USD -
4.0245
EUR -
4.3225
GBP -
5.0414
DKK -
0.5796
Cielaki ubrane w kurtki i derki to coraz częstszy widok w gospodarstwach w miesiącach zimowych. Czy cielęta faktycznie potrzebują dodatkowego okrycia zimą? Podsumowujemy zalety i wady kurtek dla cieląt i podajemy praktyczne wskazówki związane z ich stosowaniem.
Wyglądają uroczo, ale czy są potrzebne?
Kurtki lub derki dla cieląt są coraz częściej wykorzystywane przez hodowców bydła. Stoją za tym badania naukowe i doświadczenia z praktyki, które pokazują, że dodatkowe okrycie pozwala młodym cielętom lepiej tolerować stres związany z zimnem. Poprawia ich zdrowie i przyrosty masy ciała w niesprzyjających, zimowych miesiącach. Młode cielęta nie mają solidnej warstwy tkanki tłuszczowej, która chroniłaby je przed niskimi temperaturami. Ponadto ich proporcje ciała sprawiają, że niezwykle szybko tracą ciepło.
Nie wszyscy hodowcy są jednak przekonani do zalet stosowania kurtek dla cieląt. Najczęściej wskazywane wady to dodatkowy koszt związany z ich zakupem i problemy z utrzymaniem ich w czystości. Czy są to na tyle silne argumenty, aby zrezygnować z ich stosowania? Wiele zależy od tego, w jakim systemie utrzymania odchowujemy cielaki oraz warunków klimatycznych (czy rzeczywiście jest za zimno dla cieląt?). A przede wszystkim należy skupić się na podstawowych działaniach poprawiających odporność cieląt na zimno w naszym gospodarstwie.
Zakłada się, że dla zdrowych cieląt w ciągu pierwszych 4 tygodni życia neutralna temperatura otoczenia (a więc taka, która nie powoduje stresu) mieści się w zakresie 5-15⁰C. Niemniej w ciągu pierwszego tygodnia życia temperatury w zakresie 5-10⁰C i tak wymagać będą od cielaka dodatkowych nakładów energii, aby utrzymać ciepłotę ciała w normie. Cielęta po ciężkich porodach, osłabione, przyjmujące mało pokarmu i chore wymagają wyższych temperatur, aby odczuwać komfort cieplny.
Oczywiście zakres temperatur, w których cielak czuje się dobrze może się różnić w zależności od genetyki (rasy mięsne zazwyczaj lepiej radzą sobie z zimnem od ras mlecznych), masy urodzeniowej cielaka, grubości tkanki tłuszczowej, gęstości sierści - a także ilości i jakości spożytej siary, a później od składu i wartości energetycznej pokarmu. Badania pokazują, że kluczowe dla odporności przed zimnem jest właśnie odpowiednie odpojenie cieląt siarą i późniejsze żywienie (w tym jakość pójła, sposób przygotowania go i podawania).
Na odczuwanie temperatury mają ponadto wpływ wilgotność i ruch powietrza (wiatr). Dlatego ogromny wpływ na komfort cieplny cielaka ma otoczenie w jakim przebywa – cielęta powinny mieć zapewnioną grubą warstwę suchej ściółki. Te, które przebywają na zewnątrz, powinny być również dobrze chronione przed wiatrem (np. w budkach). Warto dodać, że cielaki, które trzymane są w parach lub większych grupach lepiej radzą sobie z zimnem, niż te przebywające w kojcach indywidualnych.
Przy wyborze kurtki należy zwrócić uwagę na rozmiar derki oraz układ i jakość pasków i sprzączek.
Źródło zdjęcia: Robertson, Jamie. "Calf jackets: a review of science and practice." Livestock 25.6 (2020): 284-290.
Zalety stosowania kurtek dla cieląt
Niektóre badania sugerują, że kurtki faktycznie pomagają cielętom w utrzymaniu komfortu cieplnego. Ma to odzwierciedlenie w ich wynikach produkcyjnych. Przykładowo, w jednym z eksperymentów mierzono tempo wzrostu i stan zdrowia 33 cieliczek w pierwszych tygodniach życia. Część cieląt miała założone kurtki. Średnia temperatura w okresie badania wynosiła 6,9⁰C. Stwierdzono, że cielaki w kurtkach w pierwszym tygodniu życia przybierały na masie szybciej – o ok. 0,21 kg/dzień - od innych cieląt. Nie było jednak różnic w zdrowotności pomiędzy cielakami w kurtkach i bez. W innym eksperymencie stwierdzono jednak, że cielaki mające wsparcie w postaci kurtek rzadziej chorowały na biegunki.
