USD -
4.0559
EUR -
4.3309
GBP -
5.0589
DKK -
0.5805
Można by zaryzykować stwierdzenie, że w każdej dziedzinie życia pojawiają się nowe rozwiązania, tendencje, wręcz mody. Część z nich pozostaje na stałe, część już po krótkim czasie znika zapomniana. Po prostu się nie przyjmuje. Uprawa w skrzyniach niewątpliwie jest ciekawym, bardzo praktycznym rozwiązaniem. Z pewnością ma wiele znaczących zalet. Warto się z nimi zapoznać, a nawet spróbować tego sposobu sadzenia warzyw, roślin ozdobnych, a nawet ziół, pomidorów czy truskawek, a nawet ziemniaków. Czy uprawa w skrzyniach zyska ogromną popularność i pozostanie na dłużej? Czas pokaże.
Uprawy w skrzyniach są nazywane podwyższonymi grządkami warzywnymi (ang. raised bed). Ta nazwa po części opisuje ich ideę, gdyż skrzynie, zwłaszcza te umiejscowione na podwyższeniach, w znaczący sposób ułatwiają uprawę. Zwłaszcza osobom starszym czy niepełnosprawnym. To tylko jeden z atutów tych upraw. Kolejny to możliwość uprawy na małych powierzchniach, ponieważ skrzynie z odpowiednim podłożem umożliwiają uprawę warzyw, ziół, a nawet pomidorów na balkonach i tarasach. Skrzynia to też ziemia dobrana odpowiednio do sianych czy wysadzanych gatunków, to również wyższa ilość plonów z małej powierzchni, ponieważ w tego typu uprawie możliwe jest sadzenie gęstsze niż w uprawie polowej. Ziemia w skrzyniach szybciej się nagrzewa, co wpływa na przyspieszenie wzrostu i plonowania uprawianych roślin. Budowa skrzyni chroni je przed przemarzaniem. Tak prowadzona uprawa umożliwia również wydłużenie okresu wegetacyjnego oraz kontrolowanie warunków wodnych w glebie oraz odpowiednio prowadzona może mieć wpływ na zmniejszoną obecność chorób i szkodników. Natomiast sadzenie warzyw w ziemi wolnej od nasion chwastów zmniejsza znacznie konieczność ich pielenia. Jednak dla niektórych koronnym argumentem przemawiającym za skrzyniami jest to, że uprawa rośnie na żyznej glebie i możemy sobie na nią pozwolić w miejscach, w których wcześniej mieliśmy kłopoty z uprawami ze względu na jałową czy podmokłą ziemię.
Gatunki roślin sprawdzające się w skrzyniach
Uprawa w skrzyniach daje wiele możliwości. Można w nich uprawiać wiele gatunków warzyw, ziół oraz roślin ozdobnych. Dobór gatunków uzależniony jest od warunków, które zapewniamy roślinom, ale też od upodobań i preferencji żywieniowych, czy po prostu fantazji właścicieli. Dużym plusem, nawet zaskakującą ciekawostką, jest możliwość łączenia różnych gatunków, a przy wykorzystaniu wiedzy ogrodniczej możemy poprzez nasadzenia roślin pożytecznych wpłynąć np. na zmniejszenie czy zredukowanie występowania mszyc na uprawach lub wybierać również rośliny o jadalnych czy miododajnych kwiatach.
Warzywa. Warzywa mogą być wysiewane bezpośrednio do skrzyń lub w postaci wcześniej wyhodowanej rozsady. Do uprawy w skrzyniach polecane są zarówno warzywa liściowe, korzeniowe, o jadalnych owocach (najlepsze są odmiany karłowe) oraz o jadalnych nasionach. Świetnie nadają się też dyniowate.
Warzywa liściowe najczęściej uprawiane w skrzyniach to sałaty liściowa i masłowa oraz głowiasta, endywia, rukola, roszponka, szpinak, koperek, burak liściowy.
Z najpowszechniej uprawianych warzyw korzeniowych należy wymienić marchew, pietruszkę oraz buraki.
Wśród warzyw o jadalnych owocach prym wiodą pomidory, papryka i cukinia.
Z warzyw o jadalnych nasionach można wymienić np. bób i fasolę.
Zioła. Własne zioła uprawiane w skrzyniach to wyjątkowa gratka dla miłośników dobrej kuchni. Szczególnie tym typem uprawy cieszą się mieszkańcy bloków, u których skrzynie z ziołami też często pełnią funkcję ozdobną. W skrzyniach można uprawiać wiele gatunków ziół. Najbardziej popularne to bazylia, oregano, koper, rozmaryn, estragon, majeranek, tymianek, mięta, melisa i szałwia.
Zioła przydają się nie tylko w kuchni, lecz również w naturalnych metodach leczenia, co czasem okazuje się bezcenne.
Z pewnością uprawa własnych ziół i warzyw stanowi silną przewagę dla tych kupowanych w supermarkecie, nie tylko ze względu na ich stałą dostępność, ale też świeżość, trwałość i gwarancję jakości.
Rośliny ozdobne. Rośliny ozdobne sadzone w skrzyniach nie wydają się być pionierskim rozwiązaniem. Ich funkcje w tym sposobie uprawy możemy podzielić na funkcje: dekoracyjną, jadalną oraz ochronną. Jako przykład rośliny o działaniu ochronnym można podać aksamitkę, która odstrasza mszyce, ale również zdobi uprawy. Przykłady roślin nadających się do konsumpcji to bratek, nasturcja czy stokrotka.
