Czy obciążająca praca i wyzwania życia codziennego mogą prowadzić u rolników i członków ich rodzin do tak poważnych problemów, jak depresja i alkoholizm? Najnowsze badania przeprowadzone wśród mieszkańców terenów wiejskich w Kanadzie rzucają światło na ten problem.
Wiele przeciwności losu
Niektóre grupy społeczne mogą być bardziej narażone na stres i wynikające z niego problemy zdrowia psychicznego od innych. Rolnicy mają bardzo stresującą pracę, wiążącą się nierzadko z dużym wysiłkiem fizycznym i zajmującą wiele godzin każdego dnia.
Jakby tego było mało, zależy ona od bardzo zmiennych i nieprzewidywalnych czynników, takich jak warunki pogodowe i ekonomiczne, czy epidemie chorób zwierząt gospodarskich.
Niektórzy rolnicy pomimo ciężkiej pracy doświadczają poważnych problemów finansowych i popadają w długi. Wszystkie te czynniki mogą negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne.
A ponieważ rolnictwo to zawód, w którym miejsce pracy zazwyczaj pokrywa się z miejscem zamieszkania, na stres i problemy narażeni mogą być również członkowie rodzin rolników.
Czy jednak wyzwania życia codziennego prowadzić mogą u rolników i członków ich rodzin do tak poważnych problemów psychicznych, jak depresja i alkoholizm? Bardzo trudno odpowiedzieć na to pytanie.
Badania dotyczące tej tematyki są nieliczne i zazwyczaj przynoszą bardzo niespójne wnioski. Co prawda co jakiś czas prasa niektórych państw świata interesuje się tym problemem, nadal brakuje jednak konkretnych danych.
Nowe dane dzięki badaniom z Kanady
Związek pomiędzy rolnictwem, a możliwymi problemami zdrowia psychicznego pozostaje w dużej mierze w sferze domysłów. Sytuacja ta jednak powoli zmienia się na lepsze, a problematyką zaczyna interesować się coraz więcej socjologów.
Niedawno ukazały się bardzo interesujące wyniki badań przeprowadzonych w prowincji Saskatchewan w Kanadzie. I chociaż może trudno odnieść je do sytuacji w naszym rodzimym kraju, warto się z nimi zapoznać w poszukiwaniu uniwersalnych zależności.
We wspomnianych badaniach postanowiono sprawdzić ogólne samopoczucie psychiczne mieszkańców terenów wiejskich i częstość występowania u nich takich problemów jak depresja oraz znaczne nadużywanie alkoholu (w oryginalnej pracy użyto określenia binge drinking, a więc upijanie się, picie do upadłego). Depresję oraz nadużywanie alkoholu uznano za dobre wskaźniki zdrowia psychicznego.
W uzyskanych danych poszukiwano związku pomiędzy wystąpieniem tych problemów, a mieszkaniem w posiadłości z gospodarstwem lub bez - dokładnie takie kategorie przyjęto w badaniu, można jednak uprościć, że chodzi po prostu o rolników i członków ich rodzin oraz osoby niezwiązane z rolnictwem.
Badania miały formę kilkukrotnie przeprowadzonych ankiet, które rozesłano do licznych mieszkańców prowincji Saskatchewan w Kanadzie.
Szczegółowych informacji, które były przydatne do dalszych badań dostarczyło 1701 kobiet (z czego 47,8% miało związek z rolnictwem) oraz 1700 mężczyzn (z czego 53.3% miało związek z rolnictwem).
Zaskakujące wyniki
Dane poddano analizom statystycznym, które pozwoliły ujawnić dość zaskakujące zależności. Wydaje się, że depresja i nadużywanie alkoholu występują znacznie rzadziej u rolników i ich rodzin niż u osób mieszkających na wsi lecz niemających związku z rolnictwem.
W przypadku depresji różnice te były jednak widoczne wyłącznie w bardzo konkretnych grupach badanych osób – a mianowicie kobiet mających problemy ze zdrowiem oraz mężczyzn z wykształceniem średnim.
W grupie kobiet mających przewlekłe problemy ze zdrowiem, te kobiety, które nie miały związku z rolnictwem znacznie częściej deklarowały zdiagnozowaną depresję niż kobiety mieszkające i pracujące w gospodarstwach.
Możliwym wytłumaczeniem tej dziwnej zależności jest opuszczanie obszarów wiejskich i obciążającej pracy w rolnictwie przez kobiety mające problemy ze zdrowiem na rzecz lżejszego zatrudnienia w mieście.
W grupie mężczyzn z wykształceniem średnim, mężczyźni nie mający związku z pracą w rolnictwie deklarowali gorsze samopoczucie psychiczne niż mężczyźni pracujący w gospodarstwach.
Dlaczego różnicę zaobserwowano właśnie w tej grupie osób?
Być może mężczyźni z wykształceniem średnim mieszkający na obszarach wiejskich, lecz nie wykonujący zawodu rolnika, mogą mieć problem z uzyskaniem satysfakcji w życiu. Wykształcenie wyższe uważa się zazwyczaj za czynnik mający znaczący wpływ na zdrowie psychiczne, umożliwia bowiem uzyskanie korzystnej pracy i wysokich dochodów. Jednak dla osób pracujących w rolnictwie często zupełnie wystarczające jest wykształcenie średnie.
Do innych czynników predysponujących do depresji, które dotyczyły wszystkich mieszkańców obszarów wiejskich należały młody wiek oraz wysoki poziom stresu w codziennym życiu. W przypadku mężczyzn dodatkowym czynnikiem była samotność, a w przypadku kobiet obciążenie finansowe oraz poczucie małego wsparcia społecznego.
Nadużywanie alkoholu rzadsze wśród rolników i ich rodzin
Znacznie jaśniejsze wyniki dotyczą problemu nadużywania alkoholu wśród mieszkańców wsi.
Nadużywanie alkoholu było zdecydowanie częściej deklarowane w grupie kobiet i mężczyzn nie mających związku z rolnictwem. Ten problem wydaje się więc być znacznie rzadszy u rolników i ich rodzin. Przynajmniej w Kanadzie.
Należy bowiem pamiętać, że ten pozytywny dla rolników obraz może się bardzo różnić pomiędzy poszczególnymi państwami, a nawet ich regionami. Sugerują to wyniki innych badań.
Wykazano przykładowo, że właściciele i pracownicy gospodarstw w Dakocie Północnej w Stanach Zjednoczonych znacznie częściej nadużywali alkoholu niż osoby wykonujące inne zawody.
W Australii kobiety nie mające związku z rolnictwem zgłaszały znacznie wyższe dzienne spożycie niż kobiety pracujące w gospodarstwach, jednak nie stwierdzono żadnych różnic między mężczyznami nie mającymi związku z rolnictwem, a mężczyznami pracującymi w gospodarstwach.
Natomiast w kilku badaniach przeprowadzonych w Szwecji wśród znaleziono znacznie mniej przypadków alkoholizmu prowadzącego do hospitalizacji w grupie rolników niż w grupie mężczyzn nie związanych z rolnictwem.
Ciężko jest więc uważać pracę w rolnictwie za uniwersalny czynnik predysponujący do depresji czy alkoholizmu.
Na podstawie:
Janzen, B., Karunanayake, C., Rennie, D., Lawson, J., Dosman, J. A., & Pahwa, P. (2020). Depression and binge drinking in farm and non-farm rural adults in Saskatchewan, Canada. Rural and remote health, 20(1), e5530-e5530.