Wielu rolników wybiera do hodowli krowy i byki o większych rozmiarach ciała. Nieco bardziej postawne krowy mają lepiej radzić sobie w stadzie, być zdrowsze i produkować więcej mleka. „Dorodny wygląd” niestety nie zawsze przekłada się na korzyści.
Większe krowy to większy problem
Eksperci od genetyki bydła w Wielkiej Brytanii zauważają, że wśród rolników panuje preferencja utrzymywania krów mlecznych o dużych rozmiarach ciała. Wyższe i mocniej zbudowane zwierzęta sprawiają wrażenie odporniejszych i obiecują lepsze wyniki produkcyjne. Niestety oczekiwania te rzadko są spełniane. W praktyce większe krowy mogą generować dodatkowe problemy i koszty.
Doświadczeni hodowcy obserwują m.in., że u wyższych, cięższych krów częściej występują problemy przy porodzie lub takie schorzenia, jak przemieszczenie trawieńca lub kulawizny. Duże zwierzęta łatwiej ulegają też różnego rodzaju urazom i zazwyczaj są one u nich poważniejsze. Mniej pewnie poruszają się na twardym podłożu, a rozmiary kojców, legowisk i sprzętu do poskramiania mogą być do nich niedopasowane. Ponadto obsługa większych zwierząt jest trudniejsza i bardziej niebezpieczna. Niższe krowy zazwyczaj lepiej radzą sobie w przestrzeni gospodarstwa. Stwierdzono również, że mniejsze krowy mają mniejsze ryzyko chorób infekcyjnych.
Niezależnie od tego, czy przynoszą dodatkowe korzyści, czy nie, możemy być pewni, że większe krowy znacznie więcej jedzą. Wymagają większych ilości paszy do osiągnięcia dojrzałości i do podtrzymania produkcji mleka. Według danych Rady ds. Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa (AHDB) w Wielkiej Brytanii wielkość hodowanych krów mlecznych nieustannie rośnie od połowy lat 80. Jak wyjaśnia specjalista od genetyki zwierząt AHDB, Marco Winters, przeciętny rolnik w Wielkiej Brytanii utrzymujący stado liczące 200 sztuk bydła karmi obecnie każdego dnia równowartość 10 dodatkowych krów. Tylko dlatego, że są większe niż około 30 lat temu. Średnia waga krów mlecznych w Wielkiej Brytanii wzrosła między 1991 a 2021 rokiem o 30 kg.
Czas odwrócić tendencje w hodowli
Trend na większe rozmiary ciała pojawił się wraz z podkręcaniem wydajności mlecznej. Dzisiaj dysponujemy jednak większą wiedzą o genetyce bydła i dokładniejszymi narzędziami hodowlanymi, dzięki czemu możemy ulepszać cechy związane z mlecznością bez powiększania wzrostu i masy ciała krów. Cechy te niekoniecznie są ze sobą związane. Analizy pokazują, że u krów holsztyńskich większa masa nie oznacza wcale większej produkcji mleka. Wręcz przeciwnie, jest negatywnie skorelowana z oczekiwaną życiową wydajnością mleczną. Dalsza selekcja nastawiona na powiększanie rozmiarów ciała będzie wyłącznie podnosić koszty utrzymania zwierząt – i wpływ hodowli na środowisko.
Obecne trendy genetyczne w programach hodowlanych niestety nadal na to wskazują. Wybór wskaźników, które zagwarantują uzyskanie wydajnych zwierząt o umiarkowanych rozmiarach ciała nie jest łatwy. Marco Winters w swojej pracy używa wskaźników, które identyfikują byki z największą genetyczną tendencją do przekazywania dobrej konwersji paszy swoim córkom, oraz inne – które pomagają uzyskać krowy generujące najmniejszą emisję gazów cieplarnianych na każdy kilogram produkowanego przez nie mleka w ciągu ich życia. To kombinacja, która przynosi najlepsze efekty.
W pracach hodowlanych należy jednak wziąć pod uwagę również rodzaj paszy, którym skarmiane są zwierzęta. Doświadczenia rolników pokazują, że duże krowy mleczne mogą lepiej od mniejszych krów radzić sobie z wykorzystaniem pasz objętościowych. Wydajniej przetwarzają je na mleko, a z uwagi na to, że pasze objętościowe są zazwyczaj tańsze, przekłada się to na zadowalające zyski. Kwestia ta wymaga jednak jeszcze dokładniejszych badań.
Na podstawie:
Dairy Global
Hansen, L. B., et al. "Productive life and reasons for disposal of Holstein cows selected for large versus small body size." Journal of dairy science 82.4 (1999): 795-801.
