IUNG nie stwierdza zagrożenia suszą rolniczą w Polsce

IUNG-PIB opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2478 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: zbóż ozimych i jarych, rzepaku i rzepiku, buraka cukrowego, krzewów i drzew owocowych oraz truskawek.

W pierwszym okresie raportowania tj. od 21 marca do 20 maja 2018 roku, nie stwierdzono wystąpienia suszy rolniczej na obszarze Polski.


Średnia wartości Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie których dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -69 mm. Jednakże aktualnie nie ma zagrożenia suszą rolniczą w Polsce. Najniższe wartości KBW w prezentowanym okresie sześciodekadowym wystąpiły na terenie Niziny Mazowieckiej od -100 do -109 mm.

Marzec bieżącego roku na znacznej powierzchni kraju był bardzo zimny. Najzimniej było w północno-wschodniej części kraju (-3oC) a najcieplej w południowo-zachodniej Polsce z temperaturą powietrza od 1 do 2oC. Podobnie było w III dekadzie tego miesiąca, w północno-zachodnich rejonach kraju temperatura wynosiła 0,5oC a w południowo-zachodnich powyżej 3,5oC.

Temperatura powietrza tego miesiąca na znacznych obszarach kraju była niższa od średniej wieloletniej (1971-2000) od 1 do ponad 3oC.

Kwiecień w tym roku był bardzo ciepły, temperatura wahała się od 9 do ponad 14oC. Najcieplej było na południu kraju (ponad 14oC) i w tych rejonach temperatura była w aż o 6oC wyższa od normy wieloletniej. Im dalej w kierunku północnym tym było zimniej od 8 do 11oC, jednakże i na tych obszarach temperatura powietrza była wyższa od normy od 2 do 3oC.

Pierwsza dekada maja była pod względem termicznym bardzo zróżnicowana, najcieplej było w południowo-wschodniej części kraju z temperatura powyżej 17oC, a najzimniej w północno-zachodnich rejonach Polski od 13 do 14oC. Natomiast w drugiej dekadzie południowo-wschodnie tereny były zdecydowanie najzimniejsze z temperaturą od poniżej 13oC do 14oC, zaś najcieplej było w północnych obszarach Polski od 15 do ponad 16,5oC.

W marcu notowano na obszarze Polski bardzo duże zróżnicowanie pod względem występowania opadów atmosferycznych. Wysokie opady od 40 do 60 mm (100-140% normy) notowano w północno-zachodniej i południowo-wschodniej części Polski. Natomiast niskie opady od 10 do 30 mm wystąpiły w szerokim pasie od północno-wschodnich po południowo-zachodnie krańce kraju wynoszące 40-80% normy. W III dekadzie miesiąca najwyższe opady notowano na Kujawach, Nizinie Szczecińskiej oraz w Wielkopolsce (20-30 mm). W południowej oraz północno-wschodniej Polsce notowano od 5 do 10 mm. Na pozostałych obszarach kraju notowano opady od 10 do 15 mm.

W kwietniu również stwierdzono na obszarze Polski duże zróżnicowanie pod względem występowania opadów atmosferycznych. Szczególnie niskie opady poniżej 10 mm wystąpiły na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej i Śląskiej. Niskie opady wynoszące od 10 do 20 mm notowano również na Wyżynie Małopolskiej, Nizinie Mazowieckiej oraz w Kotlinie Sandomierskiej, stanowiły one na w/w obszarach od poniżej 20 do 40% normy wieloletniej. Jedynie w części północnej i wschodniej Polsce opady były większe, wynoszące od 40 do 60 mm i na tych terenach stanowiły 100-140% normy. Na znacznej powierzchni kraju notowano opady od 20 do 40 mm tj. 40-100% normy.

