USD -
3.9415
EUR -
4.2773
GBP -
5.0709
DKK -
0.5732
Odkryto, że pospolity pasożyt drobiu – ptaszyniec kurzy – może być wektorem bakterii Listeria monocytogenes, powodujących listeriozę. Choroba ta występuje u ptaków oraz u ludzi i może mieć ciężki przebieg. Jaja i mięso skażone bakterią stanowią poważne zagrożenie dla konsumentów.
Najczęstszy pasożyt drobiu
Należący do rzędu roztoczy ptaszyniec kurzy (Dermanyssus gallinae) to jeden z najczęściej spotykanych pasożytów zewnętrznych drobiu. Co roku przyczynia się do ogromnych strat ekonomicznych w przemyśle drobiowym, zwłaszcza sektorze produkcji jaj. Wyłącznie w Europie szkody przez niego powodowane szacuje się na 231 mln euro rocznie. Żywi się krwią ptaków, przez co negatywnie wpływa na ich dobrostan, zdrowie i wydajność produkcyjną. Ptaszyniec jest obecny w Europie niemal na wszystkich fermach kur niosek.
Zwalczanie ptaszyńca opiera się głównie na stosowaniu chemicznych akarycydów do spryskiwania kurników przed zasiedleniem ptakami i utrzymywaniu wysokiej higieny w kurnikach. W terapii ptaków wykorzystuje się leki przeciwpasożytnicze, m.in. fluralaner. Ptaszyńce są też wrażliwe na bardzo wysokie (powyżej 45⁰C) i niskie (poniżej -20⁰C) temperatury oraz niską wilgotność powietrza. Niestety w ostatniej dekadzie obserwuje się coraz większą oporność ptaszyńca na chemiczne środki i leki stosowane w jego kontroli. Sprawia to, że jego eliminacja z ferm jest jeszcze trudniejsza. Stwierdzono, że ptaszyńce szczególnie licznie występują w gospodarstwach stosujących chów wolnowybiegowy i ekstensywny, gdzie kontrola pasożytów jest wyjątkowo problematyczna.
Ptaszyńce żerują zazwyczaj nocą, na nieopierzonych częściach ciała ptaków – np. podudziach czy powierzchownych żyłach występujących na szyi i grzbiecie. W ciągu dnia ptaszyniec ukrywa się w środowisku kurnika, we wszelkich szczelinach i otworach, przykładowo w metalowych połączeniach klatek czy w żerdziach. Atakuje wspinając się na sufit lub wyposażenie kurnika i spadając na ptaki. Dorosłe samice mogą wypić ilość krwi prawie 3 razy większą od własnej masy ciała. Przy dużej infestacji ptaszyńcami kura może stracić nawet 6% całkowitej objętości krwi w ciele.
Przenosiciel patogenów drobiu
To jeszcze nie wszystko. Okazuje się, że ptaszyniec kurzy może również być nosicielem bakterii zagrażających ptakom oraz nam, jako konsumentom mięsa drobiowego i jaj. Już jakiś czas temu odkryto, że w ciele ptaszyńców znajdować mogą się takie bakterie jak Escherichia coli, odpowiedzialna za kolibakteriozę oraz Pasteurella multocida, powodująca pasterelozę u drobiu. Stwierdzono również, że ptaszyniec może być wektorem (a więc przenosicielem) bakterii Salmonella enterica, atakującej układ pokarmowy.
Jak wynika z najnowszych badań, opisanych w prestiżowym czasopiśmie Nature Scientific Reports, ptaszyniec kurzy może być przenosicielem również innego patogenu. U ptaszyńców zebranych w pewnym gospodarstwie z wolnym wybiegiem w Grecji znaleziono bakterie Listeria monocytogenes. Bakterie te przyczyniają się do choroby nazywanej listeriozą, która może wystąpić zarówno u ptaków, jak i u ludzi. Odkrycie pomoże opracować lepsze programy kontroli tego patogenu. Patogeny przenoszone przez ptaszyńca szkodzą nie tylko zdrowiu ptaków. Skażenie jaj i mięsa stwarza ryzyko zakażenia u spożywających je ludzi.
Czy listerioza u ludzi może być winą ptaszyńca?
Listeria monocytogenes jest obecnie najczęściej przenoszonym przez żywność patogenem. Większość przypadków listeriozy u ludzi powiązano ze zjedzeniem skażonych produktów drobiowych – najczęściej jaj, lub mięsa. Choroba może być też wynikiem zjedzenia nieumytych warzyw i owoców, spożycia skażonych ryb czy owoców morza, bezpośredniego kontaktu z zakażonymi ptakami lub wypicia skażonej wody. Listeria dobrze czuje się w warunkach chłodniczych, dlatego przed zakażeniem nie chroni przechowywanie produktów spożywczych w lodówce.
Jak już wspomnieliśmy, ludzie często zakażają się Listerią przez spożycie jaj z tym patogenem. Bakterie Listeria monocytogenes zazwyczaj dostają się do jaj bezpośrednio przez zakażenie występujące u kury lub przez skażone otoczenie. Jak pokazało nowe odkrycie, ptaszyniec może się do tego przyczyniać. Listerioza u ludzi zazwyczaj ma łagodny przebieg, jednak jest groźna dla dzieci, osób starszych, kobiet w ciąży oraz dla ludzi z upośledzeniem odporności i z chorobami przewlekłymi. Bakteria może u nich spowodować sepsę i ciężkie zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Listeria powoduje również chorobę u drobiu, która zazwyczaj ma charakter podkliniczny, ale zdarzają się też przypadki ciężkie. Szczególnie wrażliwe na ten patogen są pisklęta, u których w wyniku zakażenia może wystąpić posocznica, biegunka i zapalenie mózgu, czasami kończące się zejściem śmiertelnym. U niosek w wyniku zakażenia obniżeniu ulega produkcja jaj. Na zakażenie najbardziej narażone są ptaki żyjące w wilgotnym i dość chłodnym środowisku, z mokrą ściółką. Czynnikami ryzyka są również niska higiena sprzętu i pomieszczeń kurnika. Warunki sprzyjające Listerii mogą więc odpowiadać także ptaszyńcowi.
Na podstawie:
Sioutas, Georgios, et al. "Isolation of Listeria monocytogenes from poultry red mite (Dermanyssus gallinae) infesting a backyard chicken farm in Greece." Scientific Reports 13.1 (2023): 685.
Zdjęcie we wstępie: Luis Fernández García / CC BY-SA 2.5 / Wikimedia Commons
