Dozwolona w UE dawka tlenku cynku może być zbyt niska i negatywnie wpływać na prosięta

Martyna Frątczak

Wraz z wprowadzoną w tym miesiącu w życie decyzją Komisji Europejskiej, tlenek cynku będzie mógł być dodawany do pasz dla świń wyłącznie w celach żywieniowych, w dawce nieprzekraczającej 150 mg/kg. Jak pokazują najnowsze badania przeprowadzone przez naukowców z Danii, dawka ta może nie wystarczyć do utrzymania prosiąt w dobrym zdrowiu i kondycji. Wyniki sugerują, że dozwolona ilość składnika w paszy powinna zostać 9-krotnie zwiększona.

Kluczowy, ale problematyczny składnik diety

Cynk (Zn) to niezbędny w diecie świń mikroelement, pełniący w ich organizmie wiele ważnych funkcji i wspierający odporność, prawidłowy wzrost i rozwój. Większość cynku świnie czerpią z dostarczanego im pokarmu. Ich tkanki magazynują tylko niewielką ilość pierwiastka, przez co zwierzęta – w szczególności prosięta - są bardzo wrażliwe na jego niedobór. Charakterystycznymi objawami niedoboru cynku są u nich zmiany skórne, biegunki i ograniczenie tempa wzrostu. Przy niedostatecznej ilości cynku następuje u świń spadek odporności, skutkujący częstszymi i cięższymi infekcjami, zwłaszcza atakującymi układ pokarmowy.

Z tych powodów dotychczas hodowcy trzody chlewnej w dość chojnych dawkach podawali tlenek cynku prosiętom w premiksach i paszach leczniczych. Zwiększoną ilość cynku podawano zwierzętom zazwyczaj w okresie 2 tygodni po odsadzeniu, gdy najbardziej narażone są na infekcje. Tlenek cynku znacząco redukował liczbę patogennych bakterii w układzie pokarmowym prosiąt, skutecznie zapobiegał biegunce i zwiększał ich ogólną zdrowotność. Niestety, istniały obawy, że przyczyniał się również do narastającej oporności bakterii na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt i w środowisku, co może mieć wpływ również na zdrowie ludzi.

Z tego powodu wraz z wprowadzoną w tym miesiącu w życie decyzją Komisji Europejskiej, wykorzystanie tlenku cynku w paszach leczniczych w wysokich, terapeutycznych dawkach, zostało zakazane. Zakaz ten wymusi podjęcie dodatkowych starań w okresie odsadzania prosiąt, aby utrzymać je w dobrym zdrowiu. O alternatywnych strategiach pisaliśmy więcej tutaj: Odsadzanie prosiąt przez tlenku cynku i antybiotyków. W dalszym ciągu tlenek cynku można stosować w celach żywieniowych u prosiąt, jednak w dawce nie wyższej niż 150 mg/kg paszy. Wielu hodowców obawia się, że taka ilość cynku nie wystarczy do zaspokojenia potrzeb zwierząt i znacznie pogorszy ich wyniki produkcyjne.

Powszechnie przyjęta dawka określająca dzienne zapotrzebowanie świń na ten pierwiastek - 26.6–46.8 mg/dzień dla prosiąt o wadze 5-11 kg - opiera się na badaniach z 1979 roku. Od tamtej pory znacznie zmieniły się genetyka trzody chlewnej i praktyki hodowlane, co mogło mieć znaczący wpływ na zmianę zapotrzebowania zwierząt na składniki odżywcze. Aby wypełnić tą lukę w wiedzy i odpowiedzieć na pytanie, czy ustalona przez Komisję Europejską dawka jest wystarczająca, naukowcy z Danii przeprowadzili niedawno nowy eksperyment.

Porównanie dawek tlenku cynku: jaka jest optymalna?

W badaniach wykorzystano 180 prosiąt (90 samców i 90 samic) krzyżówek ras Landrace, Yorkshire i Duroc. Eksperyment rozpoczęto w 28 dniu życia prosiąt, gdy ich początkowa masa ciała wynosiła ok 7 -8,5 kg. Zwierzęta podzielono na 6 grup, w których otrzymywały w paszy różną dawkę tlenku cynku: 153, 493, 1022, 1601, 2052 lub 2407 mg na kg paszy. Następnie kontrolowano kondycję, zdrowie i parametry produkcyjne prosiąt. Na podstawie modeli statystycznych oszacowano najbardziej optymalne dla różnych parametrów dawki tlenku cynku.