Skrzynie. Skrzynie przeznaczone dla własnej uprawy można zrobić samemu od podstaw lub przy użyciu gotowych, pozostałych po różnych konstrukcjach elementów, a także kupić gotowe. Wykonanie ich nie jest specjalnie trudne, a może dostarczyć wiele satysfakcji i dodatkowej radości.
Przy stawianiu skrzyń na podłożu ważne jest usunięcie starej darni. Niektóre opracowania na temat uprawy roślin w skrzyniach ostrzegają przed wysokimi kosztami. Można się do tego różnie odnieść z tego względu, że przy budowie skrzyń możemy w dużej części posłużyć się „elementami z odzysku”. Przed przystąpieniem do prac zawsze warto zrobić własną kalkulację. Dobrze jest też zastanowić się czy będziemy mieli czas na pielęgnację powstałej uprawy, aby później nie straszyła zarośnięta chwastami i zwiędłymi roślinami. Wbrew pozorom to spory nakład pracy własnej, nawet przy dyskusyjnych kosztach. Sama budowa skrzyń pozostawia sporą dowolność, jednak dobrze zastosować się przy niej do kilku wytycznych.
Elementy skrzyni
Sama budowa skrzyni do uprawy roślin nie jest trudna. Polega na skręceniu prostej, drewnianej konstrukcji bez dna oraz wypełnieniu jej ziemią odpowiednią dla wybranych gatunków. Brak dna umożliwia łatwy odpływ wody oraz możliwość dotarcia do skrzyni organizmom pożytecznym. Do wykonania skrzyni zazwyczaj wykorzystuje się deski, które powinny być dość grube, a w rogach usztywnione drewnianymi kantówkami. Zamiast gwoździ zaleca się użycie bardziej trwałych wkrętów. Trwałością zaprocentują deski pochodzące z robinii czy dębu. Deski ze świerku i sosny są dużo tańsze, jednak wykorzystując je należy pamiętać, że są mniej trwałe i mogą wytrzymać zaledwie dwa, trzy sezony. Dla wydłużenia okresu użyteczności drewna wskazana jest impregnacja desek. Do tego celu należy użyć naturalnego, nietoksycznego preparatu. Według uznania możliwe jest wybudowanie podwyższonej grządki, przy użyciu np. betonu, cegieł, kamieni. Jako gotowa konstrukcja świetnie sprawdzają się skrzynie czy skrzyniopalety, które często wykorzystuje się na balkonach. Jednak budowanie skrzyń pozostawia dużą dowolność i warto przyjrzeć się w tej kwestii pomysłom znajomych, rodziny czy sąsiadów. Niektórzy po zbudowaniu konstrukcji okrywają jej dno agrowłókniną, jednak odpływ wody jest wtedy utrudniony. Położenie na samym dnie metalowej siatki o drobnych oczkach ochroni uprawy przed podgryzaniem korzeni przez gryzonie.
Wymiary skrzyni
Chociaż w zasadzie wielkość skrzyni jest dowolna, to warto pamiętać, że jej długość nie powinna przekraczać 5 m, gdyż wtedy utrudniałaby obejście. Przy zbudowaniu długich konstrukcji należy pamiętać o ich wzmocnieniu. Przeciętna, standardowa skrzynia nie przekracza długości 3 m i szerokości 1,2 m. Jeśli skrzynia będzie umieszczona na wysokości już ok. 0,5 m od poziomu gruntu to w znaczący sposób poprawi to komfort pracy ogrodnika. Sama głębokość skrzyni jest zdeterminowana poprzez głębokość systemu korzeniowego wybranych do nasadzeń gatunków.
Ziemia
Wypełnienie konstrukcji odpowiednią ziemią jest bezpośrednio powiązane z ilością plonów. Wprawdzie niektórzy ustawiają skrzynie bezpośrednio na podłożu, wyłożonym matą ściółkującą to warto przemyśleć opcję zdarcia darni, a nawet wybraniu ziemi na głębokość ok. 20-30 cm. Po takim przygotowaniu układamy na dnie warstwy materii organicznej: drobne gałęzie, słomę, albo skoszoną trawę, a na samej górze przekompostowany obornik. W wyniku rozkładu tych materiałów nastąpi uwalnianie ciepła, a przez to uprawa będzie szybciej rosła. Niezależnie od tego czy pod ziemią umieścimy warstwy organiczne, czy z tego zrezygnujemy, to zaleca się 30 cm żyznej, wolnej od nasion chwastów, ziemi ogrodowej lub podłoża ogrodniczego.
Planując uprawy w kilku skrzyniach należy pamiętać o odpowiednim przygotowaniu pomiędzy nimi właściwie szerokich ścieżek. W miejscach ich wytyczenia również można zerwać murawę, a następnie wysypać je gruboziarnistym żwirem, korą sosnową, nawet słomą, czy rozłożyć maty szkółkarskie. Czynności te wykonuje się w celu zapobiegania rozwojowi chwastów i nadmiernemu parowaniu wody.
Za najodpowiedniejsze miejsce dla ustawienia uprawy w skrzyni uważa się to nasłonecznione, którego ekspozycja na słońce wynosi minimum 6 godzin w ciągu doby.
Uprawa w skrzyniach nie jest trudna, a bardzo efektowna i praktyczna. Dodatkowego uroku roślinom w skrzyniach nadaje możliwość łączenia rosnących w nich gatunków. Jeśli ktoś jeszcze nie zaczął tego typu uprawy to serdecznie polecam choćby pierwszą próbę.
