USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Kaszel, katar, charczenie, wypływ wydzieliny z nosa lub oczu – to trudne do pominięcia objawy zakażenia układu oddechowego. U ptaków mogą być spowodowane przez cały szereg wirusów, bakterii i grzybów. Przedstawiamy najważniejsze z nich.
Najczęstsze choroby wirusowe
Zapobieganie i zwalczanie chorób wirusowych w stadach drobiu opiera się na solidnej bioasekuracji i dobrym programie szczepień ochronnych. Do wirusów, które stanowią największy problem w komercyjnej hodowli należą:
Zakaźne zapalenie oskrzeli (IB – Infectious Bronchitis) - to choroba powodująca spore straty ekonomiczne, która rozprzestrzenia się między ptakami drogą kropelkową, przez kontakt ze skażoną ściółką, paszą, sprzętem czy odchodami. Patogen mogą roznosić dzikie ptaki oraz szczury i myszy. Zawlec na fermę można go też nieświadomie przez zanieczyszczoną odzież, obuwie, czy pojazdy. Wirus może przechodzić do jaj, w wyniku czego zamierają zarodki. Zdarza się również, że wirusem zanieczyszczone są tylko skorupy jaj – pisklęta ulegają wtedy zakażeniu zaraz po wykluciu.
Na ciężkość objawów zakażenia IBV wpływa stan odporności stada i warunki środowiskowe. Do typowych objawów należą:
- Spadek spożycia paszy i wody
- Wodnista wydzielina z oczu i nozdrzy
- Duszność, charczenie
- Zmniejszona produkcja jaj
- Jaja ze zniekształconą, cienką skorupą
Zakaźne zapalenie krtani i tchawicy (ILT - infectious laryngotracheitis) – powodowane przez herpeswirusa ILTV. Najbardziej podatne na tę chorobę są ptaki w wieku 14 tygodni i starsze. ILT przenosi się w podobny sposób, co zakaźne zapalenie oskrzeli. Zakażeniu nie ulega zarodek w jaju. Ptaki, które przechorują ILT stają się nosicielami choroby do końca życia.
Do typowych objawów ILT należą:
- Wodnista wydzielina z oczu i nozdrzy
- Kaszel, kichanie, potrząsanie głową
- Wyciąganie głowy i szyi
- Świszczący, bulgoczący dźwięk przy wdychaniu powietrza
- Zapalenie spojówek
- Zahamowanie wzrostu
- Biegunka
- Skrajne wyczerpanie
Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy indyków (TRT – turkey rhinotracheitis) oraz zespół dużej głowy kur (SHS – swollen head syndrome) – ich przyczyną jest ptasi pneumowirus, który przenosi się między ptakami drogą kropelkową i przez kontakt ze skażonymi materiałami, podobnie jak IB oraz ILT. Zakażeniu nie ulega zarodek w jaju. Chorobę często wikłają zakażenia bakteryjne.
Do typowych objawów TRT i ILT należą:
- Spadek apetytu
- Wydzielina z nosa
- Kaszel, kichanie
- Zapalenie spojówek
- Obrzęk zatok i tkanek wokół oczu, w poważniejszym stadium widoczny jako obrzęk głowy
- Zahamowanie wzrostu
Rzekomy pomór drobiu, Choroba Newcastle (ND - Newcastle disease) – to choroba wywoływana przez paramyksowirusa, który przenosi się na fermy i między ptakami podobnie do wspomnianych wyżej wirusów. Ważnym źródłem patogenu są dzikie ptaki. Wirus ND przechodzi do jaj, a zakażone zarodki zazwyczaj zamierają przed wykluciem.
Rzekomy pomór drobiu może mieć łagodny lub ostry przebieg, w zależności od szczepu wirusa i jego zjadliwości. Śmiertelność ptaków może wynosić od 10% do 80%. Objawy zazwyczaj pojawiają się nagle:
- Kaszel, kichanie
- Ochrypłe ćwierkanie (u piskląt)
- Wodnista wydzielina z oczu i nozdrzy
- Duszność (łapanie tchu)
- Potrząsanie głową
- Obrzęk głowy
- Sinica grzebienia
- Objawy nerwowe: drżenie, paraliż, skręcenie szyi
- Dramatyczny spadek produkcji jaj
- Zahamowanie wzrostu
- Biegunka
Objawy rzekomego pomoru drobiu (Newcastle disease). (a) zniekształcone jaja (Pillar, 2010); (b) krwotok w tkankach okolicy głowy (Herenda i Chamber, 1994); (c) zielona wodnista biegunka (Lucas i Jamroz, 1961); (d) sinica grzebienia (Admin, 2017). Źródło: Ashraf, A., et al. "Status updates of Newcastle disease and amelioration effects of medicinal plants against Newcastle disease virus: A review." Acta Virol 62.1 (2018): 3-15.
Najważniejsze choroby bakteryjne
Chociaż w przypadku większości chorób bakteryjnych drobiu możliwa jest antybiotykoterapia, podstawą ich zwalczania powinny być, tak jak w przypadku chorób wirusowych, dobry program bioasekuracji i dbanie o odporność ptaków. Do najczęściej spotykanych bakteryjnych chorób układu oddechowego drobiu należą:
Przewlekła choroba układu oddechowego (CRD – chronic respiratory disease) - powodowana przez Mycoplasma gallisepticum. Bakteria przenosi się między ptakami, jak również drogą pionową – a więc z organizmu matki do zarodka w jaju. Zainfekowane, dorosłe ptaki mogą nie wykazywać wyraźnych objawów infekcji, ale mieć znacznie pogorszone przyrosty masy ciała i produkcję jaj.
W postaci klinicznej choroby mogą się ujawnić takie objawy, jak:
- Lepka, pienista wydzielina z oczu i nosa
- Potrząsanie głową
- Obrzęk zatok
- Rzężenie, kichanie
- Karłowatość u młodych ptaków
Zakaźny katar drobiu – wywoływany jest przez bakterię Haemophilus paragallinarum. Bakteria przenosi się drogą kropelkową, przez bezpośredni kontakt, skażoną paszę i wodę. Ptaki, które przechorowały zakażenie, mogą pozostawać nosicielami bakterii i rozsiewać ją do środowiska. Do pojawienia się choroby dochodzi zwykle wtedy, gdy zakażone ptaki, które nie wykazują żadnych objawów, zostaną wprowadzone do zdrowego stada. Choroba może mieć śmiertelność od 20 do 50%.
Typowymi objawami są:
- Cuchnąca, gęsta i lepka wydzielina z nozdrzy i oczu (powieki mogą skleić się ze sobą)
- Ciężki oddech
- Obrzęk głowy
- Biegunka
- Zahamowanie wzrostu
- Spadek produkcji jaj
Cholera drobiu, inaczej pastereloza ptaków - to infekcja wywołana przez bakterie Pasteurella multocida. Cholera drobiu atakuje zwykle ptaki w wieku powyżej sześciu tygodni. Bakteria przenosi się między ptakami zazwyczaj przez wydzielinę z jamy ustnej, nosa i oczu, która zanieczyszcza paszę i wodę. Na fermę patogen mogą zawlec dzikie ptaki, koty i gryzonie.
Typowymi objawami choroby są:
- Zmniejszone spożycie paszy
- Osowiałość, otępienie
- Fioletowe przebarwienie dzwonków i grzebieni
- Obrzęk głowy, dzwonków, opuszek łap i stawów
- Spadek produkcji jaj
Obrzęk tkanek głowy i sklejone powieki w przebiegu zakaźnego kataru drobiu (ILT). Źródło: https://cs-tf.com/coryza-in-chickens/
Grzybicze zapalenie płuc
Infekcje układu oddechowego u drobiu mogą być wywołane również przez pleśnie z rodzaju Aspergillus. Chorobę przez nie wywoływaną nazywa się aspergilozą. Do zakażenia grzybem dochodzi zazwyczaj w wyniku wdychania zarodników grzyba ze skażonego środowiska: zanieczyszczonej maszyny wylęgowej (u piskląt), ściółki, paszy, zakurzonego wybiegu.
Do objawów aspergilozy należą:
- Duszność, odgłosy bulgotania lub sapania
- Fioletowe przebarwienie dzwonków i grzebieni
- Czasem również skręcenie głowy i szyi, paraliż
Choroba ta jest nieuleczalna. Można ją kontrolować dbając o czystość i dezynfekcję środowiska ptaków, a także poprawę wentylacji w kurniku. Należy również unikać zawilgocenia paszy oraz ściółki.
Zdjęcie we wstępie: Brojler z objawami ILT. Pojawił się krwawy wysięk z oczu. Źródło: Tsiouris, Vasileios, et al. "A case of infectious laryngotracheitis in an organic broiler chicken farm in Greece." Veterinary Sciences 8.4 (2021): 64.
Źródła dostępne u autorki
