W języku i myśleniu Polaków funkcjonuje wiele pojęć, powiedzeń i mitów. Stereotypów, wyobrażeń i sposobów szufladkowania. Jednym z nich jest sposób widzenia i określania mieszkańców wsi. Rolnik, który powinien być ceniony, wręcz hołubiony za dostarczanie pożywienia pozostałym grupom społecznym dzięki swojej ciężkiej pracy, został zepchnięty w otchłań dosadnych przysłów, powiedzeń, nawet żartów oraz w obraz krzywego lustra. Jak krążące w naszym społeczeństwie mity mają się do rzeczywistości i statusu rolnika?
W polskiej historii, literaturze i kulturze mieszkańcy wsi zajmują ważną pozycję. Stosunki feudalne, pańszczyzna, powstania chłopskie to tylko mała część trudnej historii. Dzisiaj wieś kojarzy się często z uroczym wypoczynkiem w pięknej agroturystyce, czasem sztuką ludową i pokazywanymi w telewizji uśmiechniętymi paniami z Koła Gospodyń Wiejskich, z zapałem przygotowującymi pyszne potrawy. Mali chłopcy z dużych miast często wyjątkowo chętnie bawią się plastikowymi traktorami i rozdziawiają buzię przy spotkaniu prawdziwego ciągnika, mocno trzymając rodziców za ręce i nie pozwalając się odciągnąć przed jego odjazdem. Jednak nie każdy, zwłaszcza z młodszego pokolenia, kojarzy kotlety z marketowej półki z chlewnią, a mleko w kartoniku z oborą, nie wspominając już o połączeniu chleba ze zbożem i ciężką pracą na polu. Ponadto, zostaliśmy podzieleni przez mity, społeczne awersje i wykluczenia. Nastały czasy, w których ochoczo poszukuje się szlacheckich korzeni i upiększa dom pseudo rodzinnymi pamiątkami kupionymi na giełdzie antyków, a często nawet niepochodzącymi z terytorium naszego kraju. Byle poczuć się lepszym. Lepszym od kogo? Po co? Najprościej poczuć się lepszym od rolnika!
Pomagają w tym wciąż pokutujące powiedzenia i porzekadła, których lepiej nie przytaczać. Mimo, iż przez ostatnie lata pracowano nad „wyrównywaniem szans”, problem ciągle pozostaje. Nawet studentom i absolwentom szkół rolniczych daje się odczuć, że poziom ich edukacji jest, nazwijmy to, „inny”.
Analizując problem od podstaw, czyli od definicji, pierwszy zgrzyt można spotkać w znanej przez wszystkich i lubianej Wikipedii. Bo kim jest mieszkaniec wsi? Jest chłopem! Wpisując hasło „chłop” pojawia się definicja: „Chłop – określenie mężczyzny z warstwy społecznej zamieszkującej tereny wiejskie” (kliknij).
Czyli według definicji uaktualnianej w 2020 r. mężczyzna mieszkający na wsi jest chłopem! Nie rolnikiem, nie farmerem, a po prostu chłopem! Dopiero przy wnikliwej dalszej analizie można znaleźć kolejną definicję. Kolejną, może nieco łagodniejszą i prostującą pojęcie chłopa: „Chłopi, włościanie – warstwa społeczna zamieszkująca tereny wiejskie, dominująca w społeczeństwach przedindustrialnych, zajmująca się produkcją rolną”. W tym przypadku rozwinięcie „w społeczeństwach przedindustrialnych” można przyjąć za dostateczne wyjaśnienie, że chłopi byli kiedyś, teraz są rolnicy i farmerzy.
Jednak zapoznanie się z tym, kim dokładnie jest rolnik to duża pokusa. Co w tym przypadku powie Wikipedia? „Rolnik, farmer – osoba pracująca na roli, uprawiająca swoje lub cudze pole (rolnictwo). Często specjalista w zakresie rolnictwa.”
W świetle przepisów prawa polskiego rolnikiem jest osoba fizyczna spełniająca następujące warunki:
- posiadalub dzierżawigrunty rolne o powierzchni nie przekraczającej 300 ha,
- posiada kwalifikacje rolnicze,
- przynajmniej od 5 lat mieszka w gminie, gdzie znajduje się jej gospodarstwoi osobiście je prowadzi.
Definicja ciekawa, przynajmniej nieobraźliwa. Mit zaściankowego rolnika, to mit najbardziej krzywdzący i zarazem najgłębiej zakorzeniony. Czym więc jest zaścianek według słownika języka polskiego? „Zaścianek - miejscowość lub środowisko zacofane pod pewnym względem; partykularz, prowincja, zapadły kąt” (kliknij).
Dość już przerażających definicji, obrazów rolnika źle ubranego, niedoedukowanego z odciskami od wideł! Zestawmy krzywdzące legendy z realiami! Jacy są teraz polscy rolnicy? Sami mówią o sobie, że są rolnikami europejskimi. To ludzie często z tytułami naukowymi powyżej magistra, dużą wiedzą i jeszcze większymi gospodarstwami. Tak dużymi, że wymagają zarządzania, dobrego zarządzania, jak i inwestycji, obrotu dużymi finansami oraz zatrudniania szeregu pracowników. Współczesne gospodarstwo ma się nijak do tego, co niektórzy pamiętają sprzed lat. Współczesny rolnik to przedsiębiorca, który ciężko pracuje na własny rozrachunek. Jego wysiłku, zwłaszcza w sezonie, nie można nawet porównać do, na przykład, ośmiogodzinnej pracy pracownika budżetówki, który codziennie o godzinie 15.30 zamknie biurko, wyłączy komputer i zapomni o pracy. Rolnik to osoba, która prawie zawsze jest w pracy. Dzięki wysiłkowi, operatywności i wiedzy współczesny rolnik przeważnie mieszka w nowoczesnym domu, posiada niezły samochód, a jego park maszynowy w niczym nie odbiega od tych w przodujących krajach naszego kontynentu. Rolnik, który w epoce przemian gospodarczych został nazwany farmerem, nie ma powodów do kompleksów, wręcz może być dumny z zawodu z tradycjami i z zadowolenia z wykonywanej pracy, która jest niezbędna dla reszty społeczeństwa. Chociaż czasem przyszłość farmerów wydaje się niepewna, umieją o nią walczyć i jasno, kategorycznie, wyrażać swoje zdanie, dochodzić praw.
Wyzbycie się krzywdzących mitów na temat polskich rolników to, mam nadzieję, kwestia niedługiego czasu, a wszelkie powiedzenia i przysłowia z pewnością zmienią się wkrótce na pełne wdzięczności i szacunku dla ciężkiej pracy, bo przecież bycie farmerem to oczywisty powód do dumy.
