USD -
3.9866
EUR -
4.2979
GBP -
4.9961
DKK -
0.5761
Dlaczego ptaki w stadzie dziobią się, skubią i kaleczą? Omawiamy najczęstsze przyczyny kanibalizmu u drobiu i sposoby rozwiązania tego problemu.
Przycinanie dziobów: najprostsze rozwiązanie?
Kanibalizm, a więc dziobanie, wyrywanie piór i kaleczenie się nawzajem, jest powszechnym zjawiskiem wśród drobiu. Na tyle, że od wielu lat niektórzy hodowcy rozwiązują go w dość radykalny sposób, a mianowicie przez przycinanie dziobów. Obecnie w coraz większej liczbie państw zakazuje się tej praktyki, którą uznaje się za mało etyczną. W Polsce wciąż jest legalna.
Dziób ptaków jest bardzo wrażliwy – znajdują się w nim liczne receptory odpowiedzialne za odczuwanie bólu. Dlatego procedura obcinania dziobów jest dla nich bolesna, stresująca i pozbawia ważnego narządu zmysłu. Poza tym zabieg ten rozwiązuje jedynie następstwo, a nie przyczynę patologicznego zachowania drobiu.
To zrozumiałe, że hodowcy chcą uniknąć kaleczenia się między ptakami. Wyrywanie piór i zadawanie sobie ran również znacznie obniża ich dobrostan i prowadzi do strat ekonomicznych. Jednak zanim zdecydujemy się na chów ptaków z przyciętymi dziobami, warto spróbować dotrzeć do sedna problemu i rozwiązać go w bardziej przyjazny dla zwierząt sposób.
Szybkie zauważenie problemu jest kluczowe
O kanibalizmie ptaków mówimy, gdy zaczynają one dziobać i skubać pióra, grzebienie, palce łap oraz/lub okolice kloaki swoich pobratymców. Gdy w efekcie tego zachowania na zaatakowanych osobnikach pojawiają się widoczne rany i krew, patologiczne zachowanie może szybko rozprzestrzenić się między ptakami. Kanibalizm zwykle pojawia się, gdy ptaki są zestresowane warunkami otoczenia lub nieodpowiednio żywione.
Skłonności do tego zachowania są również w pewnym stopniu cechą dziedziczną. Niektóre rasy i osobniki mogą być bardziej agresywne. Do nieprzyjaznych zachowań między ptakami może również dojść, gdy w jednym stadzie mieszamy różne gatunki lub rasy drobiu, jak również w różnym wieku i różnej wielkości. Może to zakłócić hierarchię w grupie i tzw. kolejność dziobania. Poza tym skubanie innych osobników o odmiennej barwie czy cechach może być wynikiem zwykłej ciekawości.
Zauważono, że szczególnie złym pomysłem jest mieszanie ze sobą drobiu z opierzonymi nogami czy czubatych z odmianami bez tych cech. Dodatkowe środki ostrożności warto zachować w przypadku ptaków które wolno się pierzą. Kanibalizm bardzo często pojawia się w momencie wzrostu piór u młodych ptaków – które są niedojrzałe, delikatne i podatne na uszkodzenia i wyrywanie.
Jeśli patologiczne zachowanie wśród drobiu zostanie szybko zauważone, a problematyczne ptaki usunięte ze stada, to zazwyczaj udaje się je wyeliminować. Jednak jeśli szkodliwy nawyk u ptaków wymknie się spod kontroli, może być znacznie trudniejszy do opanowania i przynieść hodowcy poważne straty.
Najczęstsze przyczyny kanibalizmu
Istnieje wiele potencjalnych przyczyn rozwinięcia się wśród ptaków tego patologicznego zachowania. Do najczęstszych z nich należy nadmierna gęstość obsady. Stłoczenie ptaków szybko prowadzi do napięć między osobnikami i agresji. Dlatego nie warto przekraczać zalecanej maksymalnej gęstości obsady ptaków, a w razie kanibalizmu ją rozluźnić. W zmniejszeniu stłoczenia pomocne mogą być również takie wzbogacenia środowiska, jak rampy czy gałęzie, na które ptaki mogą wchodzić i tym samym zwalniać miejsce na podłodze.
Kolejnym czynnikiem, który może doprowadzić u drobiu do kanibalizmu jest zbyt wysoka temperatura w kurniku. Stres cieplny może nasilać między ptakami agresję. Aby stwierdzić, czy temperatura jest komfortowa dla drobiu, należy obserwować jego zachowanie. Gdy ptakom jest zimno, skupiają się w grupy, blisko źródła ciepła – przy wysokich temperaturach dystansują się od siebie i od ogrzewania. Pojawić może się również rozkładanie skrzydeł na boki i dyszenie. Przy kontroli temperatury w pomieszczeniu warto pamiętać, aby mierzyć ją na wysokości ptaków, bezpośrednio pod źródłem ciepła. Taki pomiar pokaże nam, na jaką temperaturę faktycznie wystawione są zwierzęta.
