USD -
4.0209
EUR -
4.2851
GBP -
5.0192
DKK -
0.5744
Pasożyty atakujące jelita i płuca świń mogą doprowadzić do ogromnych strat. Nawet niewielka liczba pasożytów znacznie pogarsza wyniki prosiąt. Robaki świń wykrywa się na ponad 80% ferm w Polsce. Jakie pasożyty najczęściej są problemem? Które gospodarstwa są szczególnie narażone?
Dlaczego i na jakich fermach robaki są problemem?
Pasożyty wewnętrzne świń – nicienie i tasiemce - ogólnie nazywane robakami, mogą siać prawdziwe spustoszenie w organizmie zwierząt. Na negatywne skutki infestacji narażone są zwłaszcza prosięta, u których układ pokarmowy i odpornościowy dopiero się kształtują. Robaki bytują zazwyczaj w przewodzie pokarmowym. Mogą silnie podrażniać żołądek i jelita, powodują brak apetytu, utrudniają wchłanianie składników odżywczych i same je „podkradają”.
Przy dużej liczbie pasożytów może dojść do owrzodzeń i krwawień w układzie pokarmowym. Zdarza się też, że zupełnie zatykają jelita. Jednak już niewielka skala inwazji pasożytów może mieć negatywne skutki, takie jak obniżenie poboru i wykorzystania paszy oraz pogorszenie dziennych przyrostów masy ciała. Część pasożytów może występować w płucach świń, poważnie zaburzając pracę układu oddechowego.
Czy jednak pasożytami muszą się przejmować hodowcy utrzymujący świnie w pełnym zamknięciu? Świnie utrzymywane na wolnym wybiegu zdecydowanie częściej narażone są na kontakt z pasożytami, jednak infestacje robakami zdarzają się również w konwencjonalnych gospodarstwach. Wielu pasożytów w praktyce nie da się zupełnie pozbyć – przykładowo zawleczone przez pojedyncze zwierzęta, lub wraz z materiałem ściołowym glisty wydalają jaja, które bardzo długo utrzymują się w środowisku.
Badania przeprowadzone w Polsce pokazują, że na występowanie pasożytów najbardziej narażone są małe gospodarstwa, w porównaniu do gospodarstw średnich i dużych. Poza tym pasożyty mogą występować częściej na fermach stosujących ściółkę oraz z dostępem do pastwiska. Również te gospodarstwa, które nie stosują strategii całe pomieszczenie pełne/całe pomieszczenie puste (all-in/all-out) mogą mieć duży problem z pasożytami.
Jakie pasożyty najczęściej występują u świń?
Wśród najczęściej spotykanych pasożytów wewnętrznych świń wyróżnić możemy:
- nicienie guzkowe z rodzaju Oesophagostomum
- glisty z rodzaju Ascaris – duże, obłe robaki
- włosogłówki, m.in. Trichuris suis – małe, cienkie, obłe robaki
- węgorki z rodzaju Strongyloides – bardzo małe, cienkie, obłe robaki
- nicienie płucne z rodzaju Metastrongylus
Jak pokazały badania przeprowadzone w Polsce na terenie 70 gospodarstw z całego kraju, pasożyty układu pokarmowego świń są częstym problemem. Jaja oraz oocysty pasożytów wykryto na aż 57 z 70 przebadanych ferm trzody chlewnej. Na ok. 70% procent gospodarstw wykryto nicienie guzkowe. Niezwykle często (na 30% gospodarstw) wykrywano również glistę świńską Ascaris suum, włosogłówki (na 21% gospodarstw) i węgorki (na 11% gospodarstw). W większości przypadków u jednego zwierzęcia występowało kilka różnych pasożytów.
Choroby pasożytnicze u świń lekarze weterynarii diagnozują na podstawie charakterystycznych objawów u zwierząt, badania próbek kału (w celu wykrycia jaj i oocyst pasożytów), i/lub sekcji zwłok padłych świń. Badanie kału nie zawsze daje potwierdzenie inwazji – często od momentu „złapania” pasożyta a pojawienia się jego jaj lub oocyst w odchodach mija od kilku tygodni do miesięcy.
Glista świńska
Jak pokazują statystyki, zdecydowana większość świń w ciągu swojego życia chociaż raz przechodzi infestację glistą świńską Ascaris suum (lub innymi glistami z rodzaju Ascaris). Glisty te są mają spore rozmiary – samica glisty może osiągać nawet 35 cm długości, samce są zazwyczaj mniejsze. Glisty bytują w jelicie cienkim świń, „podkradając” pokarm zwierzętom i uszkadzając wyściółkę jelit. Najczęściej atakują młode świnie w wieku od 2-3 miesięcy.
Dojrzałe płciowo glisty rozmnażają się w jelitach – samice składają dziennie nawet do tysiąca jaj, które wydalane są wraz z kałem. Jaja są niezwykle odporne i mogą przetrwać w środowisku świń przez lata, zarażając kolejne pokolenia zwierząt. Niskie temperatury i wiele środków czyszczących nie dają sobie z nimi rady. Właściwie tylko wystawienie na światło słoneczne lub wysokie temperatury (np. dezynfekcja gorącą parą wodną) są skuteczne.
