Według danych Światowej Organizacji ds. Wyżywienia i Rolnictwa w roku 2015 produkcja mięsa na świecie wyniosła 318,7 mln ton, w tym udział mięsa wieprzowego był najwyższy, gdyż wynosił 119,4 mln ton, co stanowiło 37,5 %. W porównaniu do roku 2014 wzrost światowej produkcji wieprzowiny wyniósł 1,9 %. Wieprzowina pozostaje nadal głównym źródłem białka zwierzęcego w żywieniu ludzi. Pomimo dobrego popytu na wieprzowinę dla jej producentów problemem są okresy niskiej opłacalności produkcji.
Jeśli porównać indeks zmiany cen dla przedziału lat 2002-2015 to w na tle pozostałych gatunków mięsa ceny wieprzowiny rosły najwolniej osiągając w 2015 roku poziom podobny jak w roku 2010. Konsekwencją takiego stanu rzeczy było odnotowane w ubiegłym roku zmniejszenie pogłowia świń w wielu krajach UE. Według spisu z listopada 2016 roku w Niemczech liczba loch zmniejszyła się w ciągu ostatnich 3 lat o 260 tysięcy, czyli 7,4 %. Również w Danii liczba loch wg stanu na 1 października 2016 roku zmniejszyła się w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego o 26 tysięcy sztuk, czyli o 3 %. W Polsce także niestety obserwujemy niekorzystny trend zmniejszania się krajowego pogłowia świń, a także ilości loch stada podstawowego. W porównaniu do marca 2008 roku w analogicznym okresie roku 2016 pogłowie świń zmniejszyło się o 35,1 %, natomiast loch aż o 43,3 %. Głównymi przyczynami zmniejszającego się pogłowia zwierząt była niska opłacalność produkcji tuczników, coraz większa konkurencja na rynku krajów UE, a także konieczność spełniania coraz wyższych standardów w produkcji świń.
Silna konkurencja ze strony państw UE posiadających nadwyżki wieprzowiny jest istotnym czynnikiem wpływającym na kształtowanie cen. Cotygodniowe notowania giełdowe są podstawą do porównania ceny, za jaką można zakupić półtusze i elementy wieprzowe z np. Belgii, Niemiec czy Danii. Według danych publikowanych przez MRiRW w ostatnich 4 latach import wieprzowiny z tych trzech krajów był najwyższy i stanowił w roku 2015 ponad 70 % całkowitego importu wieprzowiny do Polski. Łączna wartość importowanej do Polski wieprzowiny wyniosła w 2015 roku ponad 5,1 mld złotych.
Według danych FAO w roku 2015 światowy handel wieprzowiną wyniósł 7,1 mln ton w tym 2,3 mln ton wyeksportowano z krajów UE. Obserwuje się, że w ostatnich latach w krajach UE stopień samowystarczalności uległ zwiększeniu, co oznacza coraz większą konieczność eksportu poza granice UE. Aktualnie około 14 % produkowanej w krajach UE wieprzowiny powinno być wyeksportowane do takich krajów jak Chiny, Japonia, Meksyk, Korea Płd, które są tradycyjnymi importerami. Zmniejszenie popytu w tych krajach powoduje problem z nadwyżką surowca na rynku UE i jest powodem wprowadzania niższych cen skupu.
Przez okres około 18 miesięcy począwszy od października 2014, kiedy ceny płacone za 100 kg półtuszy wieprzowej obniżyły się znacznie poniżej 150 Euro, aż do maja 2016 producenci notowali mniejsze lub większe straty w produkcji. Dopiero, kiedy dostępność tuczników przeznaczonych do uboju okazała się mniejsza od popytu, wtedy ceny znacznie wzrosły do poziomu powyżej 1,50 Euro/kg wbc. Duże zakłady mięsne są jednak zainteresowane zakupem tuczników w cenie nieprzekraczającej 1,50 Euro/kg wbc, stąd ustawiczna presja na obniżanie cen zakupu.
