USD -
4.0687
EUR -
4.3197
GBP -
5.0609
DKK -
0.5790
Poza fermą, na której chowane są zwierzęta produkcyjne, niezwykle ważnym etapem cyklu produkcyjnego jest transport i miejsce odpoczynku zwierząt przed ubojem. Hale przedubojowe pełnią kilka ról, między innymi jest to punkt badań i miejsce postojowe zwierząt, tak aby linia ubojowa mogła pracować ze stałą prędkością. Uważa się także, że miejsce to odpowiada za podwyższenie dobrostanu zwierząt, ponieważ pozwala odzyskać siły po stresie związanym z obsługą i transportem. Jednak aby zwierzę mogło odpocząć istnieje szereg czynników, które muszą być spełnione: odpowiedniej wielkości przestrzeń, wentylacja w miejscu postoju oraz cisza. Rada Farm Animal Welfare podkreśliła, że te trzy wymienione czynniki są istotne dla dobra zwierząt. Celem artykułu jest omówienie ostatniego czynnika, jakim jest cisza. Zostało udowodnione, że zwierzętom szkodzi nadmierny hałas. O ile pojęcie hałasu jest subiektywne, tak zgodnie z raportem Europejskiej Agencji Środowiska hałas jest drugim (tuż po zanieczyszczeniu powietrza) czynnikiem, który ma ogromny wpływ na obciążenie chorobami w Europie. Dlatego też warto odnieść się do tego czynnika w aspekcie dobrostanu zwierząt.
W miejscu odpoczynku przedubojowego może być stosunkowo głośno, zwłaszcza w porównaniu z większością środowisk rolniczych. Wynika to częściowo z faktu, że zwierzęta są nieustannie wprowadzane i wyprowadzane, niezbędne jest otwieranie i zamykanie bram oraz drzwi. Jednak dzieje się tak dlatego, że w tym miejscu istnieje wiele źródeł hałasu: jednym jest obszar rozładunku, gdzie pojazdy manewrują, są myte, a drugi to rzeźnia, w której największy hałas generuje sprzęt. Ponadto ze względów higienicznych powierzchnie są twarde, obijane oraz wzmacniane i nie pochłaniają dźwięku. Z kolei „naturalnym” źródłem hałasu są odgłosy zwierząt (zwłaszcza świń), mogące wyrażać strach i stres zwierząt. Zwierzęta gospodarskie na ogół mają lepszy (czulszy) słuch niż ludzie, dlatego są wrażliwe zarówno na środowisko, jak i na odgłosy, które są niesłyszalne dla ludzi. Odnotowano nawet przypadki wystąpienia reakcji obronnych krów na krzyki nietoperzy (Delpietro,1989). Zatem zwierzęta gospodarskie mogą być bardzo wrażliwe na wysokie dźwięki (powyżej 6-8 kHz). Gdy zmierzono średni poziom hałasu w pomieszczeniach dla zwierząt (w gospodarstwach w Szwecji), stwierdzono, że wynosił on 58,6 dB dla tuczników i 57,3 dB dla krów. Nie mierzono narażenia na hałas bydła mięsnego ani owiec, ale stwierdzono poziom 35 dB w miejscu wypasu bydła, na użytkach zielonych. Co więcej autorzy stwierdzili, że długotrwała ekspozycja na głośny hałas (100 dB przez 8h) zwiększyła częstość oddechów. Z kolei u jagniąt długotrwały hałas spowodował podwyższenie tętna.
W przypadku bydła wokalizacja i słuch tych zwierząt są ważne dla komunikacji wewnątrz stada, dodatkowo reagują one na wokalizację innych gatunków. Odgłosy bydła na ogół mieszczą się w zakresie od 50-1250 hZ. Dowiedziono, że bydło można uspokoić odtwarzając kojącą muzykę. Stwierdzono także, że rasy wysoko wydajne mlecznie są bardziej wrażliwe na hałas niż rasy utrzymywane na mięso. Dlatego też należy unikać naganiania głosowego bydła mlecznego, gdyż ich reakcja może okazać się odwrotna do zamierzonej. Według dostępnych badań można stwierdzić, że narażenie krów na 1,5 godzinne działanie 80-100 decybeli dwukrotnie w ciągu dnia wpłynęło na obniżenie wydajności mlecznej. Co więcej stwierdzono, że krzyki i odgłosy obsługi wywołują większy wzrost tętna u bydła niż dźwięki sprzętu, takie jak trzaskanie bramami. Istnieją zatem dowody na to, że wokalizacja bydła może przenosić konkretną informację związaną ze strachem i cierpieniem.
