USD -
3.9415
EUR -
4.2773
GBP -
5.0709
DKK -
0.5732
Przedstawiamy schorzenia, które są szczególnym problemem w chowie odmian mięsnych bydła. Ich uniknięcie jest kluczowe dla ekonomii gospodarstw.
U bydła mięsnego wystąpić mogą te same choroby, co u odmian mlecznych. Jednak - ze względu na innego rodzaju sposób żywienia, systemy utrzymania i nastawienie głównie na szybkie przyrosty masy ciała – możemy wyróżnić kilka problemów zdrowotnych, które są szczególnie istotne w ich przypadku.
Choroby żwacza: skutki błędów żywieniowych
Do stosunkowo często obserwowanych problemów w stadach bydła mięsnego należą schorzenia żwacza, największego z przedżołądków. Zazwyczaj wynikają ze zjedzenia przez zwierzę dużych ilości nieprawidłowego rodzaju pokarmu.
- Kwasica żwacza
Jednym z takich schorzeń jest kwasica żwacza. Powoduje ją spożycie nadmiernej ilości zbóż (m.in. pszenicy, ziaren kukurydzy), warzyw okopowych (np. buraków cukrowych), wysłodków, melasy, lub owoców (np. jabłek, które bydło może znaleźć przypadkiem na pastwisku). Tego rodzaju pokarm zawiera ogromne ilości cukrów prostych, które ulegają szybkiemu rozpadowi w żwaczu.
Stają się pożywką dla bakterii lubiących cukier - m.in. bakterii kwasu mlekowego. Zaczynają się namnażać, a wytwarzany przez nie kwas mlekowy powoduje zakwaszenie treści żwacza. Skutkiem tego jest rozwój innych bakterii lubiących kwaśne środowisko, które mogą produkować toksyny i doprowadzić do uszkodzenia narządów wewnętrznych.
U zwierząt z kwasicą żwacza obserwuje się m.in. problemy z poruszaniem się (zataczanie się, jakby było pijane), objawy ślepoty, zgrzytanie zębami, postępujące osłabienie prowadzące do zalegania, a także obniżenie temperatury ciała i osłabienie pulsu. Objawy mogą być łagodne do ostrych i prowadzić nawet do upadku zwierząt.
- Zasadowica żwacza
Bydło opasowe jest narażone na nadmierne spożycie komponentów białkowych (m.in. roślin strączkowych, paszy z mocznikiem i innymi źródłami azotu), co może z kolei prowadzić do zasadowicy żwacza. Białko ulega rozpadowi w żwaczu na m.in. amoniak, który podnosi pH żwacza. Zbyt wysokie pH w przedżołądku ma szereg szkodliwych skutków. Objawy zasadowicy są dość niespecyficzne. U zwierząt mogą wystąpić m.in. drżenie mięśni, powolne i płytkie oddechy.
- Wzdęcie żwacza
Łatwym do rozpoznania schorzeniem, które nierzadko występuje u opasów jest wzdęcie żwacza. U zwierzęcia widoczne jest rozszerzenie brzucha z lewej strony, silna bolesność w tej okolicy, charakterystyczna pozycja: wygięcie grzbietu, wyciągnięcie szyi, zachowanie: niepokój, głośne ryczenie, a także spłycenie i przyspieszenie oddechów.
Wynika ono z nadmiernego nagromadzenia gazów w przedżołądku. Może być skutkiem zbyt intensywnej fermentacji w żwaczu i produkcji gazu. Występuje również wtedy, gdy zwierzę ma problem z odbiciem gazów (np. przez owoc lub warzywo zatykające przełyk), obserwujemy wtedy zazwyczaj silne ślinienie się i kaszel. Szybko postępujące wzdęcie żwacza zagraża życiu zwierzęcia.
Klasyczne wzdęcie żwacza może być skutkiem spożycia nadmiaru zbóż i niedostatecznej ilości włókna. U bydła spotkać można również wzdęcie żwacza tzw. drobnobańkowe, w przebiegu którego treść żwacza zaczyna się pienić. Może wystąpić po nadmiernym spożyciu koniczyny lub roślin strączkowych.
Choroby niedoborowe
- Tężyczka pastwiskowa
To schorzenie wynikające z niedoboru magnezu w paszy. Narażone na nią jest zwłaszcza bydło wypasane wczesną wiosną. Szybkorosnąca trawa zawiera mało magnezu, przez co zwierzęta nie spożywają go wystarczająco dużo. Tężyczka może jednak wystąpić również u bydła utrzymywanego w budynkach – jeśli podawana pasza nie zawiera wystarczająco dużo magnezu. Typowymi objawami tężyczki są chwiejny chód, sztywność mięśni, nadwrażliwość na bodźce, drgawki, czy zaleganie w charakterystycznej pozycji – z wygiętymi do tyłu głową i kręgosłupem.
- Niedobór miedzi
Wypasane bydło mięsne jest narażone na niedobory miedzi. Jest to skutek zbyt małej zawartości miedzi w glebach, lub nadmiernej zawartości molibdenu i siarczanów, które utrudniają jej wchłanianie. Do skutków niedoboru należą biegunka, pogorszenie apetytu, kondycji i przyrostów masy ciała, a także zmiany w okrywie włosowej. Więcej na temat niedoboru miedzi u bydła można znaleźć tutaj: Na co krowie miedź? Przyczyny i skutki niedoboru miedzi u bydła
- Niedobór selenu i witaminy E
Szybkorosnące cielęta ras mięsnych narażone są na niedobór selenu, często połączony z niedoborem witaminy E (która jest kluczowa dla wykorzystania selenu w organizmie). Selen jest kluczowy dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania mięśni. Gdy brakuje go w paszy, u szybkorosnących cieląt pojawić się może dystrofia mięśni (choroba białych mięśni) i problemy ze stawami. Niedobór może doprowadzić również u zmian w mięśniu serca i być przyczyną nagłej śmierci.
