Pełnowartościowe i niepełnowartościowe źródła białka

Redakcja

Białko jest związkiem organicznym, który stanowi materiał budulcowy żywych organizmów. Jesteśmy w stanie wytwarzać 300 gram protein w mięśniach i wątrobie, jednak aby nasz organizm mógł funkcjonować prawidłowo, musimy dostarczać mu białka w postaci aminokwasów. Aminokwasy, wytwarzane w naszym organizmie są endogenne, natomiast te dostarczane wraz z pożywieniem noszą nazwę egzogennych (są nimi izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, fenyloalanina, treonina, tryptofan, walina).

 

Ilość zawartych w danym białku aminokwasów „klasyfikuje” je do jednej z dwóch grup tj. białek pełnowartościowych, które zawierają dziewięć aminokwasów egzogennych oraz niepełnowartościowych, nie zawierających wszystkich aminokwasów egzogennych. Do niedawna wiele kontrowersji budziły diety, które wykluczały obecność produktów odzwierzęcych w diecie. Taka dieta wydawała się być niezbilansowana wręcz niezdrowa. Ludzie przekonani byli, że nie jesteśmy w stanie w pełni zastąpić białka pochodzenia zwierzęcego. Mowa tu o wegetarianizmie, który wyklucza produkty mięsne lub weganizmie, bardziej restrykcyjnej formie, która ogranicza wszystkie produkty pochodzenia zwierzęcego. Jednak czy białko roślinne jest w stanie zastąpić w diecie białko zwierzęce ? Jest to przecież jeden z podstawowych składników odżywczych, który stanowi aż 75% suchej masy tkanki. Nasz organizm nie jest w stanie sam wyprodukować niezbędnej ilości białka, dlatego musimy dostarczać mu najlepszych produktów zwierzęcych bogatych w białko. Według wielu źródeł tylko białko pochodzenia zwierzęcego jest w pełni wartościowe. W dzisiejszych czasach zauważalny jest wzrost zainteresowania (zwłaszcza młodych ludzi) dietą bezmięsną, pobudki takich działań mogą być różne m.in. dbałość o środowisko, pobudki etyczne czy zdrowotne. Celem artykułu jest poruszenie sporu i kontrowersji w kontekście zdrowotności diety wegetarian, wegan i „mięsożerców” w oparciu o białko.

 

Pełnowartościowe białko, a dieta wegetariańska i wegańska

 

Białko pełnowartościowe znajduje się w mięsie, rybach, jajach oraz nabiale. Wszystkie wymienione produkty są pochodzenia zwierzęcego i jedynie te produkty zawierają wszystkie aminokwasy egzogenne. Do grupy wysokobiałkowych produktów roślinnych zaliczamy głównie rośliny strączkowe, owszem są to produkty wysokobiałkowe, które zawierają aminokwasy egzogenne, ale nie wszystkie (co czyni je produktami zawierającymi białka niepełnowartościowe). Jak wcześniej zostało wspomniane dwa wyżej wymienione sposoby odżywania bez mięsnego różnią się. Wegetarianie jadają twarogi, jajka i jogurty dlatego oni nie muszą martwić się o niedobory żywieniowe, jednakże warto pamiętać o dziennym zapotrzebowaniu na białko, które wynosi około 1g na 1 kg masy ciała. Z punktu widzenia zapotrzebowania białkowego, większą kontrowersję wzbudza dieta wegańska, która eliminuje nie tylko mięso, ryby, owoce morza, ale także produkty pochodzenia zwierzęcego (jaja, twarogi, mleko, jogurty). W jaki sposób więc zapobiec niedoborom, tym bardziej że jak wcześniej zostało wspomniane ludźmi, którzy decydują się na zmianę sposobu odżywiania są głównie osoby młode (oczywiście nie wszyscy), które dojrzewają a ich zapotrzebowania wzrasta. Otóż świadomi weganie (oraz wegetarianie) jedzą bogate w białko rośliny strączkowe (rys 1.), produkty zbożowe, orzechy.

 

straczkowe ceny rolnicze pl

 

Samo jedzenie wysokobiałkowych produktów nie zapewni pełnego zapotrzebowania, kluczowe jest odpowiednie połączenie produktów pochodzenia roślinnego. Produkty strączkowe, łączymy z produktami zbożowymi, zboża zawierają niewielkie ilości lizyny i tryptofanu, zaś rośliny strączkowe są w nie bogate. W praktyce ryże i kasze, powinniśmy łączyć np. z fasolą czy grochem. Jednak nie jest to tak łatwe jak się może wydawać, produkty takie jak soja czy fasola zawsze poddajemy obróbce termicznej, niestety jeśli gotujemy je zbyt długo, ich indeks glikemiczny wzrasta (co powoduje zbyt duży wyrzut insuliny do krwi), nie zawsze wegetarianizm lub weganizm idzie w parze ze szczupłą sylwetką. Jeśli zapomnimy o tych „szczegółach” dieta bogata w wyżej wymienione produkty prowadzić będzie do przybierania na wadze. Dzięki wysokiej świadomości i odpowiedniemu łączeniu produktów roślinnych możemy w otrzymać białko o nawet 90% wartości odżywczej (w jednym posiłku) (rys 2.). Warto też pamiętać, iż białko roślinne samo w sobie nie jest źródłem wszystkich aminokwasów, dlatego zapotrzebowanie na białko osób których dieta bazuje właśnie na roślinach zwiększa się i wynosi ok. 1,5 g na 1kg masy ciała.

 

zrodla bialka ceny rolnicze pl

 
Białko pełnowartościowe w mięsie można spożywać bez ograniczeń?

 

Białka zwierzęce (nazywane pełnowartościowymi), występują w towarzystwie tłuszczu. Powszechnie wiadomo, że tłuszcz zwierzęcy spożywany w nadmiarze ma negatywny wpływ na wzrost cholesterolu, pracę całego układu krwionośnego. Więc w tym przypadku osoby „mięsożerne” również muszą zwracać uwagę na produkty wysokobiałkowe, ale z mniejszą zawartością tłuszczu.

 
Podsumowując..

 

Istnieje wiele pro wegetariańskich i wegańskich publikacji naukowych, które powinny stanowić kompendium wiedzy na temat łączenia produktów roślinnych dla osób zaczynających przygodę z dietą bezmięsną. Żywienie ma fundamentalny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Chcąc poprawy zdrowia, niestety przez zlekceważenie podstaw możemy sobie zaszkodzić. Jeśli decydujemy się na zrezygnowanie z produktów mięsnych, możemy to zrobić pod warunkiem, że posiadamy odpowiednią wiedzę na ten temat. Zarówno białko jak i tłuszcze i węglowodany są nam niezbędne do funkcjonowania, należy pamiętać że nie tylko ilość, a jakość dostarczanych produktów ma ogromne znaczenie.

Loading comments...
Wiadomość z kategorii:

Obserwuj nas w Google News 

i czytaj materiały szybciej niż inni

Google Icons 16 512

Dołącz teraz