Agresja wśród ptaków może być również wynikiem nadmiernego oświetlenia. Zbyt intensywne światło lub zbyt długie okresy oświetlenia w ciągu doby nasilają stres wśród zwierząt. W pierwszych tygodniach życia ptaków nie należy używać białych żarówek o mocy większej niż 40 watów. Jeśli do ogrzewania potrzebne są większe żarówki, warto sięgnąć po czerwone, które nie drażnią ptaków. W przypadku odchowu ptaków w wieku 12 tygodni lub starszych należy używać żarówek o mocy 15 lub 25 W nad obszarami żerowania i pojenia.
Okres oświetlenia nie powinien przekraczać 16 godzin dziennie. Coraz częściej zaleca się stosowanie żarówek ledowych, które eliminują migotanie emitowane przez żarówki tradycyjne (migotanie to może nie być widoczne dla ludzi, ale stresuje ptaki). Warto również zapewnić ptakom w kurniku zacienione schronienia, w których mogą odpocząć, gdy oświetlenie zacznie je drażnić.
Przyczyny związane z żywieniem
Niedobór lub nierówny dostęp do paszy i wody może sprawić, że ptaki będą ze sobą walczyć o zasoby. Drób ustala w swojej grupie hierarchię, która przy niewystarczającej ilości paszy może sprawić, że niektóre ptaki nie będą mieć szansy na posiłek. Kanibalizm może być również wynikiem głodu u niedożywionych osobników.
W przypadku pojawienia się kanibalizmu u ptaków warto sprawdzić skład ich diety. Diety o zbyt wysokiej zawartości energii i niskiej zawartości błonnika mogą powodować, że ptaki będą bardziej aktywne i agresywne.
Wyrywanie piór jest nierzadko wynikiem niedoboru w paszy białka, a zwłaszcza aminokwasu metioniny. Należy się upewnić, że dieta jest zbilansowana odpowiednio do rasy, wieku i grupy technologicznej ptaków. Absolutnie niedozwolone jest dokarmianie ptaków mięsem drobiowym, które pojawia się czasami jako propozycja rozwiązania problemu kanibalizmu w stadzie.
Inne przyczyny związane z zarządzeniem stadem
Innymi powodami kanibalizmu wśród ptaków mogą być:
- Nuda i potrzeba dziobania. Ptaki mają naturalną potrzebę eksploracji otoczenia i dziobania. Gdy w kurniku nie ma niczego interesującego, mogą zacząć skubać inne osobniki. Dlatego bardzo skuteczne w eliminacji kanibalizmu jest zapewnianie ptakom bloków do dziobania (które dodatkowo tępią ich dzioby) lub grysu, lucerny, czy ściółki.
- Niewystarczająca liczba gniazd dla kur, i/lub nieodpowiednie ich oświetlenie.
- Nagłe zmiany w otoczeniu, takie jak przeniesienie do nowego kurnika - w przypadku stad przydomowych przy transporcie ptaków do nowego miejsca, najlepiej przenieść wraz z nimi część karmników i poideł, aby pomóc im się zaadaptować. Stopniowo należy również przyzwyczajać ptaki do zmian wyposażenia kurnika. Kur niosek hodowanych w klatkach nie należy nagle przenosić do bezklatkowego stada.
- Wprowadzanie nowych ptaków do stada. Za każdym razem, gdy do kurnika dodawane są nowe lub usuwane niektóre ptaki, zakłócana jest kolejność dziobania w stadzie. W przypadku stad przydomowych lub hobbystycznych najlepiej wprowadzać nowe ptaki, początkowo oddzielając je od reszty stada drucianą siatką - na co najmniej tydzień, aby ptaki mogły się lepiej poznać. Pomocne może być także dodanie ptaków do stada w nocy. Przywrócenie nowej kolejności dziobania w stadzie może zająć tydzień lub dłużej. W przypadku zauważenia kanibalizmu należy szybko interweniować.
. - Dopuszczanie, aby okaleczone, ranne lub martwe ptaki pozostały w kurniku. Ptaki będą dziobać okaleczone lub padłe ptaki (często po prostu z ciekawości). Najlepiej jak najszybciej usuwać je ze stada. Kanibalizm może się pojawić również wtedy, gdy u niektórych kur niosek pojawi się wypadnięcie kloaki, która przyciąga uwagę innych ptaków. Do wypadania kloaki dochodzi najczęściej w młodych stadach, które zbyt wcześnie rozpoczęły nieśność (przed 20 tygodniem życia) lub u otłuszczonych ptaków. Przy pojawieniu się tego problemu najlepiej skontaktować się z lekarzem weterynarii.
Źródła dostępne u autorki
