Jaki rozrzutnik wybrać?

Zakup rozrzutnika obornika to inwestycja na długie lata, a ceny nowych maszyn nie należą do małych, dlatego wyboru rozrzutnika warto dokonać na spokojnie i przemyśleć zarówno potrzeby gospodarstwa, jak wady i zalety poszczególnych konstrukcji.

Bardzo istotny jest również dobór wyposażenia dodatkowego, ponieważ pewnych opcji wyposażenia nie da się później zamontować lub będzie to zbyt drogie.

Rozrzutnik TEBBE zagregowany z ciągnikiem John Deere 6210R, zestaw godzinę wcześniej rozsiewała wapno.

Jaki adapter wybrać? – 2-pionowe walce, 4-pionowe walce, walce poziome z talerzami rozrzucającymi

Rozrzutnik – adapter, system jezdny powinny być dobrane do przeznaczenia maszyny. Kupując rozrzutnik trzeba wziąć pod uwagę jaki obornik będziemy rozwozić, czy będziemy nim wapnować, bądź też nawozić kompostem z biogazowi czy szlamem z oczyszczalni.

Adapter pionowy 2-walcowy - dwa szerokie pionowe walce oraz zamocowane u dołu duże talerze z łopatkami, pozwalają osiągnąć kilkunastometrową szerokość rozrzutu przy zachowaniu bardzo dobrej równomierności. Ten typ adaptera jest bardzo uniwersalny i nadaje się zarówno do obornika, torfu oraz wapna.

Adapter pionowy 2-walcowy w rozrzutniku ALIMA BIS.

Efekt pracy (szerokość rozrzutu, równomierność, rozdrobnienie) rozrzutnika ALIMA BIS EVO SPREADER 10 - adapter pionowy 2-walcowy.

Efekt pracy (szerokość rozrzutu, równomierność, rozdrobnienie) rozrzutnika ALIMA BIS EVO SPREADER 10 - adapter pionowy 2-walcowy.

Adapter pionowy 4-walcowy – cztery pionowe walce wraz z zamocowanymi u dołu talerzami pozwalają osiągnąć kilkumetrową szerokość rozrzutu. Równomierność rozrzutu jest gorsza niż w adapterze dwuwalcowym, ponieważ tuż za rozrzutnikiem leży więcej obornika niż po bokach. Ten typ adaptera nadaje się do obornika od trzody chlewnej oraz bydlęcego. Przy pomocy takiego adaptera też można również rozrzucać wapno.

Adapter pionowy 4-walcowy w rozrzutniku Unia Tytan, foto: http://www.uniagroup.com/

Adapter tarczowym z 2-bębnowym adapterem poziomym ślimakowym służy do rozrzucania przegniłego obornika (bez świeżej słomy), wapna, szlamu, kompostu, torfu na szerokość do 20 m. Ten typ adaptera najczęściej stosowany jest do rozrzucania obornika od drobiu oraz szlamu z biogazowi. Jest to również najlepszy adapter do rozsiewania wapna.

Adapter tarczowym z 2-bębnowym adapterem poziomym ślimakowym w rozrzutniku Unia Apollo, foto: http://www.uniagroup.com/

Liczba osi – jedna oś, tandem, tridem, osi skrętne

Przy wyborze rozrzutnika bardzo ważny jest rodzaj podwozia na jakie się zdecydujemy. Na rynku występują rozrzutniki jednoosiowe i rozrzutniki z podwoziem typu tandem z osiami sztywnymi oraz tandem i tridem z osiami skrętnymi.

Rozrzutnik jednoosiowy na dużym kole jest najbardziej zwrotną konstrukcją i co bardzo ważne w mniejszym stopniu ingeruje w podłoże niż podwozia typu tandem, które nie mają osi skrętnej. Jedną oś na dużych kołach polecałbym szczególnie, jeśli w gospodarstwie obornikuje się użytki zielone. Na uwrociach uszkodzenia darni są mniejsze niż w sztywnych tandemach lub ich prawie nie ma. Rozrzutnik jednoosiowy na dużym kole jest również trudniej utopić na gruncie ornym, widać to zwłaszcza na uwrociach, gdzie koła w tandemie pchają ziemię i robią koleiny. Im większe koła, tym łatwiej się one toczą, zwłaszcza w mokrym terenie. Wysokie koła to również duża powierzchnia styku opon z ziemią.

Rozrzutnik ALIMA BIS EVO SPREADER 10 o ładowności 10 ton zagregowany z ciągnikiem Case IH Maxxum 110 podczas rozrzucania mokrego obornika bydlęcego.

Rozrzutniki na podwoziu tandem bez osi skrętnej są nadal prostą i stosunkowo tanią konstrukcją. Takie maszyny mają swoje wady, ale po zdemontowaniu adaptera świetnie nadają się do transportu materiałów objętościowych (zielonki z kukurydzy, traw, żyta na kiszonkę). Duża powierzchni podłogi w połączeniu z nadstawkami daje sporą pojemność takiej „przyczepy objętościowej” przy stosunkowo kompaktowych gabarytach. Ponadto nisko ustawiony środek ciężkości i dobre dociążenie tylnej osi ciągnika sprawdzą się w pracach transportowych.