W innym badaniu, 10-miesięcznym cielakom założono kurtki na czas 6-godzinnego transportu, przy temperaturze na poziomie 0⁰C. Na podstawie badań różnych parametrów fizjologicznych stwierdzono, że okrycie znacznie obniżyło stres u zwierząt. W efekcie cielaki z kurtkami dotarły do miejsca przeznaczenia w lepszej kondycji od cieląt, które nie miały założonych kurtek. Jednak badania dalej nie odpowiadają jasno na pytanie, czy stosowanie okryć u cieląt przynosi wymierne korzyści dla hodowców.
Mimo braków w literaturze naukowej, stosowanie kurtek dla cieląt jest niezwykle popularne w wielu krajach Europy Zachodniej, m.in. w Wielkiej Brytanii. Hodowcy bydła na podstawie własnych doświadczeń uważają, że warto stosować okrycia dla cielaków zimą. Większość brytyjskich hodowców stosujących kurtki dla cieląt deklaruje, że dzięki temu cielaki osiągają większe przyrosty masy ciała. Około połowa hodowców uważa również, że kurtki redukują częstość zachorowań u cielaków.
Jak wybrać dobrą kurtkę?
Na rynku dostępnych jest wiele modeli kurtek dla cieląt. Warto zainwestować w te, które będą łatwe w użyciu, komfortowe dla cielaka i długotrwałe. Przy wyborze warto zwrócić uwagę na sposób wykonania kurtki. Dobrej jakości kurtka powinna być:
- łatwa do założenia, dobrze dopasowana do ciała cielaka (ważne są odpowiedni rozmiar derki, przemyślany układ pasków i sprzączek)
- wykonana z oddychającego materiału, ale wodoodporna
- łatwa do czyszczenia i prania
- solidnie wykonana, pozwalająca na wielokrotne używanie
Nie warto kupować kurtek wykonanych z materiałów jednowarstwowych, z kiepskimi mocowaniami (np. na rzepy). Kurtka z nieoddychającego materiału jest gorsza od braku okrycia - nie będzie odprowadza wilgoci z powierzchni ciała, przez co może doprowadzić paradoksalnie do większego wyziębienia.
Lepiej zrezygnować ze stosowania również tych kurtek, których nie da się solidnie wyczyścić i wyprać. Zakładanie cielakom brudnych kurtek może doprowadzić do rozprzestrzenienia chorób zakaźnych w stadzie. Kurtki zaleca się wstępnie oczyszczać za pomocą węża lub mycia pod niskim ciśnieniem, aby usunąć duże zanieczyszczenia.
Następnie należy je wyprać w pralce w temperaturze min. 60°C z detergentem, a później dokładnie wysuszyć. Jeśli w gospodarstwie mamy problem z konkretną chorobą cieląt (np. kokcydiozą), dobór detergentu i/lub środka dezynfekcyjnego który zlikwiduje patogeny najlepiej skonsultować z lekarzem weterynarii.
Kiedy zakładać i zdejmować kurtki?
Decyzję o momencie, kiedy należy założyć cielakom kurtki najlepiej podjąć na podstawie codziennej kontroli temperatury w budynku lub kojcu. W zależności od gospodarstwa może sprawdzić się inny protokół postępowania, co warto skonsultować z lekarzem weterynarii opiekującym się naszym stadem. Możemy przykładowo ustalić, że optymalną temperaturą dla naszych cieląt jest 10⁰C – i kurtki powinny zostać założone, jeśli przez kolejne 3 noce temperatura spadnie poniżej 10⁰C.
Co niezwykle ważne, przed założeniem kurtki każde cielę musi zostać dokładnie osuszone. Okrycie powinny otrzymać przede wszystkim cielaki poniżej 1 tygodnia życia. Zdrowe cielęta w wieku 4 tygodni i starsze nie będą już potrzebować kurtek. Dla osłabionych i chorych cieląt temperaturę krytyczną warto wyznaczyć nieco wyżej – i zakładać im kurtki przy temperaturach spadających poniżej 15⁰C.
Nieco trudniej podjąć decyzję o momencie ściągnięcia kurtek. Nagłe pozbawienie cieląt okrycia (np. tuż przed nieprzewidzianym przymrozkiem w nocy) może doprowadzić do wyziębienia. Najprostszą strategią jest pozostawienie kurtek aż do 4 tygodnia życia. Należy jednak wziąć pod uwagę również kondycję, zdrowie i tempo wzrostu cielaka. Słabe cielęta mogą potrzebować nieco dłuższego wsparcia w postaci okrycia.
Na podstawie:
Robertson, Jamie. "Calf jackets: a review of science and practice." Livestock 25.6 (2020): 284-290.
Źródło zdjęcia we wstępie: DPI AGRI LTD