Choroby pasożytnicze
Sporym, chociaż często ignorowanym problemem w chowie opasów są pasożyty żołądkowo-jelitowe (glisty, tasiemce i przywry). Najbardziej narażone są na nie zwierzęta wypasane, ale nie tylko. Źródłem pasożytów w budynkach mogą być świeża zielonka, sianokiszonka, lub nowe sztuki wprowadzane do stada.
Pasożyty obecne w organizmie bydła obniżają zdolność do wykorzystania paszy i „kradną” cenne składniki odżywcze. W efekcie osłabiają przyrosty masy ciała, co prowadzi do wydłużenia okresu tuczu lub opasu i przyczynia się do poważnych strat. Badania pokazują, że bydło mięsne, które jest odrobaczane może osiągać przyrosty masy ciała wyższe o 30-48 kg, w porównaniu do zwierząt nieodrobaczanych.
Zatrucie ołowiem
Jedno z częściej obserwowanych zatruć u bydła, na które narażone są zwłaszcza wypasane zwierzęta. Mogą natknąć się na ołów w m.in. porzuconych bateriach czy akumulatorach samochodowych. Skutki zatrucia mogą przypominać tężyczkę pastwiskową: zwierzęta są niespokojne, nadwrażliwe na bodźce, mają problemy z koordynacją (zachowują się jak „pijane”), pojawia się u nich ślepota, często napierają głową o ściany lub wciskają ją w kąty. Może wystąpić również kolka, kopanie w brzuch i zgrzytanie zębami.
Wypasane bydło mięsne może ulec również innego rodzaju zatruciom, o których więcej można przeczytać tutaj: Najczęstsze zatrucia u bydła: przyczyny, objawy i postępowanie.
Choroby zakaźne
- Syndrom oddechowy (BRD)
Często notowanym problemem u bydła mięsnego, szczególnie całorocznie utrzymywanego w budynkach, jest syndrom oddechowy (BRD). Występuje zwłaszcza u cieląt w wieku od 2. do 6. miesiąca życia. BRD objawia się śluzowo-ropnym wypływem z nosa, łzawieniem z oczu, osłabieniem, leżeniem na mostku, gorączką i widocznymi problemami z oddychaniem.
Przyczyną BRD mogą być liczne patogeny: bakterie, takie jak Mycoplasma, Pasteurella, Chlamydia czy Manheimia, a także wirusy, m.in. adenowirusy bydlęce (BAV), herpeswirus bydła typu 1 (BHV-1), wirus syncytialny układu oddechowego bydła (BRSV), wirus biegunki bydła (BVDV) i wirus parainfluenzy typu 3 (PI-3).
Do rozwoju BRD dokładają się czynniki środowiskowe, które obniżają odporność cieląt m.in.:
- zbyt wysoką wilgotność i niewłaściwa temperatura w pomieszczeniu
- przeciągi
- wysokie stężenie w powietrzu dwutlenku węgla i amoniaku
- nadmierne stłoczenie cieląt
- stres związany z zabiegiem usuwania zawiazków rogów czy transportem
nieodpowiednie odpojenie siarą po porodzie
- Zakażne zapalenie nosa i tchawicy oraz otręt bydła (IBR/IPV)
Herpeswirus bydła typu 1 (BHV1) może być również przyczyną problemów w rozrodzie u starszego bydła i powodować znaczny odsetek poronień. BHV1 jest rozpowszechniony w stadach bydła w całym kraju. Chorobę powodowaną przez herpeswirusa bydła 1 określa się zakaźnym zapaleniem nosa i tchawicy bydła i otrętem bydła (IBR/IPV). Więcej na temat IBR/IPV można przeczytać tutaj: Program zwalczania IBR u bydła: czy się opłaca? Jak do niego przystąpić?
- Wirusowa biegunka bydła i choroba błon śluzowych (BVD/MD)
Wirusem wywołującym BVD/MD cielęta zarażają się jeszcze w ciele zakażonej matki (co często prowadzi do poronienia) lub tuż po urodzeniu. Zakażenie wirusem trwa całe życie – zwierzęta, które je przechorowują, pozostają nosicielami i rozsiewają patogen, prowadząc do kolejnych zakażeń. Objawami choroby u cieląt, które zakaziły się w ciele matki, ale przeżyły infekcję są osłabienie, problemy z koordynacją ruchów, drżenie i drgawki, potykanie się, problemy z poruszaniem. Infekcja może skończyć się śmiercią. U dorosłego, zakażonego bydła, w przewlekłej formie choroby może wystąpić biegunka, zapalenie płuc, obniżona produkcja mleka, zaburzenia w rozrodzie i zmiany na błonach śluzowych.
Ostra forma choroby przejawia się gorączką, otępienie, spadkiem apetytu, przekrwieniem oczu, wyciekiem z nosa, biegunką, a także zmianami w jamie ustnej. W zwalczaniu BVD/MD przede wszystkim dąży się do eliminacji ze stada osobników rozsiewających wirusa (podobnie, jak ma to miejsce w zwalczaniu IBR/IPV).
Źródła dostępne u autorki