Opłacalność tuczu
Wśród czynników wpływających na opłacalność wyróżnić można takie, na które producent ma bezpośredni wpływ oraz takie, które są od niego niezależne. Do tych, na które producent ma wpływ zaliczyć należy:
- korzystanie w tuczu ze zwierząt o dobrych predyspozycjach genetycznych,
- stosowanie właściwej higieny i profilaktyki zapewniającej dobry stan zdrowotny
zwierząt,
- stosowanie zbilansowanego żywienia w całym okresie odchowu i tuczu,
- dbałość o jakość użytych surowców paszowych, poprawność śrutowania zbóż
oraz wykonania mieszanek paszowych,
- sprzedaż materiału rzeźnego w optymalnej masie ciała podmiotowi oferującemu
najkorzystniejszą cenę,
Do czynników, na które producent nie ma wpływu, a mają one znaczący wpływ na wysokość przychodów ze sprzedaży oraz wysokość ponoszonych nakładów paszowych, należą
- popyt na wieprzowinę i jej podaż głównie w krajach UE, ale także na świecie,
- ceny zbóż, pasz białkowych, aminokwasów, premiksów mineralno-witaminowych.
Koszty produkcji
Od wielu lat produkcja żywca wieprzowego odbywa się w kolejno po sobie następujących okresach, w których możemy mówić albo o dobrej opłacalności produkcji, albo o złej koniunkturze. Zyski z produkcji, lub ewentualne straty, zależne są od wysokości jednostkowych kosztów produkcji 1 kg żywca. Ostatni dostępny raport, w którym porównywano koszty produkcji 1 kg wieprzowiny w różnych krajach UE dotyczy danych za 2015 rok. Według tego raportu najniższe koszty produkcji wieprzowiny odnotowano w Danii i Hiszpanii (1,46 Euro/kg wbc), natomiast najwyższe koszty produkcji były w Wielkiej Brytanii (1,83 Euro/kg wbc) i we Włoszech (1,84 Euro/kg wbc). W tych krajach, z których do Polski importowana jest wieprzowina (Belgia, Dania, Niemcy), przeciętny koszt produkcji wieprzowiny w 2015 roku mieścił się pomiędzy 1,46-1,58 Euro/kg wbc.
Koszty paszowe
Udział kosztów paszowych w produkcji wieprzowiny jest wysoki i najczęściej sięga 60 % do 70 % wszystkich poniesionych kosztów. Dlatego ceny zbóż, komponentów białkowych oraz dodatków paszowych i premiksów znacząco wpływają na koszty paszy. Aktualnie na początku 2017 roku ceny zbóż są stosunkowo niskie, jak też komponenty białkowe są oferowane w przystępnej cenie.
Wysokość ponoszonych kosztów paszowych na produkcję 1 kg wieprzowiny zależna jest od osiąganych parametrów tucznych. Użytkowość tuczną opisują następujące cechy: wiek w dniu uboju, dzienne pobranie paszy i dzienne przyrosty masy ciała oraz zużycie paszy na przyrost 1 kg masy ciała. Pobieranie paszy, tempo wzrostu oraz wykorzystanie paszy zależne są od czynników zarówno genetycznych jak i środowiskowych. Genetyczne predyspozycje zwierząt do odkładania białka w przyroście masy ciała oraz zdolność pobierania paszy mają decydujący wpływ na przebieg wzrostu świń. U tuczników każda z faz wzrostu charakteryzuje się różną dynamiką w zakresie odkładania tkanki mięśniowej i tłuszczowej. Wyższe odkładanie białka wpływa na możliwość uzyskania wyższych przyrostów dziennych świń. Cechy tuczne charakteryzują się średnim poziomem odziedziczalności (h2=0,3-0,4), czyli jedynie w 30-40 % zależne są od założeń genetycznych.
Według danych za rok 2015 średnie dzienne przyrosty w tuczu w krajach UE szacowane były na 814 g przy średnim zużyciu paszy na przyrost 1 kg na poziomie 2,83 kg. Przeciętny koszt paszy na produkcję 1 kg wbc wahał się od 0,87 Euro w Danii, 0,89 Euro w Niemczech, do 0,98 Euro w Belgii. Przyjmując zużycie paszy na poziomie 2,8 kg w tuczu oraz plenność loch wynoszącą 25 prosiąt, to w roku 2015 średni koszt paszy w Polsce na produkcję 1 kg wbc wynosił 0,90 Euro, co jest wynikiem podobnym jak w Niemczech a lepszym niż w Belgii. Podstawowym warunkiem jest jednak uzyskanie takich założonych wskaźników.
Zbilansowane żywienie
Podstawowym narzędziem do efektywnego planowania przebiegu wzrostu świń jest bilansowanie mieszanek paszowych tak, aby w kolejnych przedziałach masy ciała pokrywały zapotrzebowanie na energię oraz składniki pokarmowe. Zapotrzebowanie to zależne jest od potencjału do odkładania białka w przyroście masy ciała. Im potencjał ten jest wyższy, tym wymagania w zakresie dostarczanej ilości energii oraz składników tworzących tkankę mięśniową są wyższe. Dzienne zapotrzebowanie na energię i składniki pokarmowe zawarte jest w normach żywienia świń. Niedobór składników potrzebnych do intensywnego wzrostu przyczynia się do niepełnego wykorzystania potencjału zwierząt, co wpływa na wydłużenie okresu tuczu, a tym samym prowadzi do późniejszego wieku w dniu uboju. Z kolei nadmiar składników pokarmowych jest niewykorzystany przez zwierzęta, przez co zawyżone są koszty produkcji. Efektywne przetwarzanie składników paszy na przyrost masy ciała tuczników jest realizowane tylko wtedy gdy:
- prawidłowo zostaną wymieszane składniki paszy,
- w komponentach brak jest obecności zanieczyszczeń mineralnych,
- pasza po wymieszaniu zawiera prawidłowy poziom energii, białka, aminokwasów
składników mineralnych i witamin oraz włókna,
- komponenty paszy nie są skażone mikotoksynami,
Stan zdrowotny
Wysokie przyrosty dzienne tuczników, prawidłowe zużycie paszy na 1 kg przyrostu oraz niskie padnięcia i wybrakowania są możliwe do uzyskania tylko wtedy, gdy mamy dobry stan zdrowotny zwierząt. Każda mobilizacja układu odpornościowego zwierząt odbywa się zawsze kosztem zużywania składników pokarmowych, które zamiast na przyrost masy ciała kierowane są na walkę z czynnikami chorobotwórczymi. Pełna ochrona stanu zdrowotnego trzody chlewnej wymaga realizacji następujących procedur:
- stosowania zasady „pomieszczenie puste - pomieszczenie pełne”,
- utrzymywania właściwego mikroklimatu w chlewni,
- podawania mieszanek paszowych o dobrej wartości odżywczej,
- prowadzenia odpowiednio opracowanego programu immunizacji,
- regularnego odrobaczanie zwierząt,
- segregacji zwierząt według wieku i masy ciała,
- codziennej obserwacja stanu zdrowotnego,
- izolacji zwierząt chorych,
- okresowego wykonywanie badań sekcyjnych a w razie potrzeby również badań
diagnostycznych,
- stosowania zasad bioasekuracji,
Poprawa w zakresie osiąganych parametrów tuczu ma wymiar finansowy, gdyż według danych niemieckich w tuczu, prowadzonym od 30 do 120 kg masy ciała, zwiększenie przyrostów dziennych tuczników o 100 g wpływa na poprawę opłacalności tuczu o 2,80-3,30 €/tucznika. Zmniejszenie zużycia paszy o 0,1 kg na każdy 1 kg przyrostu masy ciała przyczynia się do zwiększenia opłacalność tuczu o 2,10-2,20 €/tucznika.
Źródło: kzp-ptch.pl
Marian Kamyczek
Instytut Zootechniki PIB Zakład Doświadczalny Pawłowice
