Gady, znacznie rzadziej niż ptaki i ssaki stanowią obiekt westchnień i marzeń badaczy. Oczywiście mają grupę wiernych fanów, ale przez większość ludzi nie są postrzegane jako atrakcyjne. Dzieje się tak z różnych powodów, nieznajomości i kulturowych uprzedzeń.
Przekonująco pisze o tym Mikołaj Kaczmarski w piśmie Bociek (strony 9-12, dostępne tutaj.
Niestety, ten schemat myślenia powielają graficy, specjaliści od marketingu, jak i sami winiarze, stąd też gady znacznie rzadziej, niż na przykład przywołane wcześniej ptaki, trafiają na etykiety win. A czasem ich los jeszcze gorszy, bowiem trafiają wprost do … butelek i stanowią podstawę specyficznych win przygotowywanych w Azji Południowo-Wschodniej. Na tamtejszych targach można spotkać słoje i butelki wypełnione winem, a w nich utopione jaszczurki i węże – w tym gatunki rzadkie i zagrożone. O tym procederze wspominam w książce Wino i ptaki.
Oczywiście wiedziałem, że gady – węże, żółwie, czy jaszczurki czasem trafiają na winne etykiety. Jednak poprawne opisanie przedstawionego w ten sposób gatunku, wymaga nie lada wprawy, czy jest wręcz niemożliwe, bo rysunek jest tylko prezentacją możliwości wynajętego grafika. Szczególnie dobrze jest to widoczne na etykietach win Nowego Świata. W Europie gady są rzadziej spotykane, tak w terenie, jak i na winach. I to nie tylko dlatego, że występuje tu zdecydowanie mniej gatunków, ale wraz z rozwojem naszej cywilizacji wiele populacji wymarło. Czasem po prostu niewielu gady dostrzega. Chociaż istnieją chlubne wyjątki. Osobiście lubię wina ze słowackiego (tak, tak!) fragmentu Tokaju, gdzie jaszczurki trafiły na etykiety całej serii Solaris – przyzwoita relacja jakości do ceny, a wraz z moimi słowackimi przyjaciółmi z Koszyc (Vika, Igor, Martin, Vlado – vdaka !) wielokrotnie je testowaliśmy. Przedstawiona na nich jaszczurka to pewna zabawa koncepcja. Przez samych winiarzy nazywana jest Lacerta Aurea, czyli jaszczurka złota. Gatunek wymyślony. Choć lokalni herpetolodzy podpowiadają, że sylwetki użyczyła jaszczurka zielona Lacerta viridis, której liczne stanowiska położone są w okolicach winnic. Ale przecież to nie atrakcyjność etykiet jest najważniejszym winnym aspektem z przyrodniczego punktu widzenia. Oczywiście umieszczanie wizerunków zwierząt to swoiste, kulturowe, świadczenia ekosystemowe, jednak istnieją znacznie ważniejsze aspekty związane z gadami w winnicach. Na przykład czy i jak winnice wpływają na występowanie rzadkich gatunków jaszczurek? Kilka dni temu zaskoczyła mnie informacja od francuskich kolegów, że prowadzą na południu Francji projekt pod nazwą Wino i gady. We współpracy z winiarzami wykonują inwentaryzacje gadów na terenie winnic i okazuje się, że wiele z nich stanowi ważne miejsce występowania jaszczurki perłowej Timon lepidus. Stworzenia ślicznego - zielone łuski z licznymi, niebieskimi plamkami tworzą ciekawą kombinacje barwną, i sporego – wszak dorosła jaszczurka perłowa osiąga do 75 cm.
A jaszczurki lubią winnice z interesującego powodu. Otóż działki winnicy dzielone są murkami z kamieni. A te jak wiadomo się nagrzewają i stanowią doskonałe miejsce wypoczynku dla ciepłolubnych jaszczurek. Zaś szczeliny pomiędzy nimi tworzą doskonałe schronienia w przypadku wykrycia niebezpieczeństwa. Same jaszczurki, poza tym, że są piękne, zjadają sporo gatunków owadów, także szkodników winorośli.
Raport z badań, w języku francuskim jest dostępny tutaj.
Kolegom z francuskiej organizacji AHPAM (Association Herpétologique de Provence Alpes Méditerranée) dziękuję, świetnie spotykać bratnie dusze! In vino veritas!