Naukowcy stwierdzili, że stężenie tlenku cynku w diecie w ciągu 3 tygodniu eksperymentu miało zależny od dawki wpływ na średnie dzienne spożycie paszy u prosiąt – ale rosło one tylko do pewnego poziomu. Oszacowano, że dawki cynku od 153 mg/kg do 1344 mg/kg paszy proporcjonalnie zwiększały dzienne spożycie paszy u prosiąt. Po przekroczeniu granicy 1344 mg/kg tlenku cynku spożycie paszy zaczynało spadać. Wzrost średniego dziennego spożycia paszy przy dawce 1344 mg/kg oszacowano na o 583 mg/dzień.

Podobnie, dawka tlenku cynku miała związek z średnimi dziennymi przyrostami masy ciała u prosiąt. Oszacowano, że dawka składnika wynosząca 1265 mg/kg paszy w ciągu 3 tygodniu zwiększała średnie przyrosty masy ciała o 367 g/dzień. Stwierdzono, że ta dawka w diecie dostarczała zwierzętom 547 mg cynku dziennie.

Naukowcy zaobserwowali ponadto, że od dawki tlenku cynku w diecie zależało prawdopobieństwo wystąpienia u prosiąt biegunki. Najniższa, rekomendowana obecnie dawka tlenku cynku wynosząca 153 mg/kg paszy dawała największe ryzyko wystąpienia biegunki. Ilość cynku w diecie wpływała również na liczbę patogennych bakterii w układzie pokarmowym zwierząt. Bardzo wysokie dawki tlenku cynku, wynoszące 2407 mg/kg paszy znacznie skuteczniej od dawki 153 mg/kg redukowały liczbę bakterii E. coli w jelitach zwierząt.

Prosięta wymagają wyższych dawek cynku

Badacze zauważyli jednak, że diety zawierające dawki tlenku cynku na poziomie 153, 1022 i 1601 mg/kg w takim samym stopniu wpływały na liczbę bakterii w układzie pokarmowym świń ogółem, bakterii E. coli oraz bakterii z rodzaju Lactobacillus. W takim stopniu miały również wpływ na zmienność bakterii. Nic więc nie wskazuje na to, aby dieta zawierająca wyższą, bardziej optymalną dawkę tlenku cynku – szacowaną na 1344-1400 mg/kg paszy, przyczyniała się znacząco do narastania oporności bakterii na środki przeciwdrobnoustrojowe.

To mocny argument przemawiający za tym, aby jeszcze przemyśleć określone przez Komisję Europejską dozwolone dawki tlenku cynku w paszy świń. Z pewnością jednak decyzji nie można oprzeć na tych pojedynczych badaniach i konieczne jest przeprowadzenie kolejnych eksperymentów.

Co również powinno skłonić do refleksji, stwierdzono że rekomendowana obecnie dawka tlenku cynku nie pozwala na osiągnięcie optymalnego poziomu cynku we krwi zwierząt. Świnie otrzymujące dietę z dawką tlenku cynku wynoszącą 153 do 493 mg/kg wykazywały obniżony poziom Zn w surowicy w stosunku do dnia, w którym były odsadzone, co wielokrotnie bardziej narażało je na wystąpienie infekcji. Naukowcy oszacowali, że aby utrzymać odpowiedni poziom cynku we krwi prosiąt, ich dieta powinna zawierać 1121 mg/kg paszy tlenku cynku do 7. dnia po odsadzeniu, 778 mg/kg do 14. dnia po odsadzeniu i 461 mg/kg paszy do 21 dnia odchowu.

 

warchlaki pixabay cenyrolnicze pl

Na podstawie:

Hansen, Sally V., et al. "Determination of the Optimal Level of Dietary Zinc for Newly Weaned Pigs: A Dose-Response Study." Animals 12.12 (2022): 1552.

Martyna Frątczak
Autor: Martyna Frątczak
Lekarz weterynarii Martyna Frątczak, absolwentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Zainteresowana szeregiem zagadnień związanych z medycyną zwierząt, ekologią i epidemiologią, którymi zajmuje się na co dzień również we własnej pracy naukowej.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Najnowsze artykuły autora:

Loading comments...
Wiadomość z kategorii:

Obserwuj nas w Google News 

i czytaj materiały szybciej niż inni

Google Icons 16 512

Dołącz teraz