć świadczący usługę tuczu. Dodajmy, iż prowadzący tucz mógł kupować paszę tylko od jednego, wskazanego przez zleceniodawcę, podmiotu. Co więcej, odbiór tuczników nie odbywał się zgodnie z wyznaczonym terminem 7 dni od zakończenia tuczu. Zwłoka wynosiła nawet po kilkadziesiąt dni. Wstawianie warchlaków powinno być realizowane bez zbędnej zwłoki, a tymczasem wynajmowana chlewnia w ten sposób stała pusta nawet po 2-3 miesiące. Poszkodowany popadł w tarapaty finansowe i aby kontynuować usługę był zmuszony do zaciągnięcia pożyczki. Sprawa kończy się tak, że spółka w końcu ucieka się do skorzystania z weksla i przed sądem domaga się zwrotu udzielonej pożyczki. Sąd wydaje nakaz zapłaty i tym samym finansowo niszczy gospodarstwo, a rolnikowi grozi licytacja majątku.

- W mojej ocenie mechanizmy prawne umożliwiają skuteczną walkę z nieuczciwym traktowaniem przez duże podmioty gospodarcze rolników – uważa Michał Pietrzak. - Powoływana ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi jest ustawą, która weszła w życie niedawno, niemniej daje duże uprawnienia dla UOKiK w związku z czym należy się spodziewać, iż wobec nierzetelnych kontrahentów prowadzone będą kary, skutkujące ograniczeniem procederu. Także zwykłe normy kodeksu cywilnego umożliwiają skuteczną obronę przed niezasadnym obciążaniem rolników płatnościami, wynikłym z zawinienia po stronie dostawców. Niemniej dla gospodarstw rolnych istotna jest płynność finansowa oraz uzyskiwanie zysków, stąd nawet przy najlepszych przepisach, wciąż w jakiejś mierze będziemy jedynie minimalizować straty dla gospodarstwa gdyż zysk uzyskany po dłuższym czasie nie przełoży się na realny dobrobyt rolnika. Stąd też wskazanym jest żeby UOKiK odgórnie monitorował i tępił przypadki wykorzystywania przewagi kontraktowej w celu ograniczenia przypadków wskazanych praktyk, co przełoży się na prewencyjną ochronę gospodarstw rolnych. Stąd też złożone na rzecz konkretnego gospodarstwa zawiadomienie. Wreszcie pod rozwagę należy wziąć, to co zostało przez naszą stronę w szczególności zaakcentowane - czyli zabezpieczenie umowy poprzez zobowiązanie rolnika do wystawienia weksla in blanco na okoliczność ryzyka skutecznej realizacji umowy, mimo iż od określonego działania remitenta (tj., osoby na rzecz której wystawiono weksel) zależy możliwość skutecznej realizacji umowy. Weksel ze swej natury powinien być oderwany od samej istoty transakcji. Tymczasem w omawianym przypadku zabezpiecza transakcję niepewną, której realizacji zależy od zachowania remitenta – wyjaśnia Michał Pietrzak.

Autor: Paweł Hetnał

Paweł Hetnał – absolwent Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej. Wieloletni dziennikarz portali i gazet lokalnych z terenu Podbeskidzia.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Najnowsze artykuły autora:

• 30.10.2020 Ceny skupu zbóż, kukurydzy, oleistych i strączkowych: podwyżki wyraźnie wyhamowały
• 30.10.2020 Ceny skupu kurczaka i sprzedaży tuszki: średnia stawka za brojlera zmierza do granicy 3 zł/kg
• Cena duńskich warchlaków znacznie spadła
• Cenowa stagnacja na duńskim rynku tuczników
• Za Odrą bez zmian. Cena niemieckich tuczników ani drgnie