Wydawać by się mogło, że owce, które wypasane są na halach przystosują się do zwiększonego poziomu hałasu. Jednak w ich przypadku także stwierdzono zmiany, wynikające z hałasów wydawanych przez pojazdy transportowe (o mocy 60-90 dB). Jednakże Hall i in. (1998) odnotowali, że gwałtowniej reagowały one na ludzką wokalizację i hałas mechaniczny niż na odgłosy innych zwierząt (wokalizację świń lub bydła). Zakres słyszalności owiec wynosi od 125 Hz do 40 kHz. W przeciwieństwie do bydła, owce nie wokalizują w odpowiedzi na bolesne bodźce a komunikacja głosowa między dorosłymi osobnikami owiec nie była szczegółowo badana.
Świnie wykorzystują bodźce słuchowe jako środek komunikacji we wszystkich działaniach społecznych. Zakres słyszalności dźwięków dla tych zwierząt wynosi od 55 Hz do 40 kHz. Zazwyczaj świnie są narażone na hałas na poziomie około 73 dB (na fermach - w zakresie od 20 Hz do 6,3 kHz oraz w ciężarówkach transportowych do 91 dB przy częstotliwości poniżej 16 kHz). W warunkach eksperymentalnych, w których wykorzystano nagrania maszyn i odgłosów innych świń, nie stwierdzono istotnych różnic w stężeniu kortyzolu w ślinie lub nie odnotowano zmian w częstości akcji serca (gdy dźwięk wynosił 85 dB i trwał przez 10 minut) (Gaverink i in., 1998). Z kolei stwierdzono, że hałas istotnie wpłynął na produkcje mleka loch karmiących, które poddano działaniu wentylatora (85dB). Z kolei Kanitz i in. (2005) stwierdzili, że u świń, które przez dwie godziny były narażone na hałas szerokopasmowy (90dB) wystąpiły krótko i długoterminowe skutki stresu, co świadczy o tym, że poziom hałasu w pomieszczeniach przedubojowych może być stresujący dla świń. W przypadku świń źródło i częstotliwość (lub ton) dźwięków są istotne z punktu widzenia wystąpienia reakcji na stres. Prowadzone są badania nad ujednoliceniem systemem automatycznego wykrywania, a konkretnie nagrywania odgłosów stresu świń (Schon i in. 2004). Badanie to umożliwić ma pracę nad wpływem hałasu i określeniu reakcji organizmu na stres wynikający z z hałasu.
Według Hughesa (1976) pojęcie dobrostan to stan pełnego zdrowia psychicznego i fizycznego zwierzęcia, gdy pozostaje ono w harmonii z otaczającym środowiskiem. Dlatego też opisując prawidłowy dobrostan zwierząt, trzeba zwrócić uwagę na czynniki cywilizacyjne. Generowany hałas związany jest z rozwojem cywilizacji i technologii. Zagrożeniem dla zabezpieczenia prawidłowego dobrostanu zwierząt jest powstały w wyniku niego stres. Stres zaś ma niewątpliwy wpływ na jakość mięsa. Dlatego, uwzględniając wszystkie czynniki i nie bagatelizując żadnego z nich, opłacalność produkcji zwierzęcej wzrośnie.
Na podstawie:
- Kanitz E, Otten W and Tuchscherer M 2005 Central and peripheral effects of repeated noise stress on hypothalamic-pituitaryadrenocortical axis in pigs. Livestock Production Science 94: 213-224
- Schon PC, Puppe B and Manteuffel G 2004 Automated recording of stress vocalisations as a tool to document impaired welfare in pigs. Animal Welfare 13: 105-110
- Hughes, B.O., 1976. Behaviour as an index of welfare. Proceedings Vth European Poultry Conference, Malta, p. 1005-1018.
- Delpietro HA 1989 Case reports on defensive behaviour in equine and bovine subjects in response to vocalization of the common vampire bat (Desmodus rotundus). Applied Animal Behaviour Science 22: 377–380
- Geverink NA, Buhnemann A, van de Burgwal JA, Lambooij E, Blokhuis HJ and Wiegant VM 1998 Responses of slaughter pigs to transport and lairage sounds. Physiology & Behavior 63(4): 667-673