Tandem/tridem z skrętnymi osiami łączy zalety typowego tandemu z zaletami rozrzutników na jednej dużej osi. Wybierając maszynę z przesuwaną podłogą lub ścianą przednią możemy uzyskać wielozadaniową maszynę – rozrzutnik obornika i wapna, przyczepę objętościową oraz przyczepę do zboża. Przy odpowiednim adapterze możemy mieć jeszcze przyczepę przeładowawczą. Niestety cena takiej maszyny może przywrócić o zawrót głowy, dlatego warto dobrze przemyśleć jej zakup.

Rozrzutnik TEBBE z skrętna osią zagregowany z ciągnikiem John Deere 6210R.

W swojej okolicy obserwuję coraz więcej maszyn jednoosiowych na dużym kole. Zazwyczaj więksi producenci mleka wymieniają stare rozrzutniki typu tandem na większe maszyny na jednej osi. Rzadziej są to klasyczne tandemy lub tandemy z skrętnymi osiami (ze względu na bardzo wysoką cenę).

Przy pracach polowych i na łąkach korzystniej jest wybrać model jednoosiowy, ponieważ opony zużywają się wolniej, a podczas zawracania na polu można uniknąć tworzenia bruzd. Przy pracach transportowych, np. odwożenie kiszonki, lepsza będzie maszyna dwuosiowa.

Ważne opcje: amortyzacja dyszla, zasuwa skrzyni, własna hydraulika

Wielu producentów zasuwę skrzyni/gilotynę ma w swoich cennikach jako opcję o wartości około 3-4 tys. złotych netto, ale zdecydowanie zalecam dopłacić do tej opcji, mimo, że nie jest tania. W przypadku transportu mokrego obornika czy też kompostu, szlamu oraz rozsiewania wapna jest wręcz niezbędna.

Jeśli chodzi o amortyzację dyszla niestety nie zawsze jest to standard. W modelach o ładowności 10-12 ton i więcej przedstawiciele handlowi zdecydowanie zalecają branie maszyny z amortyzacją. Dopłaty do tej opcji to sporo pieniędzy, 4-6 tys. netto a nawet więcej w największych maszynach.

W rodzinnym gospodarstwie zdecydowaliśmy się zakupić w zeszłym roku maszynę z amortyzacją dyszla o ładowności 10 ton na jednej dużej osi i zdecydowanie nie żałujemy wydanych pieniędzy na dopłatę do amortyzacji. W naszym przypadku przy pełnym rozrzutniku ciężkiego i mokrego obornika bydlęcego jadąc drogą asfaltową delikatne wibracje pojawiają się przy prędkości 32-36 km/godz.

Własna hydraulika rozrzutnika – opcja droga, ale o tyle ciekawa jeśli z rozrzutnikiem ma współpracować kilka ciągników (np. maszyna w grupie producenckiej) i nie chcemy mieszać olejów w ciągniku. Ponadto przy własnej hydraulice rozrzutnika spada zapotrzebowanie na moc.

Systemy wagowe pozwalają na ważenie materiału zgromadzonego w skrzyni ładunkowej i bieżące kontrolowanie dawki wyrzucanego nawozu przez operatora. Dzięki takiemu rozwiązaniu użytkownik może z dużą dokładnością ustalać dawki składników pokarmowych, jakimi zasilane są uprawy. Znając ilość np. azotu wnoszonego dzięki obornikowi, można z dużą dokładnością uzupełniać ten składnik wykorzystując stosowne ilości nawozów  sztucznych.

Kupując nową maszynę poza ceną warto zwrócić jeszcze uwagę na jakość wykonania. Nie wszystko da się dostrzec gołym okiem, dlatego warto wcześniej poszukać użytkowników modeli, które nas interesują i zapytać o opinię. Warto także spojrzeć na jakość i grubość użytych materiałów oraz zastosowane przekładnie. Dobrze jest zwrócić uwagę na regulację naciągu łańcuchów, punkty smarowania, liczbę rzędów łańcuchów przenoszących obornik i ich grubość np. zastosowanie czterech łańcuchów grubości 14 mm jest dużym plusem.

Elektronika, systemy wagowe, własna hydraulika, amortyzacja dyszla, ściany przesuwne, cynkowanie, plastikowe błotniki, deflektory, gilotyna, szersze ogumienie, nadstawki, nadstawki objętościowe to szereg opcji, które mogą zwiększyć komfort użytkowania maszyny lub jej funkcjonalność. Niestety za każdą przyjemność trzeba dodatkowo zapłacić.

Wśród polskich producentów mamy takie firmy i marki jak Unia Group (Unia Grudziądz), Metaltech Miroslawiec, Pronar,  A-Lima-Bis, Daf-Agro, Euromilk, Metal-Fach, Ursus, Cynkomet, Sipma.

 

Dla portalu CenyRolnicze.pl:
inż. Dariusz Śmigielski
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu