Świnie można nauczyć korzystania z toalety

Martyna Frątczak

Świnie są inteligentnymi i czystymi zwierzętami, które, jeśli tylko im na to pozwolić, oddzielają swoje miejsca odpoczynku od miejsc oddawania kału i moczu. Naukowcy z Niemiec i Holandii postanowili wykorzystać tą wiedzę i sprawdzić, czy można je nauczyć defekacji i wydalania w wyłącznie jednym, wyznaczonym do tego miejscu. W tym celu zaprojektowali specjalną toaletę, która za korzystanie z niej oferowała świniom nagrodę w postaci cukierków.

Świnie dbają o czystość - gdy okoliczności sprzyjają

Uważa się, że świnie są najczystszymi spośród wszystkich zwierząt gospodarskich – jeśli tylko system chowu zapewnia im wystarczającą przestrzeń do wyrażania swoich naturalnych zachowań. Prosięta utrzymywane na ekstensywnych fermach opuszczają swoje gniazda w kojcach porodowych w celu wypróżnienia się i oddania moczu w innym miejscu.

Niektórzy badacze uważają, że jest to zachowanie wyuczone u prosiąt przez lochę. Jednak opuszczanie legowisk w celu „załatwienia się” obserwowano również u zwierząt odchowywanych bez matek. Gniazda w czystości utrzymywały samodzielnie już kilkudniowe prosiaki. Można więc z dużą pewnością stwierdzić, że zarówno prosięta, jak i dorosłe świnie, dzielą swoje otoczenie na różne obszary przeznaczone do konkretnych aktywności, takich jak odpoczynek, czy defekacja i wydalanie.

Obszar uznany za najlepsze legowisko jest utrzymywany przez świnie w jak największej czystości i suchości, a obszar do defekacji i wydalania znajduje się najczęściej w rogach kojca lub przy ścianach. Badania wykorzystujące tą wiedzę proponowały wprowadzenie na fermach trzody chlewnej przykładowo podwyższonych plarform pokrytych materiałem ściołowym, który świnie mogłyby traktować jako obszar wypoczynkowy.

Brak porządku prowadzi do zanieczyszczenia powietrza

Niestety na wielu komercyjnych fermach kojce są gęsto obsadzone, co osłabia lub uniemożliwia świniom zachowanie czystości, co w efekcie prowadzi do zabrudzenia większości lub całej powierzchni kojca. Skutkuje to większą emisją z odchodów i moczu amoniaku i innych szkodliwych gazów. Zanieczyszczenie nimi powietrza w chlewni podrażnia drogi oddechowe i zagraża zdrowiu zarówno zwierząt, jak i ludzi.

Amoniak jest również jednym z gazów cieplarnianych, którego emisja nawet w 95% generowana jest przez rolnictwo. Przykładowo w Niemczech sektor trzody chlewnej odpowiada za 19% emisji amoniaku w państwie. Ograniczenie emisji amoniaku w pomieszczeniach inwentarskich ma więc duże znaczenie z punktu widzenia dobrostanu świń, warunków pracy ludzi na fermach oraz ochrony środowiska.

Obecnie problemowi temu próbuje się zaradzić usprawniając wentylację chlewni i stosując filtrację powietrza. Takie rozwiązanie zmniejsza wpływ na środowisko, nie wpływa jednak w dużym stopniu na warunki utrzymania świń oraz bezpieczeństwo pracy ludzi.

A może zaproponować świniom toaletę?

Znacznie lepszym rozwiązaniem jest zapobieganie zabrudzenia kojców zwierząt i sprawne usuwanie zanieczyszczeń. W spełnieniu tego celu pomóc może preferencja świń do oddzielania miejsc do odpoczynku od tych do defekacji i wydalania.

Z tego powodu w swojej najnowszej pracy naukowcy z Holandii i Niemiec postanowili sprawdzić, czy prosięta da się nauczyć korzystania ze specjalnie zaprojektowanej dla nich toalety. Jej zadaniem jest utrzymywanie czystości w kojcach, a także ułatwienie usuwania odchodów i moczu zwierząt – w sposób automatyczny, nie wymagający zwiększonego nakładu pracy ze strony hodowcy.

Ideą stojącą za projektem toalety dla świń jest również wyeliminowanie potrzeby stosowania podłogi rusztowej u świń, która jest nieoptymalna dla zwierząt i bardzo negatywnie postrzegana przez społeczeństwo. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj: Szczęśliwe, czy smutne świnie? Wygląd fermy ma znaczenie. Badacze postanowili również pójść o krok dalej i sprawdzić, czy w takiej toalecie możliwe byłoby wydzielenie obszaru do oddawania kału i obszaru do oddawania moczu.

Cukierek za pójście do toalety

Naukowcy swój eksperyment prowadzili przez dwa lata na ekologicznej (z chowem ekstensywnym) fermie trzody chlewnej w Holandii. W czasie badań na fermie chowano tylko 20 loch rasy Berkshire lub Angler. Świnie w gospodarstwie były zwykle trzymane na zewnątrz przez cały rok, jednak na potrzeby doświadczenia 24 prosięta, po odsadzeniu w wieku 6-7 tygodni, umieszczono w kojcach znajdującym się w budynku. W każdym kojcu eksperymentalnym utrzymywano 4 prosięta-rodzeństwo z miotu przez okres 4 tygodni.

Kojce wyścielone były słomą. W każdym z nich umieszczono zaprojektowaną na potrzeby badania toaletę, która zajmowała ok. 2 m2. Toaleta została oddzielona od ściółki w kojcu z 3 stron za pomocą ściań o wysokości 1 m. Wewnątrz za pomocą przegrody podzielona była na strefę defekacji i strefę oddawania moczu. Podłoga w toalecie wyłożona była metalowymi listwami z otworami o szerokości 1 cm, pod którymi znajdował się kanał na gnojowicę.

Obszar oddawania moczu w toalecie został wyposażony w automatyczny system nagradzania prosiąt, w celu nauczenia ich korzystania z nowego wynalazku. Pod miejscem oddawania moczu zainstalowano zbiornik – w momencie gdy napełniał się on do poziomu 20 ml płynu, świniom toaleta automatycznie oferowała przysmak – w postaci organicznych cukierków cytrynowych, dozowanych do aluminiowej miski.

Dodatkowo wyłącznie w toalecie znajdował się pojnik dla prosiąt. Zwierzęta aby się napić, musiały iść do toalety. Działało to jako dodatkowa zachęta. Część toalety przeznaczoną do oddawania kału naukowcy oznaczyli dla świń umieszczając w niej na sam początek trochę odchodów.

Naukowcy, aby sprawdzić jak szybko świnie uczą się korzystania z toalety i w jaki sposób to robią, prowadzi bezpośrednie obserwacje oraz nagrywali aktywność prosiąt. Nagrania poddali później dokładnym analizom.

 

toaleta swin badania portal ceny rolnicze pl

Toaleta dla świń wykorzystana w badaniach. A - Automatyczny system nagradzania składający się ze zbiornika na organiczne cukierki cytrynowe i systemu rurociągów nad obszarem oddawania moczu. B - toaleta dla świń z obszarem do wypróżniania (po lewej stronie) i obszarem do oddawania moczu z poidłem przelewowym i systemem nagradzania (po prawej stronie). Źródło ryciny: https://www.mdpi.com/2076-2615/12/1/113/htm

Świnie przekonały się do nowego wynalazku

Wyniki obserwacji i analiz wykazały, że prosięta bardzo szybko i chętnie uczyły się z korzystania z wyznaczonego im miejsca, już od pierwszego dnia eksperymentu. W ponad 99% przypadkach prosięta wypróżniały się w toalecie – w miejscu wyznaczonym do oddawania kału. Odnotowano tylko nieliczne przypadki oddania kału w miejscu legowiska.

Świnie chętnie, w ponad 99% przypadków, korzystały z toalety również w celu wydalania moczu. Niestety naukowcom nie udało się zmotywować zwierząt do oddzielania miejsca na oddawanie kału od tego na oddawanie moczu. Prawie wszystkie przypadki oddania moczu – ponad 90%, odnotowano w części toalety docelowo przeznaczonej tylko na odchody.

Co ciekawe, badacze odnotowali pewne różnice w chęci korzystania z toalety pomiędzy prosiętami. U 4 świń zaobserwowano więcej przypadków oddawania kału w miejscu legowiska, a dla jednej ze świń takie zachowanie notowano w ponad 12% przypadków. Niektóre świnie częściej oddawały mocz na ściółkę. Inne sprawniej uczyły się rozróżniania części toalety do oddawania moczu i oddawania kału.

Można jednak przyjąć że takie „odchylenia od normy” nie mają większego znaczenia przy dużym sukcesie w ograniczenia zanieczyszczania kojca. Pokryty słomą obszar kojca był wykorzystywany głównie do odpoczynku i zabawy, podczas gdy toaleta była używana zgodnie z jej przeznaczeniem.

Badanie potwiedziło, że świnie dzielą swoje środowisko na różne obszary, mające swoje określone funkcje, a podział ten jest konsekwentnie przestrzegany. Naukowcy mają nadzieję, że ich pomysł w przyszłości zostanie udoskonalony i wprowadzony na komercyjnych fermach trzody chlewnej, co zwiększy dobrostan trzody chlewnej i ułatwi pracę hodowców.

 

Na podstawie:

Tillmanns, M., et al. "Implementation of a pig toilet in a nursery pen with straw-bedded lying area." Book of abstracts of the 72th annual meeting of the European Federation of Animal Science (EAAP). 2021.

Martyna Frątczak
Autor: Martyna Frątczak
Lekarz weterynarii Martyna Frątczak, absolwentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Zainteresowana szeregiem zagadnień związanych z medycyną zwierząt, ekologią i epidemiologią, którymi zajmuje się na co dzień również we własnej pracy naukowej.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Najnowsze artykuły autora:

Loading comments...
Wiadomość z kategorii:

Obserwuj nas w Google News 

i czytaj materiały szybciej niż inni

Google Icons 16 512

Dołącz teraz