Świnie zarażają się przez przypadkowe połknięcie jaj znajdujących się w środowisku. Larwy wykluwają się z jaj w jelitach, a następnie przebijają ich ścianę i dostają się do krwi. Wędrują do wątroby, a następnie do płuc, w końcu przechodząc do krtani. Świnie odkrztuszają larwy i z powrotem je połykają, dzięki czemu glisty mogą osadzić się w jelitach i produkować kolejne jaja.
W czasie infestacji glistami u świń mogą wystąpić problemy ze strony:
- układu oddechowego: silna duszność, kaszel
- układu pokarmowego: zapalenie wątroby, kolka, silny ból jelit, w skrajnych przypadkach rozerwanie jelit przez nadmiar robaków
- poza tym świnie mają: słaby apetyt i kiepskie przyrosty, są osłabione, wychudzone.
W wielu przypadkach inwazja glist nie przybiera dużej skali – jednak już nawet kilka glist w układzie pokarmowym może znacznie pogarszać wyniki świń.
Glista świńska: samiec (na górze) i samica (na dole). Źródło: Alan R Walker / Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0
Włosogłówki i węgorki
Włosogłówki Trichuris suis to niewielkie, cienkie robaki, osiągające długość ok. 3-5 cm. Zasiedlają jelito grube świń, uszkadzając błonę śluzową i powodując jej krwawienia. Samice włosogłówek wytwarzają jaja, które mogą bardzo długo przetrwać w otoczeniu świń, zwłaszcza w glebie lub w zabrudzeniach na podłogach betonowych i rusztowanych. Larwy nie wędrują w ciele świń.
Objawami infestacji włosogłówką są:
- biegunka, zazwyczaj zawierająca śluz i/lub krew
- odwodnienie
- niskie przyrosty masy ciała
- utrata masy ciała
Węgorki z rodzaju Strongyloides to mikroskopijnych rozmiarów robaki żyjące w ścianach jelita cienkiego świń. Często występuje u prosiąt. Węgorki bardzo szybko po infestacji rozpoczynają składanie jaj, które są wydalane z kałem. Do zakażenia dochodzi po połknięciu wyklutych larw. Mogą również przenikać przez skórę. Co istotne, larwy węgorków są przenoszone również wraz z siarą lochy – prosięta mogą się więc nimi zarazić tuż po urodzeniu. Czasami do infestacji dochodzi jeszcze w macicy lochy. U nowonarodzonych prosiąt występuje wtedy ciężka biegunka u nowonarodzonych prosiąt prowadząca do silnego odwodnienia, zagrażająca ich życiu.
U starszych zwierząt objawami infestacji węgorkiem są:
- wykwity skórne, świad, wyłysienia – jeśli larwy przedostały się przez skórę
- bóle mięśni
- biegunki na przemian z zaparciami
- kolki, ból jelit
- spadek apetytu i przyrostów masy ciała
- utrata wagi
- niedokrwistość (anemia)
Włosogłówka Trichuris suis. Źródło: Universidad de Córdoba / Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0
Nicienie guzkowe i płucne
Larwy nicieni guzkowych Oesophagostomum zasiedlają jelito grube, gdzie wytwarzają charakterystyczne guzki, od których wzięła się ich nazwa. Guzki powstają w reakcji obronnej organizmu, przez otoczenie larw włóknistą tkanką w celu ich odseparowania. Tylko te larwy, którym uda się umknąć tej reakcji trafiają do jelit, gdzie mogą dojrzeć i składać jaja, wydalane następnie wraz z kałem do środowiska świń. Do zarażenia dochodzi podczas połknięcia larw.
Objawami infestacji nicieniami guzkowymi są:
- biegunki
- spadek przyrostów masy ciała
- utrata wagi
Nicienie płucne z rodzaju Metastrongylus to niewielkie, cienkie, robaki zasiedlające płuca świń. Zwierzęta zakażają się nimi po zjedzeniu jaj pasożyta – lub dżdżownic, które często je w sobie przenoszą. Z tego powodu na nicienie płucna najbardziej narażone są świnie mające dostęp do wybiegu. Po połknięciu jaj larwy wykluwają się w jelitach i wędrują w ciele aż dotrą do płuc. Wytwarzane przez robaki jaja są odkrztuszane przez świnie i połykane, a następnie wydalane do środowiska z kałem. Charakterystycznymi objawami zarażenia nicieniami płucnymi są silna duszność i napady kaszlu.
Na temat naturalnych metod zwalczania pasożytów u świń pisaliśmy tutaj: Imbir skuteczny wobec pasożytów świń.
Cytowane badania naukowe:
Kochanowski, Maciej, et al. "Occurrence of intestinal parasites in pigs in Poland-the influence of factors related to the production system." Journal of Veterinary Research 61.4 (2017): 459-466.
Zdjęcie we wstępie:
Glista świńska. Źródło: Alan R Walker / Wikimedia/ CC BY-SA 3.0
