Nie od dzisiaj wiadomo, że czystość otoczenia jest związana ze zdrowiem zwierząt. Może mieć również znacznie mniej oczywisty wpływ na ich wyniki produkcyjne. Jak pokazują najnowsze badania, złe warunki higieniczne w pomieszczeniach dla świń negatywnie wpływają na wykorzystanie przez nie paszy i obniżają ich przyrosty masy ciała. Dlaczego tak się dzieje i czy efekt ten zależy od genetyki zwierząt?
Walka z brudem i patogenami wyczerpuje organizm
W budynkach dla zwierząt nie da się zachować idealnej czystości, a nawet nie jest to specjalnie wskazane. Należy jednak dbać o regularne czyszczenie i dezynfekcję, aby utrzymać optymalny poziom higieny w ich środowisku. Nie trudno domyślić się, że kontakt z brudem i nadmiarem patogenów w otoczeniu pogarsza zdrowie zwierząt. Okazuje się, że jego wpływ może być znacznie bardziej dalekoidący.
Jak przekonują badacze z Francji w niedawno opublikowanej pracy naukowej, niskie warunki sanitarne w pomieszczeniach dla trzody chlewnej mogą zmieniać procesy metaboliczne w organizmach świń, a przez to zmniejszać ich wydajność wzrostu. To skutek ogólnego stanu zapalnego, jakiego zwierzęta doświadczają w niehigieniczym otoczeniu.
Stwierdzono, że reakcja układu odpornościowego świń na niektóre bakterie zmienia sposób przetwarzania w ciele glukozy (głównego źródła energii w organizmie) i wpływa na pracę mitochondriów w mięśniach. Oznacza to, że zwierzę zaczyna zużywać znaczne zasoby składników odżywczych i energii na walkę z patogenami, a nie na przyrosty tkanki mięśniowej i tłuszczowej.
Wpływ niskiej higieny na parametry produkcyjne może się różnić w zależności od tego, jak odżywczą paszę otrzymują świnie oraz ich genetyki. Czy jednak pokarm wysokiej jakości i predyspozycje zwierząt mogą rekompensować niską higienę otoczenia? Właśnie tą kwestię naukowcy zbadali eksperymentalnie. Sprawdzili, jak linie genetyczne świń charakteryzujące się wysokim i niskim wykorzystaniem paszy radzą sobie ze złymi warunkami sanitarnymi pomieszczeń. Badanie prowadzono na świniach w wieku 82 dni, przez 6 tygodni. Poza parametrami produkcyjnymi sprawdzono też skład ich mięśni oraz wskaźniki metaboliczne.
Negatywny wpływ na przyrosty masy ciała
Otoczenie z niskimi warunkami higienicznymi w eksperymencie stworzono przez pozostawienie w chlewni niewyczyszczonych pomieszczeń po poprzedniej partii świń. Dobre warunki higieniczne miały pomieszczenia, które dokładnie wyczyszczono i zdezynfekowano, a także zastosowano w nich optymalne parametry wentylacji i temperatury.
Wyniki badania pokazały, że niskie warunki higieniczne miały negatywny wpływ na parametry produkcyjne niezależnie od genetycznych predyspozycji świń. Powodowały znaczny wzrost dziennego spożycia paszy – o 19% - co wskazywało na wyższe zapotrzebowanie na energię u zwierząt.
Stosunek przyrostów masy ciała do spożycia paszy był jednak bardzo niekorzystny – energia z pokarmu zużywana była na walkę z patogenami ze środowiska. Złe warunki doprowadziły w efekcie do zmniejszenia średnich dziennych przyrostów masy ciała świń. Nieco lepiej radziły sobie świnie charakteryzujące się wysokim wykorzystaniem paszy, jednak i u nich znacznie pogorszyły się wyniki.
Naukowcy sprawdzili poziom niektórych hormonów we krwi pobranej od zwierząt, aby znaleźć wskazówki co do przyczyny tych obserwacji. Okazało się, że świnie trzymane w złych warunkach higienicznych miały znacznie niższy poziom hormonu podobnego do insuliny (IGF-1), który m.in. ma udział w metabolizmie energii i zwiększa przyrosty tkanki mięśniowej. Jego niski poziom powodował więc słabszy wzrost mięśni u zwierząt.
Zmiana składu i metabolizmu mięśni
Analiza mięśni pokazała, że niskie warunki higieniczne nie wpłynęły znacznie na ilość tłuszczu śródmięśniowego, mającego ogromne znaczenie dla smaku i jakości mięsa. Na ilość tłuszczu i białka w tkance mięśniowej wpływ miała jednak linia genetyczna zwierząt. Lepsze wyniki obserwowano u świń charakteryzujących się wyższym wykorzystaniem paszy.
Co ciekawe, stwierdzono, że złe warunki higieniczne znacząco zmieniały metabolizm w tkance mięśniowej, co mogło odpowiadać za spadek wydajności wzrostu u zwierząt. Wyniki te są zgodne z innymi badaniami pokazującymi, że zmiany w spożyciu paszy i tempie wzrostu świń modyfikują metabolizm mięśni. Należy dodać, że wpływ warunków otoczenia na skład i pracę tkanki mięśniowej różnił się w pewnym stopniu pomiędzy mięśniami różnego typu.
Badacze zaobserwowali, że w mięśniach świń chowanych w złych warunkach sanitarnych aktywowany został proces samotrawienia (autofagii). Organizm zwierząt prawdopodobnie pozyskiwał energię z mięśni do walki z patogenami. Zazwyczaj autofagię mięśni spotyka się u zwierząt, które nie otrzymują wystarczającej ilości substancji odżywczych. W opisywanym eksperymencie jednak była ona związana ze zwiększonym, a nie zmniejszonym przyjmowaniem pokarmu przez świnie. Wskazuje na to bardzo wysokie potrzeby energetyczne zwierząt w warunkach niskiej higieny. Do pełnego wyjaśnienia tych wyników konieczne są mimo wszystko kolejne badania.
Naukowcy stwierdzili ponadto, że świnie trzymane w złych warunkach higienicznych jako źródło energii do pracy mięśni wykorzystywały znaczne ilości kwasów tłuszczowych, co skutkowało w ich niższym stężeniu we krwi zwierząt. Zmiana metabolizmu mięśni w kierunku wykorzystania większej ilości kwasów tłuszczowych jako źródła energii może być strategią oszczędzania glukozy. Sugeruje to przekierowanie dostarczających energię składników odżywczych w celu wsparcia odpowiedzi immunologicznej u świń. Z praktycznego punktu widzenia, wysokie zapotrzebowanie na te składniki może skutkować u świń zmniejszeniem ilości odkładanej tkanki tłuszczowej.
Obserwacje te są niezwykle ważne. Mięśnie szkieletowe stanowią około 50% masy ciała świń, co oznacza, że wszelkie zmiany w ich metabolizmie mogą mieć poważne konsekwencje nie tylko dla cech produkcyjnych, ale także dla zdrowia i kondycji zwierząt.
Na podstawie:
Vincent, A., Dessauge, F., Gondret, F. et al. Poor hygiene of housing conditions influences energy metabolism in a muscle type-dependent manner in growing pigs differing in feed efficiency. Sci Rep 12, 7991 (2022).