W maju opady atmosferyczne również były bardzo zróżnicowane. W pierwszej dekadzie stwierdzono największe opady w południowych krańcach kraju oraz w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego wynoszące od 20 do 40 mm. Na pozostałym obszarze Polski notowano bardzo małe opady od 5 (a nawet i niższe) do 20 mm. Natomiast w drugiej dekadzie opady były już zdecydowanie większe, zwłaszcza w południowej części kraju wynoszące od 15 do ponad 50 mm. Najwyższe ponad 50 mm notowano na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w południowej części Niziny Wielkopolskiej i Mazowieckiej oraz w Kotlinie Sandomierskiej. W północno-zachodnich rejonach kraju opady były małe, wynosiły poniżej 5 mm.

Jesień 2017 roku charakteryzowało nadmierna wilgotność gleby, wynikająca z częstych i obfitych opadów atmosferycznych. Nadmierne uwilgotnienie gleby w wielu rejonach kraju uniemożliwiało wykonanie prac polowych, czego skutkiem były braki w planowanych wysiewach ozimin. W rejonach, w których dokonano opóźnionych siewów, kondycja ozimin była słaba lub bardzo słaba ze względu na niewystraczający wzrost i rozwój roślin. Licznie występujące zastoiska wodne na polach powodowały placowe wypadnięcia oraz redukowały obsadę roślin.

Występujące częste oraz obfite opady atmosferyczne uniemożliwiały niejednokrotnie wykonanie jakichkolwiek zabiegów ochronnych jak i dokarmiających.

Problemy związane z nadmiernym uwilgotnieniem gleb najsilniej dotyczyły gleb ciężkich, ale z uwagi na ilość i rozkład opadów również producenci posiadający gleby lżejsze mieli duże problemy z dotrzymaniem terminów agrotechnicznych, w tym w szczególności terminu siewu. Gleby lekkie, które uważane są za łatwe do uprawy, to jednakże tak duże opady sprawiły, że na obszarach w których występują, również notowano zastoiska wodne.

Wiele plantacji zbóż ozimych i rzepaku, które mimo trudnych warunków wilgotnościowych udało się zasiać, weszło w okres zimy słabo rozwinięte co powodowało, że były bardzo podatne na uszkodzenia wywołane przez mróz w szczególności w rejonach, gdzie nie było okrywy śnieżnej lub była ona niezbyt gruba w okresie wystąpienia niskiej temperatury.

Z uwagi na występowanie bardzo niesprzyjających warunków atmosferycznych szczególnie jesienią 2017, jak również z powodu występujących mrozów w czasie tegorocznej zimy, które przyczyniły się w znacznym stopniu do tego, że stan ozimin na początku wiosny był słaby w wielu rejonach Polski. Natomiast występujące duże niedobory wody zwłaszcza w drugiej połowie kwietnia oraz w pierwszej połowie maja spowodowały, że tegoroczne plony mogą być niższe od plonów w ostatnich latach.

W prowadzonym Systemie oprócz dwóch ważnych elementów meteorologicznych omawianych powyżej (temperatury powietrza oraz opadu atmosferycznego), brane są pod uwagę również inne parametry takie jak: usłonecznienie, wilgotność względna powietrza oraz prędkość wiatru, które istotnie kształtują ewpotranspirację i mają znaczny udział w kreowaniu wielkości klimatycznego bilansu wodnego.

IUNG stwierdził, że mimo występujących znacznych niedoborów wody, aktualnie nie ma zagrożenia suszą rolniczą w Polsce. Według obecnych warunków pogodowych straty plonów z powodu niedoboru wody nie osiągają obniżki plonów o 20% w skali gminy spowodowane deficytem wody w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich wieloletnich warunkach pogodowych. Przy wyznaczaniu suszy rolniczej brane są pod uwagę tylko i wyłącznie niedobory wody. Natomiast inne elementy plonotwórcze, chociaż odgrywają istotną rolę w kreowaniu wielkości plonów, przy wyznaczaniu suszy rolniczej nie są brane pod uwagę.

 

Źródło: